6 Ιουνίου 1944: εβδομήντα χρόνια από την απόβαση στη Νορμανδία

6 Ιουνίου 1944: εβδομήντα χρόνια από την απόβαση στη Νορμανδία

• 
  «Τα πάντα και οι πάντες είναι αναλώσιμοι. Και όντως, πολλοί υπήρξαμε αναλώσιμοι εκείνες τις πρώτες ώρες στο προγεφύρωμα της Νορμανδίας».
• 
  « Ο αξιωματικός που διοικούσε τους άνδρες που μεταφέραμε, μας ζήτησε να κατευθυνθούμε απευθείας στην παραλία μπροστά από το κατεστραμμένο σπίτι. «Ακριβώς εκεί πέρα», είπε. «Να που θέλω να πάμε». «Άντι», είπα, «όλος αυτός ο τομέας είναι παγιδευμένος με πολυβόλα. Μόλις τους είδα να βάλουν δύο φορές σ' εκείνο το ακυβέρνητο σκάφος». -->
• 
  «Σε αυτό το σημείο, εισήλθαμε στην ζώνη του πυρός των δύο πολυβόλων κι εγώ έσκυψα απότομα ακούγοντας το κροτάλισμα πάνω από το κεφάλι μου. Έπειτα, χώθηκα στην πρύμνη και στο κοίλωμα όπου θα έπρεπε κανονικά να βρίσκεται ο πολυβολητής μας, αλλά δεν είχαμε πολυβολητή. Οι ριπές από τα πολυβόλα σήκωναν νερό γύρω απ' το σκάφος, ενώ μια αντιαρματική οβίδα σήκωσε ένα συντριβάνι νερού ακριβώς από πάνω μας».-->
• 
  «Ο υπολοχαγός μιλούσε αλλά δεν μπορούσα ν' ακούσω τι έλεγε. Ο Άντι μπορούσε να τον ακούσει. Είχε σκύψει και είχε πλησιάσει κοντά στο στόμα του για να τον ακούει. «Πάρε το σκάφος μακριά από δω, γαμώτο, καπετάνιε». Ο Άντι γύρισε και φώναξε, «όπισθεν ολοταχώς, αμέσως»! Ρεπορτάζ του Ερνεστ Χέμινγουεϊ. Βρισκόταν σε ένα από τα αποβατικά σκάφη το πρωινό της 6ης Ιουνίου ως πολεμικός ανταποκριτής. Το απόσπασμα προέρχεται από ανταπόκρισή του δημοσιευμένη στο περιοδικό Collier's στις 22 Ιουλίου 1944.
• 
  «Εκτός από καμιά ντουζίνα Γερμαναράδες, η ακτή είχε εγκαταλειφθεί από τον εχθρό. Κι αυτοί που είχαν απομείνει ήταν τελείως σοκαρισμένοι από το βομβαρδισμό. Όπως αποδείχθηκε ήταν Μονγκόλοι». Μαρτυρία Βρετανού στρατιώτη στην ακτή «Γκολντ».Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».
• 
  Στην ακτή, «ήταν κάτι το σουρεαλιστικό. Πυρά πολυβόλων, καταιγιστικά στην πλειονότητά τους. Πολλοί από τους άνδρες του πεζικού βρίσκονταν ακόμα στο νερό και δεν μπορούσαν να βγούνε στην ακτή. Προσπαθούσαν να βρούνε κάλυψη πίσω από τα τεθωρακισμένα». Ένας αξιωματικός των κομάντο είπε στον Τζόνστον να κατευθυνθεί αριστερά. «Κοίταξα και είπα, ω Θεέ μου, όχι».-->
• 
  «Ο κομάντο ρώτησε γιατί όχι. Ο Τζόνστον απάντησε «Δεν πρόκειται σήμερα να περάσω πάνω από άλλους συντρόφους μου».Η εμπειρία ενός Καναδού οδηγού τεθωρακισμένου στην ακτή «Τζούνο». Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».
• 
  «Ήμαστε ακόμα μούσκεμα, κι έτσι όπως κουβαλούσαμε τα σακίδιά μας, μοιάζαμε στ' αλήθεια σαν σαλιγκάρια που προσπαθούσαν να κινηθούν. Δεν συναντήσαμε όμως Γερμανούς, μονάχα κάτι σκοτωμένους εδώ κι εκεί». Ωστόσο συνάντησαν λίγους Γάλλους. Σε ένα αγρόκτημα, «ήταν πολύ θλιβερό, ένας άνδρας έτρεξε έξω απ' το σπίτι και φώναξε, 'Η γυναίκα μου έχει τραυματιστεί. Υπάρχει γιατρός;-->
• 
  »Εκείνη τη στιγμή άκουσα το σφύριγμα ενός όλμου. Έπεσα καταγής κι όταν σηκώθηκα είδα το κεφάλι αυτού του αγρότη να κατρακυλάει στο δρόμο. Ήταν φοβερό. Ευτυχώς έπεσα στο έδαφος πιο γρήγορα». Η εμπειρία ενός Βρετανού αξιωματικού στην ακτή «Σουόρντ». Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».
• 
  Σε αυτά τα χαρακώματα βρίσκονταν οι Γερμανοί που ξεσηκώθηκαν από τις θέσεις τους μόλις ξέσπασε ο βομβαρδισμός. Ο αρχηγός τους ήταν ο υπολοχαγός Γιάνκε. Κοίταξε προς τη θάλασσα έκπληκτος. «Το θέαμα ήταν τρελό», θυμάται. «Αναρωτιόμουν αν είχα παραισθήσεις εξαιτίας του βομβαρδισμού». Αυτό που είδε ήταν ένα αμφίβιο τεθωρακισμένο. «Αμφίβια άρματα μάχης! Αυτό πρέπει να είναι το μυστικό όπλο των Συμμάχων».-->
• 
  Προσπάθησε να χρησιμοποιήσει το δικό του μυστικό όπλο, ανακαλύπτοντας όμως ότι οι Γολιάθ είχαν εξουδετερωθεί – οι βομβαρδισμοί είχαν διαλύσει κάθε ραδιοεπικοινωνία. «Λες κι ο Θεός, ο κόσμος όλος, μας έχουν εγκαταλείψει», είπε ο Γιάνκε σε έναν αγγελιαφόρο που στεκόταν δίπλα του. «Τι απέγιναν οι πιλότοι μας»; Μαρτυρία Γερμανού αξιωματικού στην ακτή «Γιούτα». Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».
• 
  «Προγεφύρωμα Νορμανδίας, D-Day Συν Δύο. Έκανα έναν περίπατο στην ιστορική ακτή της Νορμανδίας, στη γαλλική εξοχή. Ήταν μια υπέροχη ημέρα για βόλτα στην παραλία. Άνδρες κοιμόντουσαν πάνω στην άμμο, κάποιοι από αυτούς για πάντα. Άνδρες επέπλεαν στο νερό, δεν ήξεραν όμως ότι βρίσκονται στο νερό διότι ήσαν νεκροί. Το νερό ήταν γεμάτο από μικρές μέδουσες στο μέγεθος της γροθιάς. Εκατομμύρια από δαύτες. Στο κέντρο της, κάθε μία από αυτές είχε ένα πράσινο σχέδιο σχεδόν ίδιο με το τετράφυλλο τριφύλλι. Το έμβλημα της καλής τύχης. Βέβαια. Οπωσδήποτε».-->
• 
  «Περπάτησα για περίπου τέσσερα χιλιόμετρα στο σημείο όπου σκάει το κύμα, κατά μήκος της εκτενούς ακτής της εισβολής. Ήθελα να βηματίζω αργά διότι οι λεπτομέρειες πάνω σ' εκείνη την παραλία ήταν άπειρες. Τα συντρίμμια δεν είχαν τελειωμό, σε άφηναν άναυδο. Η αποκαρδιωτική σπατάλη που φέρει η καταστροφή του πολέμου, ακόμα και πέρα από την απώλεια των ανθρώπινων ζωών, είναι ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό που εντυπώνεται σε κάποιον που βρίσκεται μέσα σε αυτή την κατάσταση. «Τα πάντα και οι πάντες είναι αναλώσιμοι. Και όντως, πολλοί υπήρξαμε αναλώσιμοι εκείνες τις πρώτες ώρες στο προγεφύρωμα της Νορμανδίας». Ο πιο διάσημος Αμερικανός πολεμικός ανταποκριτής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ο Έρνι Πάιλ (σκοτώθηκε το 1945 από ελεύθερο σκοπευτή στην Οκινάουα).
• 
  Προσπάθησε να χρησιμοποιήσει το δικό του μυστικό όπλο, ανακαλύπτοντας όμως ότι οι Γολιάθ είχαν εξουδετερωθεί – οι βομβαρδισμοί είχαν διαλύσει κάθε ραδιοεπικοινωνία. «Λες κι ο Θεός, ο κόσμος όλος, μας έχουν εγκαταλείψει», είπε ο Γιάνκε σε έναν αγγελιαφόρο που στεκόταν δίπλα του. «Τι απέγιναν οι πιλότοι μας»; Μαρτυρία Γερμανού αξιωματικού στην ακτή «Γιούτα». Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».
• 
  «Όταν πάτησε την άμμο της Ακτής Ομαχα, ήταν περίπου εννέα και τριάντα. Ο μπαμπάς συνάντησε αρχικά έναν φίλο του, αγρότη από τη Νεμπράσκα, με το κεφάλι του καλυμμένο από κάτι που έμοιαζε με μαρμελάδα φράουλα και με δύο κενά μάτια φυτεμένα στο κέντρο της. Γονατιστός, ο φίλος του μούγκρισε κάτι ακατάληπτο, προτάσεις κολλημένες η μία με την άλλη, του έλεγε για το παιδί του θα περίμενε να γεννηθεί το φθινόπωρο και για το οποίο αγωνιούσε. Ο πατέρας μου δεν είχε χρόνο παρά να ψελλίσει μερικά λόγια παρηγοριάς προτού προχωρήσει». Franz-Olivier Giesbsert, The American. A Memoir.
• 
  Λίγα μέτρα πιο μέσα, ο πατέρας μου είδε έναν άλλο φίλο του, Εβραίο πιανίστα από τη Νέα Υόρκη. Ο άτυχος άνδρας έψαχνε πεσμένος στα τέσσερα σαν τρελός για το κομμένο του χέρι. Ο πατέρας μου δεν τον βοήθησε. Απαγορευόταν και είχε πολλά να κάνει. Franz-Olivier Giesbsert, The American. A Memoir.
• 
  «Στη συνέχεια, είδε έναν τρίτο συμπολεμιστή του ο οποίος κρατούσε στα δυο του χέρια τα χυμένα του έντερα, μην τυχόν και τα χάσει μέχρι να του προσφέρει κάποιος βοήθεια, η οποία βέβαια δεν ήρθε ποτέ. Το ιατρικό προσωπικό ήταν πιο πολύ απασχολημένο και από τον Χριστό και όλους τους Αγίους μαζί». Franz-Olivier Giesbsert, The American. A Memoir.
• 
  «Δεν υπήρχε ζήτημα καθυστέρησης. Ο αμερικανικός στρατός προσπάθησε να καταπνίξει τους Γερμανούς μέσα από αλλεπάλληλα κύματα ανθρώπινης σάρκας. Οι στρατιώτες του προχώρησαν μπροστά με την ίδια βλοσυρή, φοβισμένη έκφραση, γεμάτη από μια σιωπή μέσα τους, δίχως να δίνουν σημασία σε ποιον έπεφτε μπροστά, πίσω ή δίπλα τους, συχνά διαλυμένοι σε κομμάτια. Πίσω τους, οι ακτές της απόβασης ήταν πλημμυρισμένες από ένα είδος ενοχής που δεν έπαψε ποτέ να βασανίζει τον πατέρα μου». Franz-Olivier Giesbsert, The American. A Memoir.
• 
  «Ο μπαμπάς κοιμόταν με ένα μαχαίρι κάτω απ' το μαξιλάρι του. Ήταν μια συνήθεια που είχε αποκτήσει στο στρατό, μετά την απόβαση στη Νορμανδία, όταν οι νύχτες του ήταν πια γεμάτες από Γερμανούς που σέρνονταν αθόρυβα, ύπουλα, μ' ένα μαχαίρι στο στόμα, για να σκοτώσουν Γιάνκηδες». Franz-Olivier Giesbsert, The American. A Memoir.
• 
  «Είδα τον οπλίτη Ρόμπερτ Ντίτμαρ από το Φέρφιλντ του Κονέκτικατ, να κρατάει το στήθος του και τον άκουσα να φωνάζει, "Χτυπήθηκα, χτυπήθηκα!". Έπεσα στο χώμα και τον παρακολούθησα να προχωράει καμιά δεκαριά μέτρα. Μπερδεύτηκε σε ένα εμπόδιο και καθώς έπεφτε, το σώμα του έκανε μια πλήρη περιστροφή και κάθισε πάνω στη μουσκεμένη άμμο με το πρόσωπό του ψηλά, στον ουρανό, να κοιτάζει έπειτα προς τους Γερμανούς. Φώναζε, "Μητέρα, μαμά"». Η μαρτυρία ενός 19χρονου Αμερικανού στρατιώτη στην ακτή «Ομαχα». Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».
• 
  Μόλις έπεσε η μπάρα του σκάφους, άνδρες και οχήματα ξεχύθηκαν έξω. Ένας κομάντο εξήγησε το γιατί: «Ο λόγος για τον οποίο ορμήξαμε έτσι στη Νορμανδία ήταν διότι οι άνδρες προτιμούσαν να τα βάλουν με όλο το γερμανικό στρατό παρά να επιστρέψουν στα πλοία και να υποφέρουν από τη ναυτία. Θεέ μου! Οι στρατιώτες αυτοί δεν έβλεπαν την ώρα να βρεθούν σε στέρεο έδαφος. Τίποτα δεν θα τους εμπόδιζε... θα μπορούσαν να κόψουν τα τανκς κομματάκια με τα ίδια τους τα χέρια». Η μαρτυρία ενός Βρετανού κομάντο στην ακτή «Γκολντ». Stephen E. Ambrose, «D-Day, June 6, 1944».

• Previous
• Next

ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:Ιστορία

«Λες κι είναι Ιπτάμενοι Ολλανδοί πέφτουν στη γη, σαν σε όνειρο». Ετσι θυμάται την 6η Ιουνίου του 1944 ένας Γάλλος δάσκαλος. Η μαρτυρία του περιλαμβάνεται σε μια συλλογική έκδοση που έχει μόλις ένα μήνα ζωής, «Η Απόβαση μέσα από τα μάτια των Γάλλων» («D-Day Through French Eyes» University of Chicago Press).

Φέτος κλείνουν εβδομήντα χρόνια από τη «μεγαλύτερη ημέρα του πολέμου» και η αλήθεια είναι πως από το 1998 και μετά κάθε αναφορά στην «D-Day» (στρατιωτική ορολογία για την ημέρα αποβατικής, αμφίβιας επιχείρησης – δεν αφορά δηλαδή μόνον τη Νορμανδία του ’44) συνειρμικά οδηγεί τους περισσότερους στο εναρκτήριο ημίωρο της «Διάσωσης του στρατιώτη Ράιαν».

Βασική έμπνευση του Σπίλμπεργκ τότε ήταν οι εκπληκτικές φωτογραφίες του Ρόμπερτ Κάπα, ο οποίος αποβιβάστηκε στην αιματοβαμμένη ακτή Ομαχα με το «δεύτερο κύμα», τράβηξε 106 φωτογραφίες, από αυτές όμως διασώθηκαν μονάχα οκτώ, εξαιτίας τεχνικού σφάλματος στο σκοτεινό θάλαμο.

Σήμερα υπάρχει μια απίστευτη πληθώρα εκδόσεων πάνω στην 6η Ιουνίου. Στα ελληνικά, κυκλοφορεί η εμβληματική «D-Day. Η απόβαση στη Νορμανδία» του Βρετανού ιστορικού Αντονι Μπίβορ (το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γκοβόστη). Εμείς προτείνουμε επίσης το αμετάφραστο στα ελληνικά «D-Day, June 6, 1944» (Simon & Schuster) του Αμερικανού ιστορικού Stephen E. Ambrose. Επίσης, κάτι λιγότερο γνωστό αλλά εξαιρετικά δυνατό, συγκινητικό: πρόκειται για το «Ο Αμερικανός. Μια μαρτυρία» (The American. A Memoir, εκδ. Pantheon Books) του Franz-Olivier Giesbsert, ανταποκριτή του Le Nouvel Observateur και αρχισυντάκτη της Le Figaro. Ο πατέρας του ήταν στο «πρώτο κύμα» της ακτής Ομαχα και στο βιβλίο ο συγγραφέας περιγράφει τι σήμαινε να μεγαλώνεις με έναν άνθρωπο που έζησε μια τέτοια φρίκη. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο πατέρας του γνώρισε μια Γαλλίδα τότε, την ερωτεύτηκε και μετά τον πόλεμο παντρεύτηκαν και για λίγο έζησαν στην Αμερική. Κάποια στιγμή όμως εγκαταστάθηκαν στη Γαλλία, όχι πολύ μακριά από τις ακτές όπου ο πατέρας του συγγραφέα βίωσε την τραυματική εμπειρία της απόβασης στην ακτή «Ομαχα».

Το τραυματικό σύνδρομο του ζωγράφου-στρατιώτη πατέρα του Giesbsert ήταν τέτοιο, που ο τελευταίος παρέμεινε ισοβίως αποξενωμένος από έναν άνθρωπο που υπέφερε και έκανε όλους τους άλλους γύρω του να υποφέρουν. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η αντίδραση του βετεράνου όταν ο γιος πάει με τη μητέρα του να δει την ιστορική ταινία «Η πιο μεγάλη ημέρα του πολέμου», με θέμα την 6η Ιουνίου: προσπάθησε να τους μεταπείσει. «Είναι κάτι βλάσφημο», τους είπε. «Μια ταινία δεν λέει ποτέ την αλήθεια. Στην απόβαση όλος αυτός ο κόσμος κατουριόταν και τα έκανε πάνω του. Ναι, όλοι. Περιλαμβανομένου και εμού».

Επί του παρόντος, θαυμάστε το φωτογραφικό μας αφιέρωμα, που εν μέρει ακολουθεί τη λογική του «Τότε και Τώρα». Το κοντράστ, μοναδικό: τους καταπονημένους πολεμιστές έχουν διαδεχθεί ανέμελοι τουρίστες και οικογένειες και ποδηλάτες. Η ζωή όπως της πρέπει. Ήταν όντως «η πιο μεγάλη ημέρα του πολέμου» για τον ελεύθερο κόσμο.  kathimerini