politics/dw

50 χρόνια από την πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας στην αλγερινή Σαχάρα

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:

Η Γαλλία «ξεπλένει» τις ευθύνες της με 11 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς να νοιάζεται για τις επιπτώσεις από τα ραδιενεργά απόβλητα. Η κάτοικοι της περιοχής συνεχίζουν να ζουν στην άγνοια.

Το θλιβερό ιωβηλαίο χάθηκε κάπως ανάμεσα στη διεθνή ειδησεογραφία. Δεν ξεχάστηκε από τους ίδιους τους κατοίκους της αλγερινής Σαχάρας και τα θύματα. Πριν από 50 χρόνια η Γαλλία προχώρησε στη πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας, μπαίνοντας έτσι στο κλάμπ των πυρηνικών δυνάμεων. Σήμερα στην περιοχή συνεχίζεται η εκπομπή ραδιενέργειας, παρά τις υποσχέσεις της γαλλικής κυβέρνησης, ότι θα απομάκρυνε τα επικίνδυνα απόβλητα. Μόλις πριν από ένα χρόνο η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ψήφισε νόμο για την αποζημίωση των θυμάτων. Αυτό ωστόσο δεν ικανοποιεί τις οργανώσεις θυμάτων.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η άγνοια»

Όποιος επισκέπτεται τη συγκεκριμένη περιοχή έρχεται αντιμέτωπος με μια σκουριασμένη πινακίδα που γράφει "κίνδυνος - θάνατος" στα γαλλικά και αραβικά. Υπάρχει και η νεκροκεφαλή για τους αναλφάβητους κατοίκους για να καταλάβουν ότι η περιοχή πίσω από τα συρματοπλέγματα είναι επικίνδυνη για τη ζωή τους. Συρματοπλέγματα μέσα στο σεληνιακό τοπίο της αλγερινής ερήμου, 1.700 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα, το Αλγέρι. Από το 1960 η Γαλλία έκανε εδώ συνολικά 4 πυρηνικές δοκιμές. Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Υπάρχουν ακόμη ραδιενεργά απόβλητα στην αλγερινή Σαχάρα

Ο Αμπντεραχμάν Λαχμπάμ ασχολείται από χρόνια με τις επιπτώσεις από τις δοκιμές. Ίδρυσε και μια οργάνωση για να τραβήξει την δημόσια προσοχή στις τραγικές ιστορίες που επεφύλαξε η μοίρα στους κατοίκους της περιοχής Μας δείχνει ένα κλουβί με κόκαλα. «Αυτό το κλουβί ήταν εδώ από παλαιά», μας λέει. «Τα ζώα τα έκαναν οι Γάλλοι στρατιώτες πειραματόζωα. Τα εξέθεσαν στη ραδιενέργεια για να δοκιμάσουν τις επιπτώσεις της. Μπορείτε μάλιστα να δείτε κομμάτια από μια πλαστική σακούλα που έβαλαν στα ζώα για να τα προστατέψουν.

Είναι όμως η μοίρα των ανθρώπων που ενδιαφέρει περισσότερο τον Αμπελαρχμάν.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα των κατοίκων ήταν και παραμένει η άγνοια», λέει. «Κανείς δεν τους είπε τι σημαίνει δοκιμή ατομικής βόμβας, τι σημαίνει ραδιενέργεια και πώς επιδρά».

Την επίδραση της ατομικής ενέργειας την «αισθάνονται» ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι. Ορισμένοι πάσχουν από καρκίνο, άλλοι έχουν τυφλωθεί. Ακόμη και οι φοίνικες έχουν αποξηρανθεί από μια άγνωστη ασθένεια, που δεν υπήρχε πριν.

«Δεν μας λείπει το νερό, αντίθετα υπάρχει άφθονο εδώ», μας είπε. «Παρόλα αυτά το δέντρο αποξεράθηκε. Η ασθένεια εμφανίστηκε δέκα χρόνια μετά την δοκιμή της πρώτης βόμβας και δεν έχει φύγει μέχρι και σήμερα. Δεν υπάρχει ξηρασία».

Αποζημιώσεις ψίχουλα

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε αποζημίωσεις 11 εκατομ. ευρώΣτη κεντρική πλατεία του διπλανού χωριού κάθονται ηλικιωμένοι άντρες, με τουρμπάνια στο κεφάλι και πρόσωπα χαραγμένα από τον ήλιο. Ένας από αυτούς θυμάται τη μέρα εκείνη της 13ης Φεβρουαρίου του 1960, όταν η Γαλλία άρχισε την πρώτη δοκιμή. Η έκρηξη της ατομικής βόμβας ήταν τρεις φορές ισχυρότερη από αυτή στο Ναγκασάκι. « Όταν εξερράγη η βόμβα, σείστηκε το σύμπαν», θυμάται ο Ραμπάν Σέρκου. «Ακόμη και τα δέντρα. Το φως μας τύφλωσε μέσα στο απόλυτο σκοτάδι της νύχτας. Όλοι μας φοβηθήκαμε».

Ο Ραμπάν Σέκου μας δείχνει ένα σημείο πίσω από το σβέρκο του. Αυτό που βλέπουμε δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας. Ένας όγκος μεγάλο σαν ένα πεπόνι.

«Στην αρχή ήταν μικρός, όπως ένα μικρό μπαλάκι που παίζουν τα παιδιά. Με τα χρόνια μεγάλωνε συνεχώς. Πήγα στο γιατρό και μου είπε ότι θα έπρεπε να το αφαιρέσω, αλλά δεν έχω τόσα πολλά χρήματα. Έτσι το άφησα να μεγαλώνει», δηλώνει παραιτημένα.

Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω βλέπει κανείς τα ερείπια μιας παλαιάς στρατιωτικής βάσης μισοχωμένης στην άμμο. Εδώ γίνονταν οι προετοιμασίες των δοκιμών σε μια άδεια, όπως ισχυρίζονταν οι Γάλλοι, περιοχή. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών ήταν αόρατοι για τους Γάλλους αποικιοκράτες. 33.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις δοκιμές, ήταν Αλγερινοί και Γάλλοι στρατιώτες. Σε μερικά σημεία ακόμη και σήμερα η ραδιενέργεια είναι είκοσι φορές υψηλότερη από τα διεθνώς επιτρεπτά όρια.

Για πολλά χρόνια η Γαλλία δεν παραδέχονταν τις ευθύνες της. Μόνο πέρυσι ψηφίστηκε νόμος για την αποζημίωση των θυμάτων. Το ποσό ανέρχεται σε 11 εκατομμύρια ευρώ και δίδεται μόνο κάτω από πολύ ορισμένες προϋποθέσεις. Σταγόνα στον ωκεανό. Γιατί τα θύματα ζητούν να καθαρίσει η περιοχή από τα ραδιενεργά απόβλητα. Ένα είναι βέβαιο: οι κάτοικοι θα ζήσουν για πολλά χρόνια, ίσως χιλιάδες χρόνια, μέσα σε αυτό το επικίνδυνο περιβάλλον.

Marc Dugge/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξςη Σταμάτης Ασημένιος