|
 Πιεστικές εξελίξεις για Σκόπια, ελπίδες και ερωτήματα στα ελληνοτουρκικά, νέα πρωτοβουλία ΟΗΕ για λύση του Κυπριακού Του Αθανασιου Ελλις Λίγες φορές στο παρελθόν έχει η ελληνική εξωτερική πολιτική βρεθεί μπροστά σε μια τόσο «γεμάτη» χρονιά. Το 2008 θα περιλαμβάνει καθοριστικές εξελίξεις σε όλα τα λεγόμενα εθνικά θέματα, αλλά και στα διεθνή μέτωπα όπου άμεσα ή έμμεσα εμπλέκεται η Ελλάδα. Κώστας Καραμανλής και Ντόρα Μπακογιάννη θα κληθούν να χαράξουν μακρόπνοη εθνική στρατηγική και ταυτόχρονα να πάρουν άμεσα κρίσιμες αποφάσεις. Στα περισσότερα ζητήματα μπορούν να εξασφαλίσουν και τη συναίνεση της μείζονος αντιπολίτευσης, εάν η τελευταία το επιθυμεί. Η υιοθέτηση σοβαρής στάσης και η αποφυγή κομματικής εκμετάλλευσης των εθνικών θεμάτων έχει απήχηση στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους του μεσαίου χώρου, αν και η εκάστοτε αντιπολίτευση συχνά υποκύπτει στις σειρήνες του λαϊκισμού. Ο φόβος του Κώστα Καραμανλή περί «κυβερνητικής παρένθεσης» έχει παρέλθει μετά την επανεκλογή του τον Σεπτέμβριο, και παρά τα «καυτά» μέτωπα στο εσωτερικό, όπως το ασφαλιστικό, η Παιδεία και η Ολυμπιακή, είναι σε θέση να δρομολογήσει ουσιαστικές εξελίξεις στις εξωτερικές σχέσεις οικοδομώντας ταυτόχρονα την υστεροφημία του. Τα γεγονότα τρέχουν. Στις 23 Ιανουαρίου ο κ. Καραμανλής σχεδιάζει να μεταβεί στην Αγκυρα. Θα έχει προηγηθεί η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ στον Λευκό Οίκο στις 8 Ιανουαρίου, ενώ τον Φεβρουάριο ακολουθούν κρίσιμες προεδρικές εκλογές στην Κύπρο μετά τις οποίες θα υπάρξει νέα πρωτοβουλία για λύση στην οποία θα πρωταγωνιστήσουν οι ΗΠΑ. Με την είσοδο του νέου έτους έντονη κινητικότητα θα υπάρξει και στο Σκοπιανό. Στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου, και ενώ το ΝΑΤΟ θα εξετάζει την αίτηση ένταξης της ΠΓΔΜ, θα έρθει και πάλι στην περιοχή για εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων ο μεσολαβητής του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς. Μετά την εκλογή προέδρου στη Σερβία στις 3 Φεβρουαρίου, θα ακολουθήσει η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, και η Αθήνα θα βρεθεί αντιμέτωπη με διλήμματα που επιβάλλουν λεπτούς χειρισμούς. Ακόμη και στο μείζον διεθνές ζήτημα της εποχής μας, το Μεσανατολικό, όπου η Ελλάδα ευελπιστεί να διαδραματίσει ρόλο, το 2008 θα είναι κρίσιμη χρονιά. Η διάσκεψη της Ανάπολης έθεσε στόχο την επίτευξη συμφωνίας ώς το τέλος του έτους, και τον Ιανουάριο ο Τζορτζ Μπους θα επισκεφθεί για πρώτη φορά στη διάρκεια της προεδρίας του το Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Τέλος, εντός του 2008 η Αμερική θα εκλέξει νέο πρόεδρο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εξέλιξη των ελληνικού ενδιαφέροντος θεμάτων. Αναπόφευκτα, η προσοχή της Αθήνας, όπως και του υπόλοιπου κόσμου, θα είναι στραμμένη στην προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ, καθώς οι προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου θα επηρεάσουν ώς ένα βαθμό την επίτευξη των στόχων της Ελλάδας. Από την πλευρά του ο Γιώργος Παπανδρέου επιθυμεί διακαώς την επιστροφή των Δημοκρατικών με τους οποίους έχει ιδεολογική συγγένεια και διατηρεί προσωπικές σχέσεις. Στο πλαίσιο αυτό ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ συνέφαγε με τον Μπιλ Κλίντον, όταν ο τελευταίος βρέθηκε στην Αθήνα στις 5 Δεκεμβρίου. Στη διάρκεια της νέας χρονιάς ο Κώστας Καραμανλής θα συνεχίσει το άνοιγμα προς τη Μόσχα που έχει ως αιχμή του δόρατος την ενέργεια, ενώ θα επιχειρήσει να δημιουργήσει «γέφυρα» και με την Κίνα, δίνοντας έμφαση στο εμπόριο και τον τουρισμό, καθώς μάλιστα οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου δημιουργούν το κατάλληλο υπόβαθρο. Ελληνοτουρκικά: Οι διμερείς σχέσεις θα βρεθούν άμεσα στην πρώτη γραμμή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο, όταν ο Κώστας Καραμανλής θα μεταβεί στην Αγκυρα στις 23-24 του μηνός. Στην πρώτη επίσημη επίσκεψη Ελληνα πρωθυπουργού στη γείτονα μετά από μισό αιώνα, ο κ. Καραμανλής επιθυμεί πέρα από την επιβεβαίωση των καλών σχέσεων, να εξασφαλίσει από τον κουμπάρο του Ταγίπ Ερντογάν μια συμβολική κίνηση (υπόσχεση για άρση της απειλής πολέμου ή επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης) που θα βοηθήσει την πλήρη ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής δεν διαφαίνεται τέτοια πρόθεση από την άλλη πλευρά. Η επίσκεψη θα ολοκληρωθεί στις 25 Ιανουαρίου στην Κωνσταντινούπολη όπου ο κ. Καραμανλής θα επισκεφθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θα βρεθεί κοντά στην ελληνική ομογένεια και θα μιλήσει σε ελληνοτουρκικό επιχειρηματικό συνέδριο. Η εμβάθυνση της σχέσης περιλαμβάνει πλέον και μια νέα, ιδιαίτερα σημαντική διάσταση, αυτή της ενεργειακής διασύνδεσης που υλοποιείται με τον αγωγό που θα μεταφέρει φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και Ιταλίας προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Παρά τα ΜΟΕ που ανακοίνωσαν πρόσφατα στην Αθήνα Ντόρα Μπακογιάννη και Αλί Μπαμπατζάν, ορισμένες δηλώσεις του Τούρκου υπ. Εξωτερικών στη Θράκη, που εμφάνιζαν την Τουρκία ως προστάτιδα της μουσουλμανικής μειονότητας, δικαιολογημένα ενόχλησαν. Αν πρόκειται οι δύο πλευρές να τολμήσουν ουσιαστικά βήματα, θα πρέπει να αρχίσουν τον Ιανουάριο. Οι δύο πρωθυπουργοί έχουν πρόσφατα επανεκλεγεί, αισθάνονται πολιτικά ισχυροί στο εσωτερικό, και έχουν μπροστά τους έναν σχετικά μακρύ χρονικό ορίζοντα. Φυσικά, η ομαλοποίηση των σχέσεων προϋποθέτει ότι ο Ερντογάν δεν θα παραμείνει δέσμιος των επιλογών του στρατιωτικού κατεστημένου. Κυπριακό: Στις 17 και 24 Φεβρουαρίου διεξάγονται προεδρικές εκλογές στην Κύπρο από τις οποίες θα κριθούν πολλά. Τα Ην. Εθνη ετοιμάζονται για νέες διαπραγματεύσεις άμεσα, που θα έχουν ως πυξίδα την εφαρμογή της συμφωνίας της 8ης Ιουλίου 2006 μεταξύ Παπαδόπουλου - Ταλάτ. Η λύση θα αντλήσει στοιχεία από το απορριφθέν σχέδιο Ανάν, αλλά ο διεθνής παράγων έχει αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να επανέλθει με μια νέα εκδοχή του σχεδίου και να περιμένει ότι αυτό θα γίνει αποδεκτό. Θεωρητικά, η καλή χημεία Καραμανλή - Ερντογάν θα λειτουργήσει υποβοηθητικά στη νέα προσπάθεια. ΗΠΑ και Ε.Ε. προτιμούν Χριστόφια και Κασουλίδη, αλλά εμφανίζονται έτοιμοι να εργασθούν και με τον Τάσσο Παπαδόπουλο με το σκεπτικό ότι η λύση που θα φέρει την υπογραφή του θα είναι αμέσως αποδεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων. Ο ρόλος των ΗΠΑ αναμένεται να είναι για άλλη μια φορά καταλυτικός. Ο τρίτος στην ιεραρχία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νίκολας Μπερνς, ο οποίος ως πρέσβης στην Αθήνα, αλλά και ως υφ. Εξωτερικών έχει παρακολουθήσει και γνωρίζει σε βάθος το Κυπριακό, προτίθεται να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στη νέα πρωτοβουλία. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζει να επισκεφθεί τη Μεγαλόνησο αμέσως μετά τις εκλογές, ενδεχομένως εντός του Μαρτίου. Κόσοβο: Καθοριστικές προεδρικές εκλογές διεξάγονται και στη Σερβία, στις 20 Ιανουαρίου και 3 Φεβρουαρίου. Η Δύση ελπίζει σε επικράτηση του μετριοπαθούς Μπόρις Τάντιτς με τον οποίο ελπίζει ότι θα έχει μια λιγότερο συγκρουσιακή σχέση μετά την προαποφασισμένη ανακήρυξη ανεξαρτησίας από τους Κοσοβάρους. Οι ΗΠΑ και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες θα αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου μέσα στην άνοιξη, σε συντονισμό με την ηγεσία των Κοσοβάρων. Η Αθήνα ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, υποστηρίζοντας επί της αρχής μια κοινά αποδεκτά λύση, αλλά εμφανιζόμενη έτοιμη να συστρατευθεί με τη Δύση εάν αυτό αποφέρει οφέλη σε άλλα μέτωπα όπως είναι το Σκοπιανό. Μέση Ανατολή: Μετά την εμπλοκή της το καλοκαίρι του 2006 στην αντιμετώπιση της κρίσης στον Λίβανο, η Ελλάδα ορθά επιμένει να διεκδικεί ρόλο στη Μέση Ανατολή. Ανέδειξε το θέμα όταν ασκούσε την προεδρία του Σ.Α., ήταν παρούσα στη διάσκεψη της Ανάπολης, και συμμετείχε ενεργά στη συνάντηση των δωρητών που ακολούθησε δύο εβδομάδες αργότερα στο Παρίσι. Καθώς η διεθνής κοινότητα καταβάλλει ακόμη μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια για λύση, η Αθήνα μπορεί να έχει συμμετοχή στις εξελίξεις, όπως το επιχειρεί και η Αγκυρα. Πιθανή επίσκεψη Κ. Καραμανλή στην Ουάσιγκτον Η πορεία των διμερών σχέσεων προχωρά ικανοποιητικά, καθώς έχουν εκλείψει τα περισσότερα «αγκάθια» του παρελθόντος. Πάντως, η Αθήνα αναμένει μεγαλύτερη στήριξη στο θέμα του ονόματος των Σκοπίων, ενώ δεν κρύβει τη δυσφορία της για το γεγονός ότι παραμένει η μόνη χώρα από τον στενό πυρήνα των «15» της Ε.Ε. της οποίας οι πολίτες χρειάζονται βίζα για να επισκεφθούν τις ΗΠΑ. Μετά από πιέσεις της οργανωμένης ομογένειας και ενθάρρυση της Κοντολίζα Ράις, το αρμόδιο υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας εξετάζει τις τεχνικές πτυχές και ελπίζεται ότι εντός του 2008 θα υπάρξει αίσιο τέλος στο θέμα. Η ένταξη της χώρας μας στο ενεργειακό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Τουρκίας προς την Ιταλία, έχει την πλήρη υποστήριξη της Ουάσιγκτον στο πλαίσιο της ενθάρρυνσης πολλαπλών πηγών ενέργειας και διόδων μεταφοράς τους που στοχεύει και στην αποτροπή της πλήρους εξάρτησης των ευρωπαϊκών αγορών από τη Ρωσία. Αντίθετα, η αναπτυσσόμενη ενεργειακή συνεργασία Αθήνας-Μόσχας τείνει να εξελιχθεί σε σημείο τριβής με την Ουάσιγκτον. Μια μόλις εβδομάδα πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, και με την ευκαιρία του εορτασμού της ελληνικής ανεξαρτησίας, η Ντόρα Μπακογιάννη θα επιδιώξει να επισκεφθεί την Ουάσιγκτον για να συναντηθεί με την Κοντολίζα Ράις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και να παραβρεθεί στην ειδική τελετή που θα διοργανώσει ο Λευκός Οίκος όπου θα έχει την ευκαιρία για μια ολιγόλεπτη συνομιλία με τον πρόεδρο Μπους. Για πολλούς λόγους ενδεχομένως να υπάρξει και επίσκεψη του Κώστα Καραμανλή στην Ουάσιγκτον, που θα είναι η τρίτη στη διάρκεια της προεδρίας Μπους (ο Ελληνας πρωθυπουργός έγινε δεκτός στον Λευκό Οίκο τον Μάιο του 2004 και τον Μάιο του 2005). Εάν ο Κώστας Καραμανλής μεταβεί στις ΗΠΑ καλό θα ήταν να επιδιώξει συναντήσεις και με τους δύο υποψηφίους στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Επισκέψεις Νίμιτς σε Σκόπια-Αθήνα Πιεστικές διαγράφονται οι εξελίξεις στο Σκοπιανό. Τον Ιανουάριο το ΝΑΤΟ θα εξετάσει την έκθεση προόδου που διαπιστώνει αδυναμίες σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα ένταξης της ΠΓΔΜ. Εάν, παρά ταύτα, και υπό την πίεση των ΗΠΑ, η πολιτική απόφαση είναι θετική, η γραμματεία του ΝΑΤΟ επεξεργάζεται συμβιβαστική φόρμουλα με στόχο να μην θέσει η Ελλάδα βέτο στην ενταξιακή διαδικασία των Σκοπίων. Το σκεπτικό είναι να υπογράψει η ΠΓΔΜ πρωτόκολλο με το οποίο θα αναλάβει την υποχρέωση να καταλήξει σε κοινά αποδεκτή συμφωνία για το όνομα πριν την τυπική ολοκλήρωση της ένταξης. Τέλη Ιανουαρίου ή αρχές Φεβρουαρίου θα διεξαχθεί νέος γύρος συνομιλιών υπό τον Μάθιου Νίμιτς ο οποίος θα επισκεφθεί Σκόπια και Αθήνα. Υπό την πίεση του χρονοδιαγράμματος του ΝΑΤΟ εκ των πραγμάτων το θέμα έχει εισέλθει στην τελική ευθεία, καθώς συνδυάζεται άμεσα με την πορεία διεύρυνσης της Συμμαχίας που θα αποφασισθεί αρχικά από τους υπουργούς Εξωτερικών στις 7 Μαρτίου, και οριστικά από τους ηγέτες των 26 κρατών-μελών στη σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας στις 2-4 Απριλίου στο Βουκουρέστι. ΗΠΑ και Ε.Ε. αναζητούν διέξοδο και ασκούν εκατέρωθεν πιέσεις. Η ηγεσία της γείτονος δηλώνει ότι ανάμεσα στην ένταξη στο ΝΑΤΟ και τη διατήρηση της συνταγματικής της ονομασίας, θα επιλέξει το δεύτερο. Ενδεικτική της δύσκολης θέσης στην οποία έχουν περιέλθει τα Σκόπια είναι η αποδοχή της εισήγησης Νίμιτς περί σύνθετης ονομασίας για διεθνή χρήση από τους πρώην πρωθυπουργούς Γκεοργκίεφσκι και Μπούτσκοφσκι. Ο πρώτος μάλιστα υποστήριξε δημόσια το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» στους διεθνείς οργανισμούς. | 
Comments