επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

«Μπονζούρ... τι ακριβώς κάνετε εδώ»; Χωρίς στόχο, κατεύθυνση και προγραμματισμό η ελληνική συμμετοχή στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου Της Ολγας Σελλα Ο νυν υπουργός Πολιτισμού, Μιχάλης Λιάπης, δεν θα ήταν καθόλου ευχαριστημένος αν έβλεπε το περίπτερο του ελληνικού βιβλίου στο φετινό Salon du Livre, στο Παρίσι -την πόλη όπου έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του. Και οποιοσδήποτε τυχαίος επισκέπτης θα σχολίαζε περνώντας: «Μπονζούρ, τι ακριβώς κάνετε εδώ»; Η παρουσία των Ελλήνων εκδοτών στο 28ο Salon du Livre ανέδειξε αυτό που εδώ και καιρό συζητιέται, αλλά ποτέ δεν αγγίζεται ουσιαστικά: την παρουσία του ελληνικού βιβλίου στις διεθνείς εκθέσεις. Μια συμμετοχή που συνήθως είναι χωρίς στόχο, χωρίς κατεύθυνση, χωρίς μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, ώστε να δημιουργεί και να καλλιεργεί επαφές με ξένους φορείς και εκδότες, δηλαδή να προετοιμάζει τις μεταφράσεις των ελληνικών βιβλίων και την έξοδο των Ελλήνων συγγραφέων σε ξένους αναγνώστες. Μια συμμετοχή που απλώς δηλώνει την απουσία στρατηγικής για το ελληνικό βιβλίο στο εξωτερικό. Το πρόβλημα δεν είναι σημερινό. Με περισσότερη ή λιγότερη επιτυχία και αισθητική φροντίδα, οι Ελληνες εκδότες παίρνουν μέρος σε πολλές διεθνείς εκθέσεις βιβλίου κάθε χρόνο. Για το 2008 έχει προγραμματιστεί η συμμετοχή της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών (ΠΟΕΒ) σε δέκα εκθέσεις: Παρίσι, Κύπρος, Λειψία (έγιναν), Λονδίνο, Μπολώνια, Αγία Πετρούπολη, Φρανκφούρτη, Βελιγράδι, Κωνσταντινούπολη, Τίρανα. Η ΠΟΕΒ καταθέτει προϋπολογισμό κόστους στο υπουργείο Πολιτισμού -για φέτος είναι περίπου 700 χιλ. ευρώ- και το υπουργείο Πολιτισμού εγκρίνει ή όχι τα ποσά. Ακυρώσεις και χρέη Αυτό το «ή όχι» δημιουργεί πολλά προβλήματα. Κανείς από τους διοργανωτές δεν ξέρει εξαρχής τι χρήματα θα έχει στη διάθεσή του. Αρα κανείς δεν μπορεί να προγραμματίσει σοβαρά το πρόγραμμα της παρουσίας. Κόβει και ράβει διαρκώς. Πολλές φορές το ΥΠΠΟ έχει αφήσει εκτεθειμένη την ΠΟΕΒ στις διεθνείς εκθέσεις, δημιουργώντας κωμικοτραγικές καταστάσεις: πριν από 2-3 χρόνια στη Νέα Υόρκη που είχε γίνει κράτηση του περιπτέρου, η αποστολή ακυρώθηκε, αλλά οι Αμερικανοί διοργανωτές ζήτησαν το ποσόν του ενοικίου: 16 χιλιάδες ευρώ! Πριν από λίγα χρόνια, ακυρώθηκε επίσης η αποστολή για την έκθεση στην Αγία Πετρούπολη. Το ταξιδιωτικό γραφείο απαίτησε να πληρωθούν τα εισιτήρια και οι κρατήσεις στα ξενοδοχεία! Από το φθινόπωρο του 2007 υπάρχει χρέος στα Τίρανα 18 χιλ. ευρώ. Το ποσόν εγκρίθηκε αλλά δεν εκταμιεύθηκε. Η έγκριση για την αποστολή στο Παρίσι δόθηκε λίγες μέρες πριν από την αναχώρηση. Τα εθνικά περίπτερα στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου διαχειρίζεται η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών, εκτός αν η Ελλάδα είναι τιμώμενη χώρα μιας έκθεσης, οπότε η ευθύνη της ελληνικής παρουσίας ανήκει στο ΕΚΕΒΙ. Ομως ουδέποτε έγινε ένας κοινός συνολικός σχεδιασμός για το τι ακριβώς επιδιώκεται στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου. Η τριμελής επιτροπή (ΥΠΠΟ, ΠΟΕΒ, ΕΚΕΒΙ) δεν συγκαλείται. Μερικοί πρόσφατοι τίτλοι που κοσμούν τα περίπτερα, τι νόημα έχει να υπάρχουν, όταν δεν γίνονται διαβατήρια επαφής με ξένους εκδότες, αλλά παραμένουν ντεκόρ των περιπτέρων; Και, τέλος, με ποιο κριτήριο επιλέγονται οι διεθνείς εκθέσεις όπου η ελληνική αποστολή παίρνει μέρος; Απλώς εθιμοτυπικά; Τι νόημα έχει, με τον συγκεκριμένο ανύπαρκτο σχεδιασμό, η παρουσία μας στη Λειψία (όταν πηγαίνουμε κάθε χρόνο στη Φρανκφούρτη), η ετήσια παρουσία στο Παρίσι (που είναι όμως μια καλοστημένη εθνική έκθεση στη Γαλλία), η Αγία Πετρούπολη, ή το Λονδίνο (μια έκθεση δικαιωμάτων); Τι νόημα έχει απλώς να πηγαίνουμε σε κάποιες διεθνείς εκθέσεις όταν τα τελευταία χρόνια είναι ανενεργό το πρόγραμμα στήριξης των μεταφράσεων ελληνικών βιβλίων στο εξωτερικό; Πώς οργανώνεται η ενισχυτική παρουσία των τοπικών φορέων σε κάθε έκθεση, οι οποίοι θα συνδέσουν την ελληνική κοινότητα με την πραγματικότητα της κάθε χώρας; Αντιθέτως, πολύ συχνά δίνεται στους τοπικούς φορείς, οργανισμούς ή παράγοντες η ευθύνη λειτουργίας ή στησίματος των περιπτέρων, γιατί πολύ απλά τίποτα δεν έχει σχεδιαστεί εκ των προτέρων. Το όχι ευκαταφρόνητο ποσό των 700 χιλ. ευρώ ετησίως θα μπορούσαν να στηρίξουν μια συνεπή και επιθετική παρουσία. Με τις παρούσες συνθήκες είναι απλώς επιβάρυνση και κακός καταμερισμός του πενιχρού προϋπολογισμού του υπουργείου Πολιτισμού. Πριν το Salon du Livre, το ΕΚΕΒΙ είχε πολλές φορές απευθυνθεί στη Διεύθυνση Γραμμάτων του ΥΠΠΟ για να προγραμματίσουν την εκεί παρουσία. Απάντηση δεν υπήρξε. Το ΕΚΕΒΙ εγγράφως δήλωσε ότι δεν θα μετάσχει στην αποστολή. Ο πρόεδρος του ΕΚΕΒΙ, Πέτρος Μάρκαρης, και η διευθύντριά του Κατρίν Βελισσάρη ήταν εκεί, στο Espace International όμως κι όχι στο ελληνικό περίπτερο, και έκαναν απλώς τη δουλειά τους: επαφές με τους Γάλλους εκδότες, προβάλλοντας και προπαγανδίζοντας τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, όπου τιμώμενη χώρα φέτος θα είναι η Γαλλία! Λίγα μέτρα πιο κάτω, το ελληνικό περίπτερο έμοιαζε με φοιτητικό δωμάτιο Ελληνα φοιτητή στο Παρίσι τη δεκαετία του ’60! 50 χιλ. ευρώ κόστισε η παρουσία μας στο Παρίσι Η σύγκριση είναι αποκαλυπτική και καταλυτική. Το ελληνικό περίπτερο στο 28ο Salon du Livre είχε αυτή την όψη (μετά τις πυροσβεστικές παρεμβάσεις του προέδρου της ΠΟΕΒ, Μάκη Παντελέσκου την ημέρα των εγκαινίων). Η ελληνική αποστολή στο Παρίσι στοίχισε περίπου 50 χιλιάδες ευρώ! Κατά το παρελθόν, την ευθύνη λειτουργίας του περιπτέρου στο Παρίσι είχε ο βιβλιοπώλης Γιάννης Μαυροειδάκος (ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου «Δεσμός» στο Μονπαρνάς). Τα προηγούμενα χρόνια, με ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. του ΕΚΕΒΙ δεν μετείχε στη διοργάνωση. Τι προέκυψε και επανήλθε φέτος με κεντρικό ρόλο και παρουσία στο ελληνικό περίπτερο;