Ο Θερσίτης ανάμεσά μας

Ο Θερσίτης ανάμεσά μας

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Ο Θερσίτης είναι ομηρικός χαρακτήρας. Κακομούτσουνος, καμπούρης, πολυλογάς και αθυρόστομος, σηκώνεται στη συνέλευση των Αχαιών στην αρχή της «Ιλιάδας» για να καταγγείλει τον Αγαμέμνονα ως υπεύθυνο για τα βάσανα των Αχαιών τόσα χρόνια μπροστά στα τείχη της Τροίας. Αν θυμάμαι καλά, ο Ομηρος λέει πως δεν τον ένοιαζε τι θα πει, αρκεί να προκαλούσε τα γέλια της ομήγυρης· ένας γελωτοποιός σε έναν κόσμο ηρωικό όπου το γελοίο αντιμετωπιζόταν ως θανάσιμο αμάρτημα. Ο Οδυσσέας θυμώνει μαζί του, αρπάζει το σκήπτρο του κι αφού του σέρνει τα εξ αμάξης, αρχίζει και τον χτυπάει στην καμπούρα του. Εκείνος βάζει τα κλάματα από τον πόνο και εξαφανίζεται από τη σκηνή αξιολύπητος. Το μεγαλείο της ομηρικής ποίησης εκτός των άλλων έγκειται στο ότι βρήκε μια θέση στο ανθρώπινο σύμπαν του και για τους Θερσίτες του κόσμου τούτου. Είναι και το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού. Μερικούς αιώνες μετά τον Ομηρο, η αριστοκρατική Αθήνα του Κλεισθένη, του Εφιάλτη και του Περικλή θα τους δώσει τον λόγο στην εκκλησία του δήμου. Εχουν πολιτικό ρόλο στη σκηνή της δημοκρατίας, φωνάζουν, διαμαρτύρονται, συκοφαντούν, έχουν και πρωταγωνιστικό ρόλο στη σκηνή της κωμωδίας. Ο συντηρητικός Αριστοφάνης θα στηρίξει όλη του την κριτική στη δημοκρατική νέα Αθήνα πάνω στους Θερσίτες. Αυτά για την ιστορία, άκρως διαφωτιστικά, γιατί όταν μιλάμε για ελληνισμό, συνήθως θυμόμαστε τον Περικλή, τον Κίμωνα ή τον Λεωνίδα, ξεχνάμε όμως τον Θερσίτη. Αυτόν τον Θερσίτη που αν παρακολουθήσεις τη δημόσια σκηνή της χώρας, θα διαπιστώσεις πως υπήρξε πολύ ανθεκτικότερος από όλους τους υπόλοιπους ήρωες του καιρού του. Υπάρχουν και στις καλύτερες οικογένειες, όμως ο παρ’ ημίν πρωταγωνιστικός τους ρόλος είναι εξίσου χαρακτηριστικός με τη φαιδρά πορτοκαλέα ή το παρδαλό κατσίκι. Ο ομηρικός Θερσίτης μού ήρθε στο μυαλό όταν διάβασα πως, ανάμεσα στις ασκήσεις μύησης που οργάνωνε για το καρναβάλι της η Χρυσή Αυγή, ήταν και φωτογραφίες που έδιναν τη δυνατότητα στους μαθητευόμενους καρναβαλιστές να διαπιστώσουν την ανωτερότητα της λευκής φυλής απέναντι στους έγχρωμους. Κατά σύμπτωση ήταν την ίδια ημέρα που στην τηλεόραση είδαμε τον πρόεδρο Ομπάμα να φλερτάρει με τη Δανή πρωθυπουργό, τη Μισέλ να κοιτάζει μουτρωμένη και σκέφτηκα πως η σύγκριση με τον πρόεδρο της Χρυσής Αυγής κύριο Μιχαλολιάκο ήταν καταλυτική. Από τη μια ένας άνθρωπος καλοθρεμμένος, όλο νεύρο και ελληνισμό, ο οποίος αντιστέκεται στους πειρασμούς – πού να τολμήσει να φλερτάρει μπροστά στην κυρία Ζαρούλια. Από την άλλη ένας αδύνατος έγχρωμος παραδομένος στην κόλαση του πειρασμού και της επιθυμίας. Η ανωτερότητα του ελληνισμού είναι εμφανής διά γυμνού οφθαλμού. Σκέφτηκα πόσες γενιές από Θερσίτες χρειάστηκαν να μπολιάσουν το ελληνικό αίμα για να χαθεί το αίσθημα του γελοίου, θεμελιώδες και κεντρικό στην ελληνική σκέψη. Aκουσα ακόμη πως οι μυημένοι καρναβαλιστές προέτρεπαν τους υποψηφίους να σκοτώσουν τον Εβραίο μέσα τους. Πώς να σκεφτούν πως θα ήταν άκρως αποτελεσματικότερο και λυσιτελέστερο αν κάποιος τους προέτρεπε να σκοτώσουν τον Θερσίτη που όλοι μας λίγο ώς πολύ κουβαλάμε μέσα μας. Oμως για να σκοτώσεις τον Θερσίτη, πρέπει να είσαι και λίγο Οδυσσέας πολυμήχανος, πλην όμως θαρραλέος. Πονηρός αλλά ουδόλως κουτοπόνηρος. Κι αυτό που εντυπωσιάζει περισσότερο με τους καρναβαλιστές της Χρυσής Αυγής είναι ότι δεν διστάζουν να μεταμορφώσουν την ομήγυρή τους σε καρναβάλι προκειμένου να σωθούν. Ζώντας σε μια κοινωνία που έχει χάσει το αίσθημα του γελοίου, άρα της αιδούς, προτιμούν να γελοιοποιηθούν παρά να αναλάβουν την ευθύνη της ιδεολογίας τους. Σαν τον τύπο που τον πιάνουν με την αρπαχτή και λέει πως αυτός ήταν ένας απλός περαστικός πολίτης.kathimerini