Ο μοχλός των προσδοκιών και η διαδοχή από τον φόβο
Η παρατεταμένη κρίση στην Ευρώπη και οι αλλαγές που σημειώθηκαν στον γεωπολιτικό χάρτη κατά τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν δημιουργήσει μια εντελώς νέα κατάσταση στις δυτικές κοινωνίες. Ενα οικονομικό και πολιτικό κομφούζιο, το οποίο εκφράζεται με τρόπο παράδοξο και οδηγεί σε ανιστόρητες κυβερνητικές συμμαχίες ή στην εμφάνιση και την κυριαρχία κομματικών σχηματισμών που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει έως πρότινος. Είναι μια άλλη ατζέντα στο τραπέζι, άλλα αιτήματα… Μιλάμε για μια πολιτική διαχείριση την οποία επιζητούν οι κοινωνίες –αυτό αντανακλά η σημερινή κατάσταση– με βάση όμως τα νέα οικονομικά δεδομένα που διαμόρφωσαν η κρίση και η παγκοσμιοποίηση. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της Ευρώπης, ωστόσο, φανερό είναι ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν αυτό το νέο καυτό περιβάλλον, τις νέες κολοσσιαίες προκλήσεις, εξ ου και η σημερινή εικόνα ενός αποσυναρμολογημένου τέλματος… Η έξαρση του λαϊκισμού, η αναθέρμανση του εθνικισμού, η διόγκωση του αντιευρωπαϊκού κύματος, αυτό το αδιέξοδο των κοινωνιών αντικατοπτρίζουν…
Η έλλειψη προοπτικής είναι το μείζον πρόβλημα! Οι αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις που θα διεξαχθούν σε σειρά χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2017 και κυρίως στις τρεις μεγαλύτερες χώρες της Ευρωζώνης, τη Γαλλία, την Ιταλία αλλά και τη Γερμανία, θα καταδείξουν αυτού του τύπου τις αγωνίες για το μέλλον. Η Ευρώπη θα ζήσει τον χρόνο αυτόν με πολιτική ένταση, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Οι συσχετισμοί των δυνάμεων έχουν μεταβληθεί σημαντικά και σε κοινωνικό και σε πολιτικό επίπεδο. Ο κινητήριος μοχλός άλλοτε ήταν οι προσδοκίες που δημιουργούσαν τα κόμματα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες, τώρα είναι η αβεβαιότητα και ο φόβος για το αύριο που κυριαρχούν στο πολιτικό παιγνίδι. Τη γόνιμη προσέγγιση έχει διαδεχθεί πλέον η άρνηση, αυτό είναι το αποτέλεσμα του τέλματος.
Διότι, δεν υπάρχουν σήμερα οι αρμοί της πολιτικοοικονομικής ισορροπίας του δυτικού συστήματος. Ο εισοδηματικά ακρωτηριασμένος και καταπιεσμένος πολίτης προσπαθεί να πάρει πίσω αυτό που είχε κατακτήσει και θεωρούσε δεδομένο. Πιστεύει ότι το έχασε άδικα, με ευθύνη άμεση και αποκλειστική των πολιτικών και οικονομικών ελίτ. Ετσι αντιδρά, και μεγάλες κατηγορίες του πληθυσμού που βρίσκονται σε απόγνωση υποτάσσονται εύκολα στον λαϊκισμό των (ψευδών) υποσχέσεων.
Οι εποικοδομητικές σχέσεις μεταξύ κοινωνικών ομάδων και πολιτικού συστήματος –οι οποίες επικράτησαν επί δεκαετίες στη μεταπολεμική Ευρώπη– τώρα έγιναν συγκρουσιακές. Οι θεμελιώδεις αλλαγές που λειτούργησαν καταλυτικά στο ισχυρό άλλοτε κοινωνικό πλαίσιο ήταν η κατάρρευση της μεσαίας τάξης και η κονιορτοποίηση του κράτους πρόνοιας. Εκεί χάθηκε το παιγνίδι! Από τη μεταβολή αυτή αρχίζουν να χάνουν την κοινωνική τους επιρροή και οι παραδοσιακές δυνάμεις της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς, οι οποίες κυβέρνησαν και καθοδήγησαν το οικονομικό θαύμα της μεταπολεμικής Ευρώπης. Η μεσαία τάξη και συνδυαστικά το κράτος πρόνοιας, που ήταν οι βασικοί πυλώνες του μοντέλου ανάπτυξης πενήντα και πλέον χρόνια, τώρα συρρικνώθηκαν δραματικά… Η μεσαία τάξη αντιπροσώπευε την κοινή λογική ως πολιτική έκφραση και ισορροπία. Ηταν ο μπαλαντέρ του συστήματος και λειτουργούσε με υγιές πολιτικό αισθητήριο. Επέλεγε τον καλύτερο διαχειριστή και διεκπεραιωτή των προσδοκιών της, κάνοντας κάθε φορά ένα βήμα εμπρός.
Σήμερα δεν υπάρχει καμία τέτοια αντιστοίχιση μεταξύ κοινωνικών ομάδων και πολιτικής έκφρασης
Comments