Η αναβάθμιση ήταν «σήμα» των αγορών
Του Σωτηρη Νικα
Οταν στις 22 Οκτωβρίου του 2009, η Fitch υποβάθμιζε την πιστοληπτική ικανότητα της ελληνικής οικονομίας κατά μόλις μία κλίμακα, κανείς δεν φανταζόταν ότι υπήρχαν άλλα 15 «σκαλιά» τα οποία θα κατέβαινε η Ελλάδα μέσα στα επόμενα δυόμισι χρόνια. Τότε, η Fitch ήταν ο πρώτος οίκος που έσπευσε επισήμως να υποβαθμίσει την Ελλάδα προλαβαίνοντας τον ανταγωνισμό (Μoody’s και Standard&Poor’s) που ακολούθησε τους επόμενους δύο μήνες.
Τώρα, η S&P έτρεξε να προλάβει το ανοδικό σερί το οποίο προσδοκούν όλοι σε Ελλάδα και Ευρωζώνη. Μέσα στην εβδομάδα αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας κατά έξι κατηγορίες. Η S&P στις 5 Δεκεμβρίου είχε υποβαθμίσει την Ελλάδα κατά τέσσερις βαθμίδες στην κατηγορία «επιλεκτικής χρεοκοπίας», λόγω της διεξαγωγής του προγράμματος επαναγορών. Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και με το PSI. Η απόφαση έγκειται σε τεχνικούς λόγους και μόλις ολοκληρώθηκε το PSI η Ελλάδα βγήκε από το καθεστώς της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» και ανέβηκε τέσσερις κατηγορίες. Ετσι και τώρα, μόνο που η αναβάθμιση ήταν κατά έξι κατηγορίες. Αυτό μεταφράστηκε ως «σήμα» ότι οι αγορές αρχίζουν σταδιακά να πιστεύουν και πάλι στη χώρα και στην ανάκαμψή της.
Η Ελλάδα ποτέ δεν ήταν η χώρα που είχε πολύ χαμηλό ή ελάχιστο κίνδυνο χρεοκοπίας. Διαχρονικά, τα περισσότερα χρόνια οι οίκοι θεωρούσαν ότι το ενδεχόμενο να χρεοκοπήσει η Ελλάδα ήταν είτε χαμηλό είτε κυρίως διαχειρίσιμο. Δηλαδή, εκτιμούσαν ότι μπορούσε να αποφευχθεί. Από το 1992 -οπότε καταγράφεται η πρώτη αξιολόγηση της χώρας- η οικονομία βρισκόταν οριακά πάνω (μόλις μία βαθμίδα) από την κατηγορία των «σκουπιδιών» («junk» στη γλώσσα των αγορών ή πιο επίσημα χώρα με υψηλό επενδυτικό ρίσκο). Από τότε μέχρι και το 2002 διέγραψε μία ανοδική πορεία (6 κατηγορίες) και έφτασε στο ανώτερο σημείο της. Ηταν η δεκαετία που η Ελλάδα εργαζόταν πάνω στην επίτευξη των κριτηρίων για την ένταξή της στην ΟΝΕ, ενώ στα τέλη της περιόδου ήρθε και η επιβράβευση με τη χρήση του ευρώ και στην Ελλάδα από το 2002.
Από το 2004 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2009 οι οίκοι είχαν «ξεχάσει» την Ελλάδα. Τελευταία αξιολόγηση ήταν από τη Fitch που είχε υποβαθμίσει την ελληνική οικονομία κατά μία κατηγορία στις 16 Δεκεμβρίου του 2004. Οι εκλογές, όμως, του 2009 έστειλαν το σήμα στους οίκους ότι κάτι δεν πάει καλά. Ηδη από τον Σεπτέμβριο του 2009 (προεκλογική περίοδος) είχαν αρχίσει να προειδοποιούν λεκτικά την Ελλάδα ότι εάν δεν επιτύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους, τότε θα υποβαθμιστεί. Αμέσως μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τις ανακοινώσεις ότι το έλλειμμα έχει ξεφύγει και μπορεί να φθάσει στα επίπεδα του 15% του ΑΕΠ και πάνω, η Fitch αντέδρασε πρώτη. Μέχρι τα τέλη του έτους είχαν ακολουθήσει και οι άλλοι δύο οίκοι.
Πρώτη και στα «σκουπίδια»
Ωστόσο, η S&P ήταν η πρώτη που τοποθέτησε την ελληνική οικονομία στην κατηγορία των «σκουπιδιών» στις 27 Απριλίου του 2010. Λίγες μέρες, δηλαδή, πριν η κυβέρνηση ανακοινώσει την ένταξη της Ελλάδας στο πρώτο Μνημόνιο. Ηταν ξεκάθαρο πλέον ότι μόνη της η χώρα δεν μπορούσε να χρηματοδοτήσει το χρέος της. Επρεπε να τιθασεύσει τα ελλείμματά της (δημοσιονομικό και εμπορικό) και να αλλάξει ολόκληρο το αναπτυξιακό της μοντέλο. Πολύ κοντά σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας βρέθηκε η Ελλάδα από τους οίκους τον Ιούλιο του 2011. Οταν δηλαδή αποφασίστηκε το πρώτο PSI (που δεν έγινε ποτέ και αντικαταστάθηκε από το PSI ΙΙ). Με την έναρξη των διαδικασιών του PSI ΙΙ η χώρα εντάχθηκε σε αυτό το καθεστώς, από το οποίο εξήλθε αμέσως μετά την ολοκλήρωσή τους.
Τώρα, η S&P έσπευσε να προλάβει τον ανταγωνισμό της και να γίνει ο πρώτος οίκος που θεωρεί ότι διανοίγονται προοπτικές εξόδου της Ελλάδας από την κρίση. Η προϊστορία δείχνει ότι είναι θέμα χρόνου να ακολουθήσουν και οι άλλοι οίκοι. Ομως, το θέμα είναι ότι η χώρα δεν διέφυγε πλήρως του κινδύνου και όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση της S&P όλα εξαρτώνται από το κατά πόσο θα εφαρμόσει η Ελλάδα το πρόγραμμα δημοσιονομικής λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. kathimerini
Comments