Διαστάσεις | 18.06.2009
Γιούργκεν Χάμπερμας: ο κατ΄ εξοχήν φιλόσοφος της σύγχρονης Γερμανίας
Όποιος ζήσει το τέλος της καταστροφής στα 16 του δεν μπορεί παρά να αναζητήσει τα αίτιά της. Πώς οι Γερμανοί εξέλεξαν το 1933 έναν καγκελάριο όπως ο Χίτλερ; Και προ παντός: Τι πρέπει να γίνει για να μην επαναληφθεί αυτός ο εφιάλτης; Τα ερωτήματα αυτά απασχόλησαν από πολύ νωρίς έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους φιλοσόφους: τον Γιούργκεν Χάμπερμας που γεννήθηκε σαν σήμερα πριν από 80 χρόνια στο Ντίσελντορφ.
Για τον Χάμπερμας ο εθνικοσοσιαλισμός και το ολοκαύτωμα υπήρξαν το θεμελιώδες κεφάλαιο, πάνω στο οποίο ιδρύθηκε το νέο γερμανικό κράτος μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου: «Οι παγκόσμιες συνταγματικές αρχές στη Γερμανία -για εμάς που αντιλαμβανόμαστε εαυτούς ως έθνος με βαθιές πολιτιστικές ρίζες- ξεπήδησαν δυστυχώς μετά ή καλύτερα λόγω της εμπειρίας του Αουσβιτς», έλεγε ο Χάμπερμας στα μέσα της δεκαετίας του΄80.
Κυνήγι γνώσης για…ίδιον όφελος
Από την ιστοσελίδα στήριξης του πρώην καγκελαρίου Γκ. ΣρέντερΗ ιδέα ότι ο πολιτισμός αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το γερμανικό έθνος απασχόλησε επί μακρό χρονικό διάστημα τον Γερμανό φιλόσοφο. Στο περίφημο πια σύγγραμμα τού 1968 «Γνώση και συμφέρον» ο Χάμπερμας συνδέει η γνώση με το ατομικό συμφέρον και σημειώνει πως το ενδιαφέρον μας για κάτι λαμβάνει πάντα χώρα στο περιβάλλον μιας ανταγωνιστικής κοινωνίας. Κάθε αναζήτησή μας γίνεται με γνώμονα το δικό μας συμφέρον. Συνεπώς και η ανθρώπινη τάση απόκτησης γνώσης έχει ως στόχο την εξασφάλιση πλεονεκτημάτων, πιστεύει ο Γερμανός φιλόσοφος.
Δημόσια παρέμβαση με αντίκτυπο
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας δεν περιορίστηκε μόνο στη συγγραφική του δραστηριότητα. Παράλληλα με τη διδασκαλία παρεμβαίνει δημόσια σε μια σειρά από ζητήματα όπως τη βιοηθική, τη γενετική, τον πόλεμο του Κόλπου, την επαπειλούμενη κυριαρχία των αγορών και τη μετανάστευση. Πιστεύει ότι η δυναμική και η αλλαγή αποτελούν βασικές αρχές μιας σύγχρονης κοινωνίας: «Στην ενσωμάτωση μιας οικογένειας αλλοδαπών ή πολιτών πρώην αποικιών το συμπέρασμα που εξάγεται είναι πάντα το ίδιο: δεν μπορεί να υπάρξει ενσωμάτωση αν δεν διευρυνθεί ο ορίζοντας εκείνων που υποδέχονται τους ξένους, αν εκείνοι που θέλουν να ενσωματώσουν δεν αποδεχθούν ακόμα και τις διαφωνίες ή τις συγκρούσεις».
Για μια πιο ειρηνική Ευρώπη…
Ο Γ. Χάμπερμας το 1970Ο Χάμπερμας είναι ο κατ΄ εξοχήν φιλόσοφος της σύγχρονης Γερμανίας. Οι θέσεις του δεν παρασύρουν, δεν ενθουσιάζουν. Εκπροσωπούν μια κάπως αποστασιοποιημένη, αλλά σίγουρα υγιή διαλεκτική, η οποία συνέβαλε, στα μέτρα του δυνατού, στην σταθεροποίηση της ειρήνης στη μεταπολεμική Ευρώπη.
Kesten Knipp / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου
Comments