επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Το φάντασμα του Κέινς ανάμεσα σε Ομπάμα και Μέρκελ Παρά τις φιλοσοφικές αποστάσεις, οι κυβερνήσεις ΗΠΑ και Γερμανίας μπορούν να μάθουν πολλά η μία από την άλλη. Του Γιάννη Παλαιολόγου Τον Νοέμβριο του 2010, όταν είχε πια εξανεμιστεί η βραχεία κεϊνσιανή συναίνεση μεταξύ των μεγάλων οικονομιών που είχε δημιουργηθεί μετά το κραχ του 2008, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε δώσει μια συνέντευξη στο περιοδικό Spiegel. Στις επίμονες ερωτήσεις του δημοσιογράφου για την κριτική που ασκούσε τότε η Ουάσιγκτον στο Βερολίνο για την οικονομική του πολιτική, είχε σχολιάσει δηκτικά: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έζησαν για υπερβολικά πολύ καιρό με δανεικά, διογκώνοντας πέραν του απαραιτήτου τον χρηματοοικονομικό τους κλάδο και παραμελώντας τις μικρές και μεσαίες βιομηχανικές τους επιχειρήσεις. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τα προβλήματα της Αμερικής, αλλά τα εξαγωγικά πλεονάσματα της Γερμανίας δεν είναι ένας από αυτούς». Στη χθεσινή του επίσκεψη στη γερμανική πρωτεύουσα, ο Μπαράκ Ομπάμα μίλησε με την καγκελάριο Μέρκελ για τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε., τις πρόσφατες αποκαλύψεις για το εκτεταμένο πρόγραμμα παρακολουθήσεων ξένων από την αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA) και άλλα πολλά. Το κλίμα ήταν εύκρατο, καθώς τον τελευταίο χρόνο δεν έχουν σημειωθεί επεισόδια ανοιχτής αντιπαράθεσης για ζητήματα οικονομικής διαχείρισης μεταξύ των δύο χωρών, κυρίως λόγω της σχετικής άμβλυνσης της κρίσης στην Ευρωζώνη. Οι διαφορές στην οικονομική φιλοσοφία του Δημοκρατικού Λευκού Οίκου και της συντηρητικής καγκελαρίας εξακολουθούν ωστόσο να ρίχνουν τη σκιά τους πάνω στις αμερικανογερμαν-ικές σχέσεις. Λίγες ημέρες πριν από τις δηλώσεις του κ. Σόιμπλε στο Spiegel, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τιμ Γκάιτνερ είχε παρουσιάσει στους ομολόγους του στο G20 σχέδιο για τον περιορισμό των ανισορροπιών μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη. Σύμφωνα με την πρόταση Γκάιτνερ, αν το εμπορικό έλλειμμα ή το πλεόνασμα μιας χώρας ξεπερ-- νούσε ένα συγκεκριμένο επίπεδο -το ποσοστό που ακουγόταν ήταν 4% του ΑΕΠ- η κυβέρνησή της θα λάμβανε διορθωτικά μέτρα. Η Γερμανία, το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της οποίας υπερβαίνει σταθερά το 5% από το 2005, ήταν από τους πιο σθεναρούς επικριτές της ιδέας του κ. Γκάιτνερ (όπως, στον απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι πλεονασματικές ΗΠΑ είχαν απορρίψει αντίστοιχη πρόταση του Κέινς). Οι διαφωνίες όμως δεν υπέκρυπταν μόνο αντικρουόμενα συμφέροντα. Ο κ. Ομπάμα και το οικονομικό του επιτελείο πιστεύουν στον δημοσιονομικό κεϊνσιανισμό – τη στήριξη της ζήτησης σε περιόδους ύφεσης μέσω αύξησης των κρατικών δαπανών. Στις αρχές της θητείας του πέρασε από το Δημοκρατικό Κογκρέσο πακέτο τόνωσης 787 δισ. δολαρίων. Από τις ενδιάμεσες εκλογές του 2010 και μετά, όταν οι Ρεπουμπλικανοί ανέκτησαν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, δίνει σκληρές μάχες για να περιορίσει το εύρος των περικοπών που το Tea Party και οι συνοδοιπόροι του θέλουν να επιβάλουν στο κράτος πρόνοιας. Η κ. Μέρκελ και ο κ. Σόιμπλε, από την πλευρά τους, πιστεύουν ότι η κρίση στην Ευρώπη είναι πάνω από όλα κρίση δημοσίου χρέους. Η αντιμετώπισή της, συνεπώς, απαιτεί πρώτα από όλα αυστηρή λιτότητα, ακόμα κι αν αυτό οδηγεί σε επιδείνωση της ύφεσης. Οπως έχουν επισημάνει πρόσφατα ο Μπιλ Κλίντον και άλλοι, η Γερμανία αποτελεί μοντέλο στις εργασιακές σχέσεις, η ευελιξία των οποίων -μαζί με την εισοδηματική στήριξη του κράτους- συγκράτησε σε εντυπωσιακό βαθμό την αύξηση της ανεργίας στην εποχή της κρίσης. Στην προσπάθειά τους να αναζωογονήσουν τη βιομηχανία τους, οι Αμερικανοί έχουν πολλά επίσης να μάθουν από τη γερμανική προσέγγιση στην εκπαίδευση ειδικευμένων εργαζομένων. Από την άλλη, ακόμα κι αν το Βερολίνο δεν είναι διατεθειμένο να δεσμευτεί σε διεθνές επίπεδο για τον περιορισμό των πλεονασμάτων του, θα πρέπει να το κάνει, τουλάχιστον, στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Η μέθοδος διαχείρισης της κρίσης μέσω εσωτερικής υποτίμησης και διαρκούς ύφεσης στη Νότια Ευρώπη, χωρίς προσαρμογές από τις χώρες του Βορρά, είναι αδιέξοδη. Αυτό είναι το βασικό μήνυμα που έχει προσπαθήσει να μεταφέρει ο κ. Ομπάμα στην κ. Μέρκελ στα τηλεφωνήματά του κατά τις στιγμές κορύφωσης του ευρωπαϊκού δράματος, με βάση την αμερικανική ψυχροπολεμική εμπειρία: ότι για μία ηγεμονική δύναμη, όπως είναι de facto στην Ευρώπη η Γερμανία, η επιτυχημένη άσκηση πολιτικής έχει μεγάλο κόστος – οικονομικό και πολιτικό        kathimerini