Διαστάσεις | 01.09.2009
«Αυτός ο πόλεμος ήταν εξαρχής ένας ολοκληρωτικός πόλεμος»
Η εισβολή των χιτλερικών στρατευμάτων στην Πολωνία, την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, θεωρείται η αρχή του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου αλλά ταυτόχρονα και η αρχή του τέλους του «Τρίτου Ράιχ». Οι άνθρωποι που έζησαν την επίθεση της Βέρμαχτ μιλούν για ένα «τραύμα» που καθορίζει ακόμη και σήμερα τη στάση των Πολωνών έναντι της Γερμανίας.
Από τα 87 χρόνια του ο Βλάντισλαβ Μπαρτοστσέφσκι έζησε μόνο τα 34 σε μια ελεύθερη Πολωνία. Το ξέσπασμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου δεν του επέτρεψε να σπουδάσει. Αλλά αυτό ήταν το λιγότερο. Έζησε έξι μήνες στο Άουσβιτς, πολέμησε στην εξέγερση της Βαρσοβίας, μετείχε σε επιχειρήσεις διάσωσης Εβραίων και πέρασε επτά χρόνια στα «κάτεργα του κομμουνιστικού καθεστώτος». Μετά τη μεταπολίτευση διετέλεσε δύο φορές υπουργός Εξωτερικών και δραστηριοποιήθηκε για τη συμφιλίωση Πολωνών και Γερμανών. Ένα δύσκολο εγχείρημα όπως αναφέρει άλλωστε και στο βιβλίο του που φέρει τον τίτλο «Ας βγάλουμε το μίσος από την ψυχή μας». Ο Βλάντισλαβ Μπαρτοστσέφσκι θυμάται τις ημέρες που προηγήθηκαν της γερμανικής εισβολής:
«Ο αιώνιος εχθρός παραβίασε τα σύνορά μας…»
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Γερμανοί στρατιώτες περνούν τα σύνορα με την Πολωνία«Η απειλή του πολέμου ήταν αισθητή στην Πολωνία αρκετούς μήνες πριν από την εισβολή, κυρίως όμως στις 23 και 24 Αυγούστου του 1939. Στο ραδιόφωνο και στις εφημερίδες διαβάζαμε ότι ο Χίτλερ είχε πετύχει έναν σημαντικό βαθμό προσέγγισης με τον Στάλιν μέσω της συμφωνίας Ρίμπεντροπ-Μολότοφ. Προέκυψε από αυτό μια νέα πραγματικότητα: Δύο καλά εξοπλισμένες δυνάμεις είχαν βρει έναν κοινό δρόμο. Σε ποιο βαθμό δεν γνωρίζαμε ακόμη».
Θα το μάθαινε μερικές ημέρες αργότερα, ακούγοντας τις εκρήξεις και φυσικά τις ειδήσεις στο ραδιόφωνο. Και όπως ο ίδιος διηγείται: «Κοιμόμουν. Ήταν ξημερώματα όταν ήλθε η μητέρα μου να με ξυπνήσει. Ξύπνα, βροντάει έξω, μου είπε. Εγώ είχα τελειώσει το σχολείο και περίμενα να εγγραφώ στο πανεπιστήμιο. Δεν είχα κάτι να κάνω και εκνευρίστηκα που η μητέρα μου με ξύπνησε. Ακούγονταν εκρήξεις και κάποιες συνοικίες είχαν δεχθεί βομβαρδισμούς. Σε λίγες ώρες γνωρίζαμε ότι τα περισσότερα θύματα κοιμόντουσαν και δεν έμαθαν ποτέ ότι είχε αρχίσει ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ανοίξαμε το ραδιόφωνο και ακούσαμε τον αρχηγό του κράτους να λέει: Ο αιώνιος εχθρός παραβίασε τα σύνορά μας χωρίς καν να μας κηρύξει τον πόλεμο».
«Παράσιτα» και «υπάνθρωποι»
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του ΆουσβιτςΣε λίγες μέρες το Τρίτο Ράιχ είχε καταλάβει τη Βαρσοβία. Μια ακόμη οδυνηρή εμπειρία για τους Πολωνούς.
«Βίωσα την κατοχή ως μια ενοχλητική, μια δυσάρεστη κατάσταση λίγο ή πολύ», θυμάται ο Βλάντισλαβ Μπαρτοστσέφσκι. "Ήμασταν αντιμέτωποι με καθημερινές δυσκολίες, αλλά δεν είχαμε αντιληφθεί ότι επρόκειτο για μια υποχθόνια απειλή. Αυτός ο πόλεμος ήταν εξαρχής ένας ολοκληρωτικός πόλεμος. Σήμερα γνωρίζουμε ότι επρόκειτο για αποφάσεις του Χίτλερ προσωπικά. Τότε δεν το γνωρίζαμε, αλλά κατά κάποιον τρόπο, το νιώθαμε. Από την αρχή καταλάβαμε ότι μας θεωρούσαν «υπάνθρωπους». Οι Πολωνοεβραίοι ήταν τα «παράσιτα» και εμείς οι καθολικοί Πολωνοί ήμασταν μόνο «υπάνθρωποι». Η επιβίωση ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα, καθώς ο πόλεμος διήρκεσε πέντε χρόνια, κάτι που κανείς δεν ανέμενε στη Γερμανία και στην Πολωνία."
Ο Κολ δεν μας εξαπάτησε ποτέ
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: "Ο Κολ δεν μας εξαπάτησε ποτέ"Το 1944 ο Βλάντισλαβ Μπαρτοστσέφσκι έλαβε μέρος στην εξέγερση της Βαρσοβίας, την οποία οι Γερμανοί κατέπνιξαν στο αίμα, ενώ οι Σοβιετικοί παρακολουθούσαν, όπως λέει. Ποια σημασία έχει το «τραύμα» αυτό στη σημερινή Πολωνία;
«Η σημασία εξαρτάται από την ιστορική συνείδηση των ανθρώπων. Φυσικά και οι Πολωνοί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι όταν σημειώνονται προσεγγίσεις μεταξύ της Γερμανίας και της σημερινής Ρωσικής Ομοσπονδίας, η οποία για μας δεν είναι δημοκρατία. Και αυτό γιατί βρισκόμαστε μεταξύ των δύο αυτών χωρών και είμαστε ένας μικρός λαός. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να πω ότι η σημερινή γερμανική κυβέρνηση και η καγκελάριος χαίρουν μεγάλης εμπιστοσύνης στην Πολωνία. Υπάρχει μεγάλη εκτίμηση και για τον πρώην καγκελάριο Χέλμουτ Κολ, όχι επειδή ήταν ένας εύκολος εταίρος, αλλά επειδή ήταν ένας υπεύθυνος πολιτικός που δεν μας εξαπάτησε ποτέ. Δεν αισθανθήκαμε ποτέ ότι εξαπατηθήκαμε», καταλήγει ο Βλάντισλαβ Μπαρτοστσέφσκι.
Barbara Cöllen/Σταμάτης Ασημένιος
Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου
Comments