| Σε αναζήτηση της Ιθάκης  Η Οδύσσεια του συγγραφέα Robert Bittlestone στον δρόμο προς την... Κεφαλονιά Του Βασια Τσοκοπουλου* Robert Bittlestone Οδυσσέας λυόμενος· η αναζήτηση της ομηρικής Ιθάκης μετ. Ηλίας Τουμασάτος, εκδ. Πολύτροπον Τ ο βιβλίο «Οδυσσέας λυόμενος· η αναζήτηση της ομηρικής Ιθάκης» του Robert Bittlestone έρχεται να προσφέρει νέα και συμπαγή τεκμηρίωση στην επίλυση ενός μόνιμου και πεισματικού προβλήματος. Πού βρίσκεται επιτέλους η Ιθάκη που περιγράφει η Οδύσσεια, αυτό το «χαμηλό» νησί, το «πιο δυτικό» απ’ όλα τα Επτάνησα; Το βιβλίο είναι συναρπαστικό και το ενδιαφέρον του ποικιλόμορφο. Είναι πρώτα απ’ όλα ένα εξαιρετικό αφήγημα: το βιβλίο «φτιάχνεται» καθώς γράφεται και μέσα σ’ αυτό ζυμώνονται η υπόθεση, η παρατήρηση, τα τεκμήρια και οι αποδείξεις. Ο συγγραφέας εκθέτει στον αναγνώστη την προσωπική του οδύσσεια στην αναζήτηση της Ιθάκης –η οποία όμως βρίσκεται στην Κεφαλονιά– και αυτό το κάνει αναμειγνύοντας τον ξηρό τόνο της καταγραφής ημερολογίου, με το πάθος της εμμονής, το ανάλαφρο χιούμορ και την εξονυχιστική συζήτηση. Εξηγεί, για παράδειγμα, στον αναγνώστη πολύπλοκες επιστημονικές τεχνικές για διάφορα θέματα· και είναι πειστικός γιατί τα εξηγεί πρώτα απ’ όλα στον εαυτό του αφού κι ο ίδιος δεν είναι ειδικός και θέλει να καταλάβει. Καταγράφει τις επιτυχίες του, αλλά και τις διαψεύσεις του. Θάλασσά του είναι τα ομηρικά κείμενα, το Διαδίκτυο, οι δορυφορικές φωτογραφίες, οι δικές του φωτογραφίσεις, οι χάρτες, οι πεζοπορίες και οι παρατηρήσεις του στα επίμαχα τοπία της Κεφαλονιάς, της Ιθάκης και της Λευκάδας – των υποψήφιων πατρίδων του ήρωά του, που είναι και ήρωάς μας, αφού οι περιπέτειές του και η αφήγησή τους από το ομηρικό κείμενο έχουν διαμορφώσει όσο κανείς και τίποτα άλλο την ελληνική ζωή: τη μάχη με τη μοίρα, το νόστο, το πολυμήχανο μυαλό. Ιχνηλάτης Μέσα από την περιπλάνηση του συγγραφέα, ο αναγνώστης μπορεί να καταλάβει με πληρότητα την κατάσταση του προβλήματος και να συγκρίνει τις διάφορες λύσεις που έχουν προταθεί για το αίνιγμα. Γιατί ο Bittlestone, όπως κι ο Σλήμαν παλαιότερα, παίρνει το ομηρικό κείμενο τοις μετρητοίς. Πιστεύει ότι διηγείται μια αληθινή ιστορία, με ακρίβεια σε ό,τι αφορά τους τόπους στους οποίους διαδραματίζεται η δράση της Οδύσσειας: την Πύλο, το νησί των Φαιάκων και, βεβαίως, την Ιθάκη. Ψάχνει λοιπόν να βρει τα τοπία που ταιριάζουν στην ομηρική αφήγηση. Επειτα από χιλιάδες χρόνια, βέβαια, και αφού «διορθώσει» τις παραμορφώσεις που έχει δημιουργήσει η φυσική ιστορία. Μία από αυτές είναι κεφαλαιώδης: ο δίαυλος που χώριζε κάποτε την Κεφαλονιά στα δύο, κάνοντας την χερσόνησο της Παλικής ένα ξεχωριστό νησί - την ομηρική Ιθάκη. Τον δίαυλο αναφέρει ο Στράβων, αλλά ο Bittlestone θέλει να αποδείξει την ύπαρξή του. Εδώ μπλέκεται στο εγχείρημα ο John Underhill, καθηγητής στρωματογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ο οποίος καθοδηγεί μια γεωλογική έρευνα για τη χρονολόγηση των πετρωμάτων της περιοχής ώστε να διαπιστωθεί αν ο δίαυλος υπήρχε και μπαζώθηκε από τις κατολισθήσεις που προκάλεσαν οι κεφαλονίτικοι σεισμοί. Η συμβολή μιας άλλης αυθεντίας, του καθηγητή Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, James Diggle, ο οποίος «ξαναδιάβασε» κριτικά όλα τα επίμαχα ομηρικά κείμενα αποκαθιστώντας τα ακριβή σημαινόμενά τους, συμπληρώνει το εγχείρημα με πρόσθετο επιστημονικό επιχείρημα. Το βιβλίο διαπνέεται από πάθος και θάρρος, αφού αντιμετωπίζει ολόκληρο το μέτωπο των προβλημάτων για την τοποθεσία του θρυλικού νησιού, με πλούσια και νέα τεκμηρίωση και με «πολύτροπη» μέθοδο. Η υπόθεση του συγγραφέα είναι γοητευτική και πειστική και περιμένει από την αρχαιολογική ανασκαφή να την δικαιώσει. Ομως, μέχρι τότε, και μόνο με την σκέψη ότι κάτω από την περιοχή που δείχνει ο Bittlestone μπορεί να βρίσκεται θαμμένο το παλάτι του Οδυσσέα, ένας παθιασμένος αναγνώστης νιώθει, για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση της Οδύσσειας, να του «λύνονται τα γόνατα». * Ο κ. Β. Τσοκόπουλος είναι ιστορικός. Επιμελήθηκε την έκδοση του «Οδυσσέα λυόμενου» |
Comments