Η απαράδεκτη εκλογική περιφέρεια
Η απαράδεκτη εκλογική περιφέρεια
Η απόφαση της κυβέρνησης να αλλάξει το σύστημα εκλογής των ευρωβουλευτών είναι πέρα από κάθε αμφιβολία στη θετική κατεύθυνση. Επιτέλους, οι πολίτες μπορούν να επιλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως κάνουν και στις γενικές και αυτοδιοικητικές εκλογές.
Επιτέλους, οι πολίτες μπορούν να επιλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως κάνουν και στις γενικές και αυτοδιοικητικές εκλογές. Διαμορφώνεται μία ισχυρότερη σχέση αντιπροσώπευσης των ευρωβουλευτών με τους πολίτες, αλλά και λογοδοσίας. Σε κάθε στάδιο της θητείας του ο ευρωβουλευτής θα πρέπει να τεκμηριώνει ότι αντιπροσωπεύει με υπεύθυνο τρόπο τους εκλογείς του, ιδιαίτερα όσοι ενδιαφέρονται να διεκδικήσουν μία νέα θητεία.
Κάπου εδώ, όμως, αρχίζουν τα προβλήματα και οι θετικές προτάσεις μπορεί να δημιουργήσουν μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που σχεδιάστηκαν για να λύσουν. Ακολούθως, θα εξηγήσω γιατί υφίστανται κατά τη γνώμη μου σοβαρά ζητήματα αντιπροσωπευτικότητας και νομιμοποίησης των ευρωβουλευτών που θα εκλεγούν στις εκλογές του Μαΐου 2014.
Σύμφωνα με τις προτάσεις της κυβέρνησης που έχουν δημοσιευθεί και δεν έχουν διαψευσθεί οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές θα διεκδικήσουν την ψήφο των εκλογέων σε μία ενιαία περιφέρεια που καλύπτει το σύνολο της επικράτειας της χώρας.
Πρέπει να επισημανθεί η γνωστή σε όλους αλήθεια ότι κανένας άλλος αντιπρόσωπος ή πολιτικός θεσμός δεν εκλέγεται σε μία ενιαία πανελλαδική εκλογική περιφέρεια. Αυτό θα συνέβαινε αν ίσχυε η απευθείας εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ακόμη και η ανάδειξη του πρώτου κόμματος στις γενικές εκλογές προκύπτει από τα αποτελέσματα στις επιμέρους εκλογικές περιφέρειες που προσδιορίζονται σύμφωνα με τα όρια των νομών ή σε τμήματα αυτών (π.χ. Αττική, Θεσσαλονίκη).
Έχει ωριμάσει δε η συζήτηση για την κατάτμηση μεγάλων περιφερειών (π.χ. Β΄Αθήνας) σύμφωνα με το επιχείρημα ότι οι δαπάνες είναι εξαιρετικά υψηλές για τους υποψήφιους, ενώ είναι σχεδόν αδύνατη η επαρκής σχέση του βουλευτή με το εκλογικό σώμα. Συνεπώς, προκύπτει ζήτημα αντιπροσωπευτικότητας.
Η πρόταση θα επιτείνει, αντί να διορθώσει, την κρίση της πολιτικής και των πολιτικών θεσμών. Σε μία ενιαία εθνική εκλογική περιφέρεια:
- οι δαπάνες της προεκλογικής εκστρατείας είναι αδύνατον να καλυφθούν από μεμονωμένους υποψηφίους,
- τα μέσα ενημέρωσης και άλλα δίκτυα πολιτικής επιρροής θα έχουν ενισχυμένο ρόλο στην προώθηση ορισμένων υποψηφιοτήτων,
- ο εκλεγείς ευρωβουλευτής δεν θα έχει τη δυνατότητα να διατηρεί μία στοιχειώδη επαφή με τους πολίτες για να τους ενημερώνει και να κατανοεί τα αιτήματά τους.
Κατά συνέπεια, η σχέση αντιπροσώπευσης θα είναι αντίστοιχη ή και χειρότερη από τη σχέση που διατηρούσαν έως σήμερα οι ευρωβουλευτές.
Ταυτόχρονα, προκύπτουν και σοβαρά ζητήματα νομιμοποίησης. Σε μία ενιαία εθνική εκλογική περιφέρεια ο εκλεγείς ευρωβουλευτής θα αποκτήσει μέσω της άμεσης εκλογής του μία πολιτική νομιμοποίηση υπέρτερη ακόμη και από εκείνη των αρχηγών των κομμάτων που τους υποστηρίζουν.
Αν υποθέσουμε ότι το πρώτο κόμμα στις ευρω-εκλογές υπερ-ψηφισθεί από 1,8 εκατομμύρια πολίτες (όσο περίπου το πρώτο κόμμα των γενικών εκλογών του Ιουνίου 2012) και ο πρώτος ευρωβουλευτής κερδίσει το 20% των σταυρών, τότε αυτός θα αποτελεί την προσωπική επιλογή 360 χιλιάδων πολιτών. Το νούμερο αυτό απέχει πολύ από τους 37 χιλιάδες σταυρούς που έλαβε ο Πρωθυπουργός Α. Σαμαράς στη Μεσσηνία και τους 55 χιλιάδες σταυρούς του Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κ. Α. Τσίπρα στην Α΄ Αθηνών στις εκλογές του Μαΐου 2012. Ακόμη και στις εσωκομματικές εκλογές οι δύο αρχηγοί έλαβαν λιγότερες ψήφους κατά την εκλογή τους από τη βάση του κόμματος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αρχηγοί κομμάτων διαθέτουν αυξημένη νομιμοποίηση και θεσμικό
status που συνδέεται άρρηκτα με το ρόλο των κομμάτων τους στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση.
Αλλά ένας ευρωβουλευτής με τέτοια εκλογική ισχύ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιχειρήσει να διεκδικήσει έναν περισσότερο αυτόνομο πολιτικό ρόλο στα κοινοβουλευτικά και πολιτικά πράγματα. Στην τρέχουσα περίοδο είχαμε παραδείγματα ευρωβουλευτών που αρνήθηκαν να παραιτηθούν και να παραχωρήσουν την έδρα τους όταν διαφώνησαν με τις κομματικές ηγεσίες, αν και οι ίδιοι δεν διέθεταν καν άμεση νομιμοποίηση και βρέθηκαν στις προνομιούχες θέσεις του ευρωψηφοδελτίου ελέω της σχέσης τους με τον αρχηγό.
Αυτό σημαίνει ότι η υπόθεση της επιλογής υποψηφίων είναι πολύ σοβαρή, γιατί τα κόμματα και οι πολίτες θα τους εμπιστευθούν αυξημένα καθήκοντα και υποχρεώσεις για μία πενταετή θητεία στο Ευρωκοινοβούλιο. Αν επικρατήσει η προώθηση των ‘ημετέρων’ από τα επιτελεία των κομμάτων και τους κάθε λογής κύκλους επιρροής στα ψηφοδέλτια και τον αντίστοιχο προσανατολισμό της επιλογής των ψηφοφόρων, τότε το πολιτικό σύστημα θα χάσει άλλη μία καλή ευκαιρία αναδιάταξης.
Καταλήγοντας, θέλω να διατυπώσω μία κατά τη γνώμη μου λογική εναλλακτική πρόταση, η οποία διατηρεί την επιλογή του σταυρού προτίμησης για τους ευρωβουλευτές, αλλά απορρίπτει την απαράδεκτη ενιαία εθνική εκλογική περιφέρεια. Η εκλογική περιφέρεια εκλογής των ευρωβουλευτών μπορεί και πρέπει να ταυτιστεί με τα όρια των Περιφερειών. Έτσι, ο εκλεγείς ευρωβουλευτής δεν θα έχει μεγαλύτερη εκλογική ισχύ από έναν εκλεγμένο περιφερειάρχη.
Με τον τρόπο αυτό, οι υποψήφιοι θα μπορούν να δώσουν μία προεκλογική μάχη στην οποία θα μπορούν να ανταποκριθούν στοιχειωδώς (οικονομικά, πολιτικά, ανθρώπινα). Ακόμη, ζητήματα δημοκρατικής αντιπροσώπευσης, λογοδοσίας και συμμετοχής θα μπορούν να διευθετηθούν με τρόπο που αρμόζει σε σύγχρονα πολιτικά συστήματα. Χρειάζεται, βεβαίως, να διαμορφώσουμε ένα σχετικό εκλογικό σύστημα για την κατανομή των εδρών, αλλά ο χρόνος υπάρχει. Έτσι, θα έχουμε κάνει ένα βήμα εμπρός για την εξυγίανση και τη λειτουργικότητα του πολιτικού συστήματος, και όχι ένα ακόμη σφάλμα, το οποίο δεν θα μπορέσουμε να διορθώσουμε για τα επόμενα πέντε χρόνια.
* Μάνος Γ. Παπάζογλου, Λέκτορας Πολιτικών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Πηγή: http://www.skai.gr/news/opinions/article/254663/i-aparadekti-eklogiki-perifereia/#ixzz2xS12oFgr
Follow us: @skaigr on Twitter | skaigr on Facebook
Comments