ο ευπατρίδης..... -Αφηγησεις: Ο ευπατρίδης που απεδείχθη ο καλύτερος μάνατζερ -καθημερινή

Αφηγησεις: Ο ευπατρίδης που απεδείχθη ο καλύτερος μάνατζερ

Tου Νικου Νικολαου

Στα 34 χρόνια της μεταπολίτευσης, γνώρισα 17 υπουργούς Οικονομίας και Οικονομικών, με πολλούς έγινα φίλος, ενώ μερικοί αξίωσαν από τους διευθυντές μου την απόλυσή μου, έκανα ρεπορτάζ και γράφοντας στην εφημερίδα μου τη δραστηριότητά τους, σχολίαζα κατά τις αντιλήψεις μου την ικανότητα ή τις αδυναμίες τους να λύσουν τα προβλήματα και να πάνε μπροστά τον τόπο. Γνώρισα αξιόλογους με φιλοδοξίες και οράματα πολιτικούς αλλά και καιροσκόπους που προσπαθούσαν να την βγάλουν «απλώς καθαρή», δηλαδή να μη δυσαρεστήσουν κανένα, να κολακεύουν τα ΜΜΕ για να τους γράφουν καλά παραπολιτικά και φεύγοντας από το υπουργείο άφηναν μεγαλύτερα και οξύτερα προβλήματα απ’ αυτά που παρέλαβαν μετά την ορκωμοσία τους.

Χωρίς να θέλω να αδικήσω την ιστορική μνήμη αλλά και την προσφορά προσωπικοτήτων όπως ο Παναγής Παπαληγούρας, ο Γιώργος Γεννηματάς κ.ά. θέλω να εξομολογηθώ ότι ένας υπουργός που με εντυπωσίασε όχι μόνο για το ήθος και την ευγένειά του αλλά κυρίως για την απλότητα και αποτελεσματικότητα της δουλειάς του, ήταν ο Γεώργιος Ράλλης. Ορκίσθηκε υπουργός Συντονισμού στη μετεκλογική κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στις 28 Νοεμβρίου 1977, διαδεχόμενος τον μεγάλο Παναγή Παπαληγούρα που ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών. Εχοντας πίσω του αυτό το βαρύ κληροδότημα ο Γεώργιος Ράλλης επωμίσθηκε το δύσκολο έργο να συμφιλιώσει ένα φιλελεύθερο κόμμα όπως η Νέα Δημοκρατία, με τον επιχειρηματικό κόσμο, που ύστερα από την ψευδεπίγραφη «σοσιαλμανία» των Καραμανλή - Παπαληγούρα στην πρώτη μεταπολιτευτική τετραετία, όταν δεν αντιδρούσε ανοικτά στις επιλογές της κυβέρνησης, τις υπονόμευε μεθοδικά με επενδυτική αποχή ή με διαβολή της χώρας στους οικονομικούς παράγοντες του εξωτερικού. Και με δεδομένο ότι οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1977 είχαν μειώσει σημαντικά τη δύναμη της Ν.Δ. και κυρίως είχαν στείλει στο νέο κοινοβούλιο για πρώτη φορά ακροδεξιό κόμμα, η κυβέρνηση αντιμετώπιζε σοβαρή πολιτική απειλή από τον εναγκαλισμό κύκλων του εγχωρίου κεφαλαίου και ιδία του ΣΕΒ με τον ηγέτη της ακροδεξιάς Σπύρο Θεοτόκη.

Σε πολύ λίγο διάστημα ο Γεώργιος Ράλλης κέρδισε την εμπιστοσύνη του επιχειρηματικού κόσμου (των σοβαρών φυσικά επενδυτών και όχι των φίλων της Χούντας που δεν είχαν ξεχάσει ότι στα χρόνια της αυτοί υπαγόρευαν τους νόμους, αυτοί τις συμβάσεις για τα δημόσια έργα, αυτοί έκαναν τις μεγάλες αρπαχτές) χωρίς ούτε την οικονομική πολιτική του κοινωνικού φιλελευθερισμού του Κωνσταντίνου Καραμανλή να αλλάξει, ούτε προνόμια και χαριστικές συμβάσεις να μοιράσει. Το πέτυχε με την αποκατάσταση αυτού που σήμερα λέμε διαφάνεια, δηλαδή με τη θέσπιση καθαρών κανόνων στις σχέσεις κράτους με επιχειρηματίες. Ποια ήταν τα προβλήματα άλλωστε που απασχολούσαν τότε τους βιομήχανους και τους έκαναν να αφήνουν το εργοστάσιό τους και να ξημεροβραδιάζονται στους προθαλάμους των υπουργών; Λίγο - πολύ τα ίδια με τα σημερινά. Δηλαδή εμπόδια και καθυστερήσεις από πλευράς κρατικής γραφειοκρατίας, άρνηση εφαρμογής από κρατικές υπηρεσίες νόμων και διατάξεων, εγκυκλίων κ.λπ. Οι επιχειρηματίες αγωνιούσαν να δουν τους αρμόδιους υπουργούς και όταν δεν τα κατάφερναν έστελναν υπομνήματα και επιστολές που συσσωρεύονταν αδιάβαστα στα υπουργικά γραφεία.

Αποφασιστικός

Θυμάμαι τον Ράλλη μια μέρα του Δεκέμβρη του 1977, πρωί στο γραφείο του. Είχε μόλις τελειώσει την πρωινή σύσκεψη με τους δύο υφυπουργούς του (τον κ. Γιάν. Παλαιοκρασσά και τον Σταύρο Δήμα) που άρχιζε καθημερινά στις 7.30 π.μ.! Τον άκουσα λοιπόν να τους ορμηνεύει με ευγενική αλλά και αποφασιστική γλώσσα. «Δεν θα μένει στο γραφείο σας καμιά επιστολή αναπάντητη. Οι πολίτες απευθύνονται σε σας για κάποιο συγκεκριμένο λόγο. Στα μάτια τους εσείς είστε το κράτος. Ο,τι και να λέει λοιπόν η επιστολή, ό,τι και να ζητάει ο πολίτης, σε δύο - τρία εικοσιτετράωρα θα έχει την απάντησή του, με ένα ναι ή με ένα όχι. Αλλά δικαιολογημένο και τεκμηριωμένο!»

Ετσι έχτισε αυτός ο ευπατρίδης της πολιτικής το αποκαλούμενο σήμερα από τους οικονομολόγους επιχειρηματικό κλίμα. Με απλά, σύντονα αλλά και αποφασιστικά μέτρα. Για παράδειγμα, τον επισκεπτόταν π.χ. ένας μεγαλοβιομήχανος διαμαρτυρόμενος ότι δεν προωθούνται οι εξαγωγές του γιατί τα τελωνεία ή οι Εφορίες ή τα λιμάνια του παρεμβάλλουν εμπόδια. Τον άκουγε με προσοχή, φώναζε παρευθύς τον αρμόδιο γενικό διευθυντή και του έλεγε «Ερμή (ήταν ο Γ.Δ. Λεμονιάς) αύριο το πρωί στις 8.30 σύσκεψη στο γραφείο μου όλων των συναρμοδίων υπουργών ή υφυπουργών μαζί με τους γενικούς διευθυντές τους για να λύσουμε το θέμα». Και γυρίζοντας στον βιομήχανο τον διαβεβαίωνε «αύριο το μεσημέρι, ό,τι είναι νόμιμο και πρέπον θα το έχουμε κάνει από μέρους μας και σεις θα μπορείτε ανεμπόδιστα να προωθήσετε την πρόοδο της επιχείρησής σας!

Αυτός ήταν ο Ράλλης και ειλικρινά όμοιό του σε ικανότητα διοίκησης, σε αποφασιστικότητα, απλότητα και ταχύτητα, δεν ξανασυνάντησα στα επόμενα χρόνια. Με κέρδισε τόσο πολύ, ώστε τα επόμενα χρόνια που έγινε πρωθυπουργός αλλά και μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ, τον υποστήριζα πάντα από τις στήλες της «Καθημερινής», αδικώντας μερικές φορές κατάφωρα τον Ευάγ. Αβέρωφ και τον Κώστα Μητσοτάκη.

Πού στηρίζονται αυτές οι ικανότητες που επέδειξε στο υπουργείο Συντονισμού στους 5 και κάτι μήνες που έμεινε ο Γ. Ράλλης; Οικονομολόγος βέβαια σαν τον Παπαληγούρα δεν ήταν, αλλά η μακρά κυβερνητική του θητεία σε πολλαπλά υπουργεία του είχε προσδώσει αρκετές γνώσεις και άλλωστε διαθέτοντας τον κοινό νου (που ο Καραμανλής πολύ σωστά έλεγε ότι δεν είναι τόσο κοινός όσο νομίζουμε) είχε αφομοιώσει πλήρως τις νομοτέλειες της οικονομίας. Δεύτερον είχε μια τρομερή και πλούσια διοικητική εμπειρία, γνώριζε σε βάθος τη δημόσια διοίκηση, σεβόταν και πρόσεχε τους γενικούς διευθυντές, τους οποίους άκουγε πρωτίστως και τρίτον είχε ανεπτυγμένο το πολιτικό αισθητήριο ώστε να εντοπίζει τα σοβαρά και κρίσιμα θέματα και να δίνει προτεραιότητα στην αντιμετώπισή τους. Και πάνω απ’ όλα ήταν εγνωσμένη η εντιμότητα και η ακεραιότητά του, ώστε να έχει τη δύναμη αλλά και το ηθικό ανάστημα να διαπραγματευτεί από κυρίαρχη θέση με επιχειρηματίες, μεγάλα ξένα συμφέροντα, πρεσβείες κ.λπ. τα πιο δύσκολα προβλήματα. Το ρουσφέτι, αυτή η μακραίωνη παράδοση της πολιτικής μας, του ήταν κάτι ξένο και αντιπαθές και το στιγμάτιζε όταν το συναντούσε μπροστά του.

Στον Ράλλη με είχε συστήσει φεύγοντας από το υπουργείο, ο Παναγής. Είχα το θάρρος, λοιπόν, να πηγαίνω στο γραφείο του όπου η αφοσιωμένη γραμματέας του η κ. Καίτη Παρασκευά μου εξασφάλιζε άμεση πρόσβαση. Ο Ράλλης ήταν ανοικτός στο ρεπορτάζ, με ενημέρωνε σε ό,τι τον ρωτούσα, διατηρώντας βέβαια το δικαίωμα του off the record. Ομως, περισσότερο ρωτούσε αυτός εμένα για να μάθει ποιες είναι οι αντιδράσεις της κοινής γνώμης, τι λένε και σχολιάζουν για την οικονομική πολιτική οι επιχειρηματίες, οι συνδικαλιστές κ.λπ. Γρήγορα γίναμε φίλοι και τότε μου είπε: «Γιατί δεν έρχεσαι το πρωί από το σπίτι στην Κανάρη να πίνουμε καφέ και πηγαίνοντας προς το υπουργείο να τα λέμε;». Βέβαια πρωί σήμαινε 6.30 π.μ., αλλά τι να κάνω, χάρις στον Ράλλη έγινα πρωινός στο ρεπορτάζ και ωφελήθηκα πολύ.

΄Η άλλοτε μου έλεγε να πηγαίνω τα βράδια από τη Βουλή και να γυρίζουμε μαζί στο σπίτι. Από τα χρόνια της χούντας που είχε ξωπίσω του δυο τρεις αστυνομικούς είχε αποκτήσει μια τέτοια αντιπάθεια, ώστε δεν ήθελε να βαδίζει ή να μετακινείται φρουρούμενος. Προτιμούσε λοιπόν να κάνει τις διαδρομές αυτές με φίλους του.

Κλείνοντας το σημείωμα αυτό θέλω να περιγράψω με αδρές γραμμές πώς ασκείτο και πώς οικοδομείτο εκείνα τα χρόνια από τον Καραμανλή, τον Παπαληγούρα ή τον Ράλλη η οικονομική πολιτική για να έχουν οι πολίτες ένα μέτρο σύγκρισης με όσα πρόχειρα, ατελέσφορα ή απλώς αδιάφορα κ.λπ. συμβαίνουν σήμερα. Πρώτον, λοιπόν, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που όσα και να του καταλογίζονται, κανείς δεν μπορεί να του αρνηθεί ότι κυβερνούσε με στιβαρή και υπεύθυνη χείρα το κράτος, άπαξ τουλάχιστον του μηνός προήδρευε στο υπουργείο Συντονισμού της αποκαλούμενης εξ υπουργών Οικονομικής Επιτροπής. Στη μεγάλη αίθουσα, λοιπόν, του έκτου ορόφου του υπουργείου της Πλατείας Συντάγματος, συνωστίζονταν οι υπουργοί Συντονισμού, Οικονομικών, Βιομηχανίας, Εμπορίου, Γεωργίας, Δημοσίων Εργων κ.λπ., μαζί με τους υφυπουργούς τους, τους γενικούς διευθυντές, τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος και με αυστηρά προετοιμασμένη ημερήσια διάταξη συζητούσαν όλα τα τρέχοντα οικονομικά προβλήματα. Ο Καραμανλής αυστηρός άκουγε με προσοχή τους υπουργούς του, τους ρωτούσε και ζήταγε πάντα τη γνώμη και των παρισταμένων γενικών διευθυντών. Ετσι, οι αποφάσεις λαμβάνονταν ύστερα από εξαντλητικό διάλογο και ήταν σεβαστές από όλους. Οχι όπως συμβαίνει σήμερα, που βγαίνουν από του Μαξίμου και ο ένας υπουργός καρφώνει τον άλλο.

Προετοιμασία

Πέραν όμως της διευρυμένης οικονομικής επιτροπής, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δύο φορές τον μήνα προήδρευε σύσκεψης και στο υπουργείο Συντονισμού. Οργασμός προετοιμασίας, με υπηρεσιακά σημειώματα από τους αρμόδιους γενικούς διευθυντές, την Τράπεζα της Ελλάδος κ.λπ., για την ημέρα που θα ερχόταν ο πρωθυπουργός που καθόταν στην κορυφή του τραπεζιού, έχοντας δεξιά του τον Ράλλη με τους υφυπουργούς του, Γιάννη Παλαιοκρασσά, Σταύρο Δήμα και Γ. Κοντογεώργη και αριστερά τους γενικούς διευθυντές Ερμή Λεμονιά, Δημ. Ζάννα, Μαρίνο Γερουλάνο, Ν. Γιατράκο κ.λπ.

Η ιστορία είναι διδακτική επιστήμη και με όλο τον σεβασμό στις νέες συνθήκες της σύγχρονης εποχής θα ήθελα να απευθύνω το ερώτημα αν ο σημερινός πρωθυπουργός μας βλέποντας άπαξ της εβδομάδος τον κ. Γ. Αλογοσκούφη ή άπαξ του μηνός την οικονομική του σύμβουλο κ. Ελένη Λουρή (που του λέει τις ίδιες απόψεις με τον Αλογοσκούφη αφού άλλωστε αυτός την πρότεινε) ή καθημερινά τους γνωστούς άσχετους συμβούλους του του Μαξίμου μπορεί να έχει την ενημέρωση που χρειάζεται για να παίρνει σωστές αποφάσεις στην οικονομία.

Comments

Popular posts from this blog

επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Macmillan and Eisenhower in 1959 tv debate-bbc