| Οταν ο Αβέρωφ ζητούσε την προσφυγή της χώρας στο ΔΝΤ Tου Στεφανου Kασιματη / kassimatis@kathimerini.gr Η ημερομηνία, κάτω ακριβώς από την επισήμανση «Προσωπική - Ακρως απόρρητη» είναι 20 Δεκεμβρίου 1989. Κατά σύμπτωση, δηλαδή, ήταν τέτοια μέρα πριν από είκοσι χρόνια, όταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ - Τοσίτσας, εκτός πολιτικής τότε, απέστειλε δακτυλογραφημένη επιστολή ένδεκα σελίδων στον τότε πρόεδρο της κυβερνήσεως Ξενοφώντα Ζολώτα. Η επιστολή, αδημοσίευτη ώς τώρα, έτυχε να είναι η τελευταία πολιτική παρέμβαση του ευπατρίδη πολιτικού, καθώς ύστερα από δεκατρείς ημέρες, στις 2 Ιανουαρίου, ο Αβέρωφ έφυγε από τη ζωή. Απευθυνόμενος στον Ξ. Ζολώτα με την οικειότητα της παλαιάς φιλίας τους («Αγαπητέ φίλε και συνεργάτα δύσκολων στιγμών», είναι η ιδιοχείρως γραμμένη προσφώνηση που χρησιμοποιεί ο επιστολογράφος), ο Αβέρωφ παρουσιάζει τη ζοφερή πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας τότε και εισηγείται να προσφύγει η κυβέρνηση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η κατάσταση που περιγράφει ο Αβέρωφ στην απόρρητη επιστολή του θυμίζει πολύ τη σημερινή. Κατ’ αρχάς, ως προς την –επί της ουσίας– αδιαφορία των περισσοτέρων για τη φύση και τις πραγματικές διαστάσεις του οικονομικού προβλήματος της χώρας: «Ο μεν λαός δεν γνωρίζει την έκταση των “διαλύσεων” –δική σας η έκφραση– όλων των τομέων, αρκετοί δε από τους επωνύμους, ή δεν έχουν ακριβή γνώση των “διαλύσεων”, ή βολεύονται με αυτές, ή και προσδοκούν να βολευτούν», γράφει. Τη θυμίζει επίσης ως προς τους κινδύνους που συνεπάγεται: «Τα όσα εκάματε ανακουφίζουν για λίγο την κατάσταση, ιδίως ταμειακώς. Αλλά όταν μετά λίγους μήνες, δάνεια από το εξωτερικό δεν θα μας δίνει κανείς, όταν εσωτερικός δανεισμός θα είναι πρακτικώς αδύνατος, λόγω ελλείψεως αξιοπιστίας του Κράτους, όταν θα αρχίσουν να καταπίπτουν οι εγγυήσεις του Δημοσίου, όταν για να μην καταφύγουμε στην έκδοση χαρτονομίσματος θα δεσμεύουμε ακόμη περισσότερο υπέρ του Δημοσίου τις πάσης φύσεως ιδιωτικές καταθέσεις [...] τότε η οικονομία θα μαραθεί περισσότερο, ενώ θ’ ανθίσει η παραοικονομία». Τη θυμίζει, κυρίως, ως προς την αιτία του προβλήματος: «Ενας από τους στόχους της επιστολής μου είναι να σας μεταδώσω ό,τι έχω να πω, χωρίς να αντιπολιτευθώ κανέναν. Ο γέγονε γέγονε. Είμαι υποχρεωμένος να επισημάνω ότι γενική είναι η παραδοχή πως οι πολλοί διορισμοί υπήρξαν μια από τις κύριες αιτίες των ελλειμάτων του Δημοσίου και των Οργανισμών που εξαρτώνται από αυτό. Ως πότε θα γνωρίζουμε ένα από τα αίτια της φοβερής κρίσεως που περνάμε και θα διστάζουμε να το διορθώσουμε; [...] Είναι αδιανόητο να έχουμε κακή διοίκηση (λόγω πλεονασμού υπαλλήλων) και επιπλέον να δημιουργούμε εξ αυτού και άλλων αιτίων ελλείμματα που βουλιάζουν την οικονομία. Είναι αδιανόητο να λαμβάνουμε μόνο θέση θεατού έναντι του προβλήματος και να εξοικονομούμε απλώς χρήματα για να εκτελούμε πληρωμές. Αυτό, απλώς, αναβάλλει και ίσως δυναμώνει την έκρηξη της κρίσεως». Ο Αβέρωφ εισηγείται «αμέσως να σχηματισθούν ολιγομελέστατες επιτροπές αυστηρών και πεπειραμένων ανωτάτων υπαλλήλων, οι οποίες να εξετάσουν πόσοι υπηρετούσαν άλλοτε, πόσο αυξήθηκαν οι ανάγκες του τομέως και πόσοι υπηρετούν σήμερα» – κάτι που ώς σήμερα δεν έχει γίνει, οι ελληνικές κυβερνήσεις εξακολουθούν να μη γνωρίζουν την πραγματική έκταση του Δημοσίου. Με παραινετικό ύφος, που απευθύνεται στο φιλότιμο του Ξενοφώντος Ζολώτα («...ίσως αγνοήσατε το κύρος σας. Ισως παραγνωρίζετε το γεγονός ότι ο κόσμος από σας προσωπικώς αναμένει τις σωστές και δυνατές λύσεις»), ο Αβέρωφ τονίζει την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο που το ίδιο δημιούργησε: «Αν δεν γίνουν (σ.τ.σ.: βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση») από Κυβέρνηση Οικουμενική, προεδρευομένη από άριστο οικονομολόγο, που δεν έχει πολιτική ιδιότητα, πώς θα ζητήσουμε να γίνουν από Πρωθυπουργούς με πολιτική ιδιότητα, που μάλιστα ηγούνται κομμάτων με εκ διαμέτρου αντίθετα προγράμματα;». Ετσι, στην πέμπτη σελίδα της επιστολή του διατυπώνει τη γενναία πρότασή του: «Θα έλεγα γι’ αυτό, εσείς προσωπικώς να κάμετε κάτι που έτσι ή αλλιώς θα χρειαστεί αργότερα, για πολλούς άλλους λόγους: Να προσφύγετε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεν θα ζητήσουμε καμία αναδρομή στο παρελθόν. Θα ζητήσουμε να μας πει πού βρισκόμαστε σήμερα, τι ακριβώς μπορούμε και τι πρέπει να κάνουμε. Θα ζητήσουμε να βοηθήσει για την εξεύρεση νέων δανείων και, αν κριθεί απαραίτητο, για την αναδιαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους που δεν μπορούμε πλέον να εξυπηρετήσουμε». Βεβαίως, πέραν των ομοιοτήτων, υπάρχουν και οι διαφορές του τότε με το σήμερα. Ωστόσο, η αξία της επιστολής Αβέρωφ σήμερα έγκειται στο εξής: Ενισχύει την υπόθεση ότι κανένα από τα κόμματα εξουσίας δεν μπορεί, μεμονωμένα, να επιχειρήσει τις απαραίτητες και δυσάρεστες δομικές παρεμβάσεις για την εξυγίανση του Δημοσίου και της οικονομίας. Και ο λόγος είναι ότι χρησιμοποίησαν το Δημόσιο ως το βασικό εργαλείο της πολιτικής κυριαρχίας τους, με αποτέλεσμα το κοινό συμφέρον να έχει συνθλιβεί κάπου μεταξύ του κομματικού και του δημοσιοϋπαλληλικού συμφέροντος. Ας μην περιμένουμε, λοιπόν, ότι η Μεταπολίτευση θα αυτοκτονήσει. Πιθανότερο είναι να καταρρεύσει –αντιστρέφοντας τον στίχο του Τ. Σ. Ελιοτ– με έναν κρότο, όχι με ένα κλαψούρισμα... Οι 100 ημέρες Αγχος έχει καταλάβει τους κυβερνητικούς, διότι στις 15 Ιανουαρίου τελειώνουν οι περίφημες πρώτες εκατό ημέρες του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία και, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών, απομένει ακόμη η εκπλήρωση 57 δεσμεύσεων. Για τον λόγο αυτό, στενός συνεργάτης του Γιώργου τον καιρό της αντιπολίτευσης και σημερινό στέλεχος της κυβέρνησης επεξεργάζεται ρύθμιση νομοθετική, βάσει της οποίας από την καταμέτρηση θα αφαιρούνται τα Σαββατοκύριακα και οι επίσημες αργίες. Συζητείται ακόμη αν θα πρέπει να εξαιρούνται και οι ημέρες κατά τις οποίες ο Γιώργος απουσιάζει στο εξωτερικό (Αγιο Δομίνικο, Κοπεγχάγη, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κ.λπ.), διότι ο νόμος προβλέπει ότι κατά την απουσία του πρωθυπουργού στο εξωτερικό τα καθήκοντά του στο εσωτερικό διεκπεραιώνει ο αντικαταστάτης του. Επ’ αυτού όμως εκφράζονται διαφωνίες απ’ όσους υποστηρίζουν ότι τέτοια σχολαστικότητα υπονομεύει το εγχείρημα και προδίδει τη σκοπιμότητα που υπηρετεί. Βλέπετε, η κυβέρνηση προτίθεται να παρουσιάσει το νομοσχέδιο «Περί θέσπισης αντικειμενικών κριτηρίων στην καταμέτρηση των πρώτων 100 ημερών», σε ειδική πανηγυρική εκδήλωση στο Ζάππειο, ως θεσμική μεταρρύθμιση υπέρ της διαφάνειας. Μάλιστα η νομοπαρασκευαστική επιτροπή εργάζεται πυρετωδώς, ώστε να κατατεθεί στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, εντός των 100 ημερών, υπολογιζομένων με τον συμβατικό τρόπο. Εσείς, πάντως, το διαβάζετε πρώτοι εδώ! (Και ελπίζω να μην το πιστέψατε, διότι –ευτυχώς– αστειεύομαι...) |
Comments