με τον πρόεδρο Κωστή ΣρεφανΟ΄πουλο στην ΑΛΒΑΝΊΑ
Με τον Πρόεδρο Κωστή Στεφανόπουλο στην Αλβανία
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
(Σημειώσεις Ημερολογίου)
Οταν μια εμπειρία που δεν μπορώ και δεν θέλω να ξεχάσω. Ο Πρόεδρος Κωστής Στεφανόπουλος επισκέφθηκε επίσημα την Αλβανία από 18 μέχρι 20 Οκτωβρίου 2004, προσκεκλημένος του προέδρου της Αλφρεντ Μωϋσίου.
Μέρες πριν φύγουμε, είχε γίνει αποδέκτης εισηγήσεων να αναβάλει την επίσκεψη. Υπήρχε ενδεχόμενο ο Αλβανός πρόεδρος να μιλήσει για τους Τσάμηδες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη συζήτηση που είχαμε στο Γραφείο του.
Προετοιμαζόταν με αυστηρή επιμέλεια για κάθε επίσκεψη και συνάντηση. Ηταν μελετηρός, διάβαζε εξονυχιστικά κάθε γραμμή των υπηρεσιακών εκθέσεων και τηλεγραφημάτων. Σχολίαζε την ορθότητα και την ποιότητα των εισηγήσεων. Στάθμιζε με προσοχή τις θέσεις.
Εχω σημειώσει στο ημερολόγιό μου τα ακόλουθα. Ηταν τέλη Σεπτεμβρίου.
«Κύριε πρέσβη τι λέτε, θα έχουμε πρόβλημα;» ερωτά. Η φωνή του πάντοτε είχε εκείνο το σπάνιο μείγμα αυστηρότητας, καθαρότητας και προσήνειας. Σκέφθηκα για μερικά δευτερόλεπτα. «Κύριε Πρόεδρε, εσείς θα δώσετε την καλύτερη απάντηση που χρειάζεται. Αν τώρα δεν γίνει η επίσκεψη, φοβούμαι ότι ποτέ δεν πρόκειται να μεταβεί Πρόεδρος της Ελλάδος στην Αλβανία».
Οι θέσεις που με παρρησία και καθαρή γλώσσα διατύπωσε ο Κωστής Στεφανόπουλος στα Τίρανα, στη μητρογονική του Δρόβιανη και στην αξέχαστη ομιλία του στην Δερβιτσάνη, το κεφαλοχώρι της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, αποτελούν σήμερα τον κορμό των ελληνικών θέσεων στις συνομιλίες με τα Τίρανα.
Οταν ο πρόεδρος Μωϋσίου, όπως περιμέναμε, αναφέρθηκε στους Τσάμηδες κάνοντας λόγο για «αποκατάσταση της ιστορικής αδικίας», ο Πρόεδρος Στεφανόπουλος ξεκαθάρισε ότι «το ζήτημα αυτό δεν περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη των ελληνοαλβανικών σχέσεων, ανήκει στο παρελθόν και ενδεχόμενη ανακίνησή του από την Αλβανία θα οδηγούσε σε αναβίωση των ελληνικών αξιώσεων έναντι της Αλβανίας, γεγονός που θα επιβάρυνε δυσανάλογα τις σχέσεις μας».
Αυτά επανέλαβε και δημόσια στην κοινή συνέντευξη Τύπου, προσθέτοντας ότι «οι εκατέρωθεν επιδιώξεις του παρελθόντος ανήκουν οριστικά στην ιστορία».
Ο Κωστής Στεφανόπουλος έκανε όμως και ένα μεγάλο βήμα προς την «κάθαρση», το οποίο δυστυχώς δεν έγινε αντιληπτό από τους οικοδεσπότες των Τιράνων. Στο επίσημο δείπνο, απαντώντας στην άχρωμη και τυπική προσφώνηση του προέδρου Μωϋσίου είπε χαρακτηριστικά:
«Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, η ιστορία μας επεφύλαξε δύσκολες στιγμές και δοκιμασίες στις σχέσεις μας. Ας το αναγνωρίσουμε χωρίς φόβο, ας αποβάλλουμε τις καχυποψίες που μας βάρυναν άλλοτε και ας εργασθούμε από κοινού για ένα καλύτερο μέλλον. Μας προσφέρεται ήδη η ευκαιρία μιας νέας πραγματικότητας η οποία αποδεικνύει ότι το συμφέρον μας είναι κοινό και μας οδηγεί προς το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον. Κλείνουμε λοιπόν οριστικά το παρελθόν και κοιτάζουμε πλέον μόνο προς τα εμπρός».
Φεύγοντας οδικώς στις 20 Οκτωβρίου από τα Τίρανα με προορισμό τη Δρόβιανη και τη Δερβιτσάνη ήταν εμφανής η συγκίνηση που ένιωθε ο Πρόεδρος. Σταματήσαμε για προσκύνημα στην Κλεισούρα. Περάσαμε τη γέφυρα. Περπατήσαμε στα χωράφια.
Εκεί που εδώ και 75 χρόνια μένουν άθαφτα τα οστά των χιλιάδων Ελλήνων που πολέμησαν τον φασισμό.
Μια παρένθεση. Ο Ενβέρ Χότζα επέτρεψε στην Ιταλία να παραλάβει τα οστά των Ιταλών νεκρών. Η σημερινή Αλβανία αρνείται ανάλογη συμπεριφορά για τους Ελληνες νεκρούς. Αυτό ήταν για μένα το πλέον απογοητευτικό σημείο της συνέντευξης του πρωθυπουργού κ. Εντι Ράμα στον Αλέξη Παπαχελά. Επιλεκτική ευαισθησία έναντι των νεκρών του περασμένου αιώνα.
Κατηφορίζοντας από την Κλεισούρα, μπήκαμε στον κάμπο της Δρόπολης. Περάσαμε το Αργυρόκαστρο. Κατάθεση στεφάνου στο νεκροταφείο στο Βουλιαράτι. Εκεί όπου έχουν ενταφιασθεί λίγες δεκάδες στρατιωτών.
Ηταν περασμένο μεσημέρι. Η αυτοκινητοπομπή πήρε τον ανηφορικό και γεμάτο στροφές δρόμο προς τη Δρόβιανη, χωριό καταγωγής της μητέρας του.
Η συγκινησιακή φόρτιση του Προέδρου εμφανής. Οσοι κάτοικοι έχουν απομείνει τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό. Μίλησε από καρδίας. Λόγια καθαρά. Αυτή την καθαρότητα που τόσο αποζητούμε.
Σημαντικότερος όμως σταθμός της επίσκεψης ήταν ο τελευταίος. Είχε αρχίσει να σουρουπώνει. Δερβιτσάνη. Ανεβήκαμε σε μια πρόχειρη εξέδρα. Γύρω-γύρω χιλιάδες Ελληνες, μέλη της Μειονότητας.
Ο πρόεδρος της «Ομόνοιας» προσφώνησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελλάδος που επισκέφθηκε τον ιστορικό αυτό χώρο της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.
Η ομιλία του Κωστή Στεφανόπουλου ήταν αξέχαστη. Γεμάτη παλμό και ισχυρά μηνύματα. Εδωσε προς όλους τις απαντήσεις που έπρεπε.
Συγκίνηση, ενθουσιασμός, ανάταση.
*Ο κ. Αλέξανδρος Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή, συγγραφέας του βιβλίου «Οράματα και Χίμαιρες - Διαδρομές ενός διπλωμάτη», (εκδόσεις Ι. Σιδέρης).
Comments