ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε. Εθν.Μακαρίου & Φαληρέως 2
ΑΠΟΨΕΙΣΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε. Εθν.Μακαρίου & Φαληρέως 2
ΑΠΟΨΕΙΣ
ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΟ τζογαδόρος κ. Ερντογάν
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανεβάζει συνεχώς τους τόνους στο αέναο παζάρι του με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Προχθές απείλησε ότι θα σπρώξει εκατομμύρια πρόσφυγες προς την Ευρώπη. «Εμείς είμαστε αυτοί που ταΐζουν 3-3,5 εκατ. πρόσφυγες σε αυτή τη χώρα. Εσείς αθετήσατε τις υποσχέσεις σας. Αν συνεχίσετε, θα ανοίξουν οι πύλες των συνόρων», είπε. Η απειλή προκλήθηκε από ψήφισμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που ζητεί «πάγωμα» της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας όσο η κυβέρνησή της συνεχίζει να παραβιάζει τους κανόνες του κράτους δικαίου. Η Ευρώπη είναι μόνο ένα από τα μέτωπα στα οποία ο κ. Ερντογάν μάχεται τους τελευταίους μήνες· για να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο, είναι χρήσιμο να δούμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Τούρκος πρόεδρος κινείται.
Εμπειροι Τούρκοι αναλυτές παρατηρούν ότι στην Τουρκία σήμερα δεν υπάρχει άλλη ιδεολογία απ’ αυτήν του «ερντογανισμού», με δόγμα την ανάγκη επιβίωσης του προέδρου. Η κυβέρνηση προσποιείται ότι κυβερνά, ενώ όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από το συμβούλιο στο οποίο προεδρεύει ο κ. Ερντογάν· το κύριο μέλημα της διπλωματίας είναι να υπηρετήσει εσωτερικούς σκοπούς. Στους μήνες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, ο ολοένα μεγαλύτερος αυταρχισμός του κ. Ερντογάν δημιουργεί μια δυναμική όπου ο ηγέτης πρέπει συνεχώς να κατασκευάζει εχθρούς και να τους κατατροπώνει, ώστε να ελέγχει αυτός το αφήγημα – ότι ιδρύεται μια νέα Τουρκία, καλύτερη απ’ αυτήν που ίδρυσε ο Κεμάλ. Αυτό αφορά την τουρκική πολιτική και την κοινωνία, τις σχέσεις με τους γείτονες, τις διεκδικήσεις εκτός συνόρων. Γι’ αυτό αμφισβητείται συνεχώς η Συνθήκη της Λωζάννης, το ιδρυτικό κείμενο της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η Ιστορία παραποιείται, ώστε να υπηρετήσει τις σημερινές ανάγκες ενός ανδρός.
Οσο περνάει ο καιρός, ο κ. Ερντογάν προχωράει όλο και πιο πέρα σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή: ή θα συνεχίσει να κερδίζει ή θα χάσει την εξουσία (αν όχι και τη ζωή του). Είναι ο δρόμος κάθε αυταρχικού ηγέτη που υπονομεύει θεσμούς, οι οποίοι έπρεπε να προστατεύουν τους πολίτες. Αναγκάζοντας τους θεσμούς να υπηρετούν μόνο αυτόν, τους καταστρέφει· όταν ο ίδιος βρεθεί σε ανάγκη, δεν θα υπάρχει κανένας μηχανισμός να τον προστατέψει. Ηδη, ο κ. Ερντογάν προωθεί νέο σύνταγμα που θα του δίνει αυξημένες εξουσίες και θα του επιτρέψει να παραμείνει πρόεδρος έως το 2029. Την περασμένη εβδομάδα κέρδισε την υποστήριξη του ακραίου εθνικιστικού κόμματος του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που σημαίνει ότι θα διαθέτει την αναγκαία αυξημένη πλειοψηφία βουλευτών για να αλλάξει το σύνταγμα. Για να πετύχει τον σκοπό του, ο κ. Ερντογάν έρχεται σε συμφωνία με τον πολιτικό που τον επέκρινε όσο κανείς άλλος όταν διαπραγματευόταν με τους Κούρδους το τέλος του ανταρτοπόλεμου. Σήμερα οι ηγέτες των Κούρδων βρίσκονται στη φυλακή και ο πόλεμος με τους αυτονομιστές μαίνεται. Την ίδια ώρα, οι Κούρδοι της Συρίας και του Ιράκ, με την ουσιαστική συμμετοχή τους στην ήττα του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους», ενισχύονται συνεχώς και οδεύουν προς κάποιας μορφής αυτονομία, αν όχι ανεξαρτησία. Δηλαδή, αντί να σβήνει μια φωτιά που απειλεί την ακεραιότητα της Τουρκίας, ο κ. Ερντογάν ρίχνει λάδι στις φλόγες για να επιτύχει τον προσωπικό του στόχο.
Οσο φαίνεται να ελέγχει τις εξελίξεις, αυτή η τακτική θα τον ωφελεί· όταν αρχίσει να χάνει, δύσκολα θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια του – αλλά αυτό θα τα δούμε στο μέλλον.
Ο κ. Ερντογάν δεν έχει χάσει τον πολιτικό πραγματισμό του, όταν αυτός του εξασφαλίζει ότι θα συνεχίσει να κινείται ελεύθερα. Οι συμφωνίες με τη Ρωσία και το Ισραήλ –χώρες με τις οποίες οι σχέσεις είχαν φθάσει σε αδιέξοδο– το αποδεικνύουν: εκεί που χρειάζεται, ξεχνάει τις μεγαλοστομίες, παρουσιάζοντας την υποχώρηση ως τακτική νίκη. Οι σχέσεις με την Ε.Ε., με τις ΗΠΑ και με την Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, εμπίπτουν σε αυτή τη λογική. Σε όλα τα μέτωπα, ο κ. Ερντογάν επιδιώκει τα μέγιστα και παρουσιάζει το αποτέλεσμα ως επιτυχία. Οσον αφορά την απειλή να «ανοίξει τις πύλες» για τους πρόσφυγες, ποντάρει στο ότι οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να απομονώσουν την Τουρκία, δεν θέλουν να χαλάσει η συμφωνία του Μαρτίου. Ο όποιος συμβιβασμός θα του επιτρέπει να πει ότι αυτός διαθέτει την πυγμή για να καθορίζει τις εξελίξεις. Εάν προχωρήσει στο άνοιγμα των συνόρων, κινδυνεύει να χρεωθεί το ρήγμα με την Ευρώπη που, στο τέλος, θα αποβεί εις βάρος της Τουρκίας. Ετσι, ο κ. Ερντογάν παγιδεύεται ολοένα περισσότερο σε απειλές και απαιτήσεις. Οσο δεν μπορεί να ελέγξει τις εξελίξεις εκτός συνόρων, καταπιέζει κάθε άτομο και ομάδα που δεν τον υποστηρίζει εντός συνόρων. Και για να συσπειρώσει τους οπαδούς του, πρέπει να ανεβάζει συνεχώς τους τόνους στην εξωτερική πολιτική. Αυτό δεν τον κάνει λιγότερο επικίνδυνο. Η μπλόφα και η παράνοια είναι πάντα εκρηκτικό μείγμα
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανεβάζει συνεχώς τους τόνους στο αέναο παζάρι του με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Προχθές απείλησε ότι θα σπρώξει εκατομμύρια πρόσφυγες προς την Ευρώπη. «Εμείς είμαστε αυτοί που ταΐζουν 3-3,5 εκατ. πρόσφυγες σε αυτή τη χώρα. Εσείς αθετήσατε τις υποσχέσεις σας. Αν συνεχίσετε, θα ανοίξουν οι πύλες των συνόρων», είπε. Η απειλή προκλήθηκε από ψήφισμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που ζητεί «πάγωμα» της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας όσο η κυβέρνησή της συνεχίζει να παραβιάζει τους κανόνες του κράτους δικαίου. Η Ευρώπη είναι μόνο ένα από τα μέτωπα στα οποία ο κ. Ερντογάν μάχεται τους τελευταίους μήνες· για να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο, είναι χρήσιμο να δούμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Τούρκος πρόεδρος κινείται.
Εμπειροι Τούρκοι αναλυτές παρατηρούν ότι στην Τουρκία σήμερα δεν υπάρχει άλλη ιδεολογία απ’ αυτήν του «ερντογανισμού», με δόγμα την ανάγκη επιβίωσης του προέδρου. Η κυβέρνηση προσποιείται ότι κυβερνά, ενώ όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από το συμβούλιο στο οποίο προεδρεύει ο κ. Ερντογάν· το κύριο μέλημα της διπλωματίας είναι να υπηρετήσει εσωτερικούς σκοπούς. Στους μήνες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, ο ολοένα μεγαλύτερος αυταρχισμός του κ. Ερντογάν δημιουργεί μια δυναμική όπου ο ηγέτης πρέπει συνεχώς να κατασκευάζει εχθρούς και να τους κατατροπώνει, ώστε να ελέγχει αυτός το αφήγημα – ότι ιδρύεται μια νέα Τουρκία, καλύτερη απ’ αυτήν που ίδρυσε ο Κεμάλ. Αυτό αφορά την τουρκική πολιτική και την κοινωνία, τις σχέσεις με τους γείτονες, τις διεκδικήσεις εκτός συνόρων. Γι’ αυτό αμφισβητείται συνεχώς η Συνθήκη της Λωζάννης, το ιδρυτικό κείμενο της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η Ιστορία παραποιείται, ώστε να υπηρετήσει τις σημερινές ανάγκες ενός ανδρός.
Οσο περνάει ο καιρός, ο κ. Ερντογάν προχωράει όλο και πιο πέρα σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή: ή θα συνεχίσει να κερδίζει ή θα χάσει την εξουσία (αν όχι και τη ζωή του). Είναι ο δρόμος κάθε αυταρχικού ηγέτη που υπονομεύει θεσμούς, οι οποίοι έπρεπε να προστατεύουν τους πολίτες. Αναγκάζοντας τους θεσμούς να υπηρετούν μόνο αυτόν, τους καταστρέφει· όταν ο ίδιος βρεθεί σε ανάγκη, δεν θα υπάρχει κανένας μηχανισμός να τον προστατέψει. Ηδη, ο κ. Ερντογάν προωθεί νέο σύνταγμα που θα του δίνει αυξημένες εξουσίες και θα του επιτρέψει να παραμείνει πρόεδρος έως το 2029. Την περασμένη εβδομάδα κέρδισε την υποστήριξη του ακραίου εθνικιστικού κόμματος του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που σημαίνει ότι θα διαθέτει την αναγκαία αυξημένη πλειοψηφία βουλευτών για να αλλάξει το σύνταγμα. Για να πετύχει τον σκοπό του, ο κ. Ερντογάν έρχεται σε συμφωνία με τον πολιτικό που τον επέκρινε όσο κανείς άλλος όταν διαπραγματευόταν με τους Κούρδους το τέλος του ανταρτοπόλεμου. Σήμερα οι ηγέτες των Κούρδων βρίσκονται στη φυλακή και ο πόλεμος με τους αυτονομιστές μαίνεται. Την ίδια ώρα, οι Κούρδοι της Συρίας και του Ιράκ, με την ουσιαστική συμμετοχή τους στην ήττα του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους», ενισχύονται συνεχώς και οδεύουν προς κάποιας μορφής αυτονομία, αν όχι ανεξαρτησία. Δηλαδή, αντί να σβήνει μια φωτιά που απειλεί την ακεραιότητα της Τουρκίας, ο κ. Ερντογάν ρίχνει λάδι στις φλόγες για να επιτύχει τον προσωπικό του στόχο.
Οσο φαίνεται να ελέγχει τις εξελίξεις, αυτή η τακτική θα τον ωφελεί· όταν αρχίσει να χάνει, δύσκολα θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια του – αλλά αυτό θα τα δούμε στο μέλλον.
Ο κ. Ερντογάν δεν έχει χάσει τον πολιτικό πραγματισμό του, όταν αυτός του εξασφαλίζει ότι θα συνεχίσει να κινείται ελεύθερα. Οι συμφωνίες με τη Ρωσία και το Ισραήλ –χώρες με τις οποίες οι σχέσεις είχαν φθάσει σε αδιέξοδο– το αποδεικνύουν: εκεί που χρειάζεται, ξεχνάει τις μεγαλοστομίες, παρουσιάζοντας την υποχώρηση ως τακτική νίκη. Οι σχέσεις με την Ε.Ε., με τις ΗΠΑ και με την Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, εμπίπτουν σε αυτή τη λογική. Σε όλα τα μέτωπα, ο κ. Ερντογάν επιδιώκει τα μέγιστα και παρουσιάζει το αποτέλεσμα ως επιτυχία. Οσον αφορά την απειλή να «ανοίξει τις πύλες» για τους πρόσφυγες, ποντάρει στο ότι οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να απομονώσουν την Τουρκία, δεν θέλουν να χαλάσει η συμφωνία του Μαρτίου. Ο όποιος συμβιβασμός θα του επιτρέπει να πει ότι αυτός διαθέτει την πυγμή για να καθορίζει τις εξελίξεις. Εάν προχωρήσει στο άνοιγμα των συνόρων, κινδυνεύει να χρεωθεί το ρήγμα με την Ευρώπη που, στο τέλος, θα αποβεί εις βάρος της Τουρκίας. Ετσι, ο κ. Ερντογάν παγιδεύεται ολοένα περισσότερο σε απειλές και απαιτήσεις. Οσο δεν μπορεί να ελέγξει τις εξελίξεις εκτός συνόρων, καταπιέζει κάθε άτομο και ομάδα που δεν τον υποστηρίζει εντός συνόρων. Και για να συσπειρώσει τους οπαδούς του, πρέπει να ανεβάζει συνεχώς τους τόνους στην εξωτερική πολιτική. Αυτό δεν τον κάνει λιγότερο επικίνδυνο. Η μπλόφα και η παράνοια είναι πάντα εκρηκτικό μείγμα
Comments