oi διαμαρτυρίες στην Τουρκία αποκαλύπτουν μεγάλη κρίση ταυτότητας
This entry was posted in Αντιθέσεις. Bookmark the permalink.
Οι διαμαρτυρίες στην Τουρκία αποκαλύπτουν μια μεγάλη κρίση ταυτότητας
Στην Κωνσταντινούπολη, αυτή την τεράστια πόλη, πρώην πρωτεύουσα τριών αυτοκρατοριών, γερανοί κρέμονται πάνω από εργοτάξια, τενεκεδένιοι τοίχοι χωρίζουν τις παλιές φτωχογειτονιές και οι ουρανοξύστες ξεπροβάλουν πάνω από τους μιναρέδες των τζαμιών που κυριαρχούν στον ορίζοντα εδώ και αιώνες – όλα μια εμπροσθοφυλακή για τα πιο τολμηρά έργα που έχουν ήδη αρχίσει, σχολιάζει ο Tim Arango, απεσταλμένος των NΥΤ στην Τουρκία.
Για πολλούς Τούρκους, όμως, η ανάπτυξη δεν είναι συνδεδεμένη τόσο με την πρόοδο, αλλά αντανακλά τις όλο και πιο αυταρχικές φιλοδοξίες του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησής του. Ο θυμός και η αγανάκτηση ξεχείλισαν στους δρόμου τις τελευταίες ημέρες, καθώς η αστυνομία καταστέλλει τους διαδηλωτές με δακρυγόνα και κανόνια νερού – και καθώς οι διαδηλωτές επιτίθενται σε μπουλντόζες και κατασκευαστικά μηχανήματα που είναι παραταγμένα δίπλα στο πάρκο, στο κέντρο της πόλης.
Σε πλήρη δημόσια θέα, υπάρχει μια μακρόχρονη διαμάχη για τους αστικούς χώρους στο ευρύτερο πλαίσιο αναζήτησης της τουρκικής ταυτότητας, όπου τα δύσκολα θέματα της θρησκείας, της κοινωνικής τάξης και της πολιτικής διασταυρώνονται. Και ενώ οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι κάθε τουρκική άρχουσα τάξη προσπάθησε να βάλει τη σφραγίδα της στην Κωνσταντινούπολη, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι κανείς δεν έχει κάνει τόσα πολλά όσα η σημερινή κυβέρνηση, με επικεφαλής το Ισλαμικών καταβολών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, παρά την αυξανόμενη αντίσταση.
Την Κυριακή, ο Ερντογάν βγήκε στην τηλεόραση για να απορρίψει τις κατηγορίες περί δικτατορικής συμπεριφοράς, ενώ αμφισβήτησε την νομιμότητα των διαδηλωτών. «Δεν θα ενδώσουμε σε λίγους αρχαιοκάπηλους που έρχονται στην πλατεία και προκαλούν τους ανθρώπους μας, το έθνος μας, με βάση την παραπληροφόρηση τους» είπε ο Ερντογάν, στην προκλητική ομιλία του, παρότι έκανε έκκληση για επιστροφή στην τάξη. Έτσι, διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους της Άγκυρας και σε πολλές άλλες πόλεις και αντιμετώπισαν τα δακρυγόνα της αστυνομίας.
Ο Edhem Eldem, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη, επέκρινε την κυβέρνηση για την ανάληψη μεγάλων έργων ανάπτυξης χωρίς να ζητήσει προτάσεις από το λαό. «Κατά μία έννοια, είναι μεθυσμένοι με την εξουσία», είπε. «Έχασαν τα δημοκρατικά αντανακλαστικά τους και επιστρέφουν σε αυτό που είναι η ουσία της τουρκικής πολιτικής: τον αυταρχισμό».
Το ταχέως μεταβαλλόμενο φυσικό τοπίο της Κωνσταντινούπολης συμβολίζει τα ανταγωνιστικά θέματα που περιζώνουν τη σύγχρονης Τουρκίας – το Ισλάμ έναντι στον κοσμικό χαρακτήρα, το αστικό έναντι στο αγροτικό. Τονίζουν μια ανθηρή οικονομία και μια αυτοπεποίθηση που εκφράζεται από την κυβερνούσα θρησκευτικά συντηρητική ελίτ η οποία έρχεται σε αντίθεση με την μετα-αυτοκρατορική κατήφεια που διαπερνά τα μυθιστορήματα της Κωνσταντινούπολης από τον Ορχάν Παμούκ, τον πιο διάσημο συγγραφέα της Τουρκίας και βραβευμένο με Νόμπελ.
Η δεκαετής ηγεσία του Ερντογάν έχει αναδιαμορφώσει δραματικά τον πολιτισμό της Τουρκίας με την επιβολή πολιτικού ελέγχου του στρατού. Έχει καταργήσει τους κανόνες της παλιάς κοσμικής τάξης που επιτρέπουν σήμερα την ευρεία δημόσια έκφραση της θρησκείας, όπως φαίνεται στον πολλαπλασιασμό των γυναικών που φορούν μαντίλες, από τις συντηρητικές μάζες που αποτελούν την εκλογική περιφέρεια του πρωθυπουργού. Η ηγεσία του έχει επίσης καλλιεργήσει μια ευσεβή καπιταλιστική τάξη, τα μέλη της οποίας έχουν μετακινηθεί μαζικά από την αγροτική Ανατολία σε πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, εμβαθύνοντας τις ταξικές διαιρέσεις.
Η παλιά κοσμική ελίτ, που θεωρεί τον εαυτό της κληρονόμο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή της σύγχρονης κοσμικής Τουρκίας, έχει ενοχληθεί από αυτούς τους μετασχηματισμούς. Το ίδιο και οι φιλελεύθεροι, οι οποίοι δεν χαρακτηρίζονται κεμαλιστές και είναι ανεκτικοί στις δημόσιες επιδείξεις της θρησκείας. Αλλά αντιτίθενται στο στυλ ηγεσίας του Ερντογάν, το οποίο περιγράφουν ως δικτατορικό, και έχουν τεθεί εκτός από πολλά έργα ανάπτυξης λόγω του κακού γούστου τους, μια άποψη διαποτισμένη με μια αίσθηση κοινωνικού ελιτισμού. Για πολλούς, έχει επίσης δημιουργήσει ένα αίσθημα δυσαρέσκειας και απώλειας – για τους κατοίκους επί σειρά ετών, τους αστούς διανοούμενους και πολλά μέλη των υποκατηγοριών που διώχνονται από τα σπίτια τους ώστε να κατασκευαστούν τα αναβαθμισμένα συγκροτήματα κατοικιών και τα εμπορικά κέντρα.
Και υπάρχουν πολύ περισσότερα σχέδια που προκαλούν μεγαλύτερες φιλοδοξίες και αντιπαραθέσεις: το μεγαλύτερο αεροδρόμιο του κόσμου, το μεγαλύτερο τζαμί της χώρας, καθώς και ένα προτεινόμενο κανάλι που θα χωρίζει την ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης και είναι τόσο τολμηρό που ακόμα και ο πιο ισχυρός υποστηρικτής του έργου, ο Ερντογάν, το αποκάλεσε «τρελό». Ήδη το έδαφος έχει σπάσει για μια τρίτη γέφυρα πάνω από το Βόσπορο, που ονομάστηκε από έναν αμφιλεγόμενο Οθωμανό σουλτάνο ο οποίος κατηγορήθηκε για τη σφαγή μουσουλμάνων Αλεβιτών, που αποτελούν μια μεγάλη μειονότητα στην Τουρκία.
«Γεννήθηκα και μεγάλωσα εδώ και δεν υπάρχει τίποτα από τα νιάτα μου, δεν μπορώ να συνδεθώ άλλο με αυτή την πόλη», δήλωσε ο Ersin Kalaycioglu, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Sabanci. «Η Κωνσταντινούπολη θεωρείται ως ένα μέρος όπου μπορείς να βγάλεις τα προς το ζην, να γίνεις πλούσιος. Πρόκειται για ένα χρυσορυχείο». Αντανακλώντας μια αίσθηση ελιτισμού που είναι ευρέως αποδεκτή από τους κοσμικούς Τούρκους στην Κωνσταντινούπολη, παραπονιέται ότι η πόλη είχε «καταληφθεί από αγρότες της Ανατολίας» που ήταν «χωρίς καμία κουλτούρα».
Ο Ara Guler, ο οποίος είναι 84 ετών και ο πιο διάσημος φωτογράφος της Τουρκίας, έχοντας κάνει άπειρες ασπρόμαυρες φωτογραφίες του αστικού τοπίου της Κωνσταντινούπολης, κάθεται σε ένα καφενείο που φέρει το όνομά του. Είπε ότι απέμεινε μόνο μία γειτονιά που θυμίζει την πόλη του και όπου του άρεσε να τραβά εικόνες σιωπηλά: η Eyup, μια περιοχή δίπλα στο νερό όπου βρίσκεται ένα διάσημο τζαμί και ζουν πολλές συντηρητικές μουσουλμανικές οικογένειες. «Η Κωνσταντινούπολη που μεγαλώσαμε έχει χαθεί», είπε. «Είναι όλα για τα λεφτά».
Ένα σχέδιο της κυβέρνησης να μετατρέψει την πλατεία Ταξίμ, ιστορικά ένα μέρος δημόσιας συγκέντρωσης, σε ένα πιστό αντίγραφο με στρατώνες της Οθωμανικής εποχής και εμπορικό κέντρο – αυτό που ο ιστορικός Eldem αποκαλεί «Λας Βέγκας Οθωμανικού μεγαλείου» – είναι αυτό που υποκίνησε τις διαδηλώσεις. Αλλά υπάρχουν πολλά άλλα επίμαχα έργα που έχουν δεχτεί την δημόσια κατακραυγή. Ο παλαιότερος κινηματογράφος της πόλης κατεδαφίστηκε πρόσφατα για ένα άλλο εμπορικό κέντρο, αυξάνοντας την ένταση των διαδηλωτών, μεταξύ των οποίων και η πρώτη κυρία της Τουρκίας, Χαϊρούνισα Γκιουλ, η σύζυγος του Τούρκου προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιούλ. Μια Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία του 19ου αιώνα μπορεί να καταστραφεί ως μέρος της αναμόρφωσης του λιμένα. Και στα γκέτο, σε όλη την πόλη, οι φτωχοί της πόλης πληρώνονται για να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ώστε οι εργολάβοι – πολλοί από τους οποίους έχουν διασυνδέσεις με κυβερνητικούς αξιωματούχους – να μπορούν να χτίσουν περιφραγμένες κοινότητες.
Η γειτονιά του Avcilar, κοντά στο αεροδρόμιο και ιστορικά ένα μέρος για Βούλγαρους μετανάστες, είναι μια άλλη περιοχή όπου οι κάτοικοι ξεριζώνονται. Καθώς εξελίσσεται η διαδικασία, περιπλέκεται από αδιαφανή αρχεία ιδιοκτησίας στα οποία είναι μερικές φορές αδύνατο να προσδιοριστεί η ιδιοκτησία. «Μια μέρα πήραμε μόνο μια ειδοποίηση και, μπαμ, πριν μπορέσουμε να κάνουμε κάτι, 300 – 400 αστυνομικοί ήρθαν και μας κράτησαν για να μην εμποδίσουμε τις μπουλντόζες που γκρέμισαν το εστιατόριο μας», δήλωσε ο Coskun Turan, ιδιοκτήτης της ψαροταβέρνας. «Είπαν ότι δεν είχαμε έγγραφα για το ακίνητο, αλλά είχαμε. Τους τα δείξαμε. Ισχυρίστηκαν ότι είχαμε μόνο ένα έγγραφο για ένα μέρος του ακινήτου και γκρέμισαν το υπόλοιπο».
Στα 87 του, ο Dogan Kuban είναι ίσως ο πιο αστός ιστορικός της Κωνσταντινούπολης. Έχει γράψει πολλά βιβλία και συνεργάστηκε με τα Ηνωμένα Έθνη για θέματα διατήρησης στην Τουρκία. Κατήγγειλε ότι δεν έχει κληθεί από τη σημερινή κυβέρνηση. «Είμαι ο ιστορικός της Κωνσταντινούπολης», είπε. «Δεν συμβουλεύονται κανέναν». Επέκρινε την κυβέρνηση ότι αγνοεί την προ-ισλαμική ιστορία της χώρας με το να μην προστατεύει ορισμένους αρχαιολογικούς χώρους, ένα θέμα που θεωρεί ότι δείχνει την στροφή της Τουρκίας από το δυτικό πολιτισμό υπό τη διακυβέρνηση του Ερντογάν. «Τα μόνα πράγματα που διατηρούνται είναι τα τζαμιά», είπε. «Η διατήρηση είναι ένα πολύ εκλεπτυσμένο μέρος του πολιτισμού. Αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Το αποτέλεσμα του κινήματος διαμαρτυρίας είναι ακόμα αβέβαιο. Με τον Ερντογάν να εξακολουθεί να είναι σε θέση να υπολογίζει στην υποστήριξη των θρησκευτικών συντηρητικών, οι οποίοι αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων, ελάχιστοι πιστεύουν ότι η θέση του στην εξουσία κινδυνεύει. Υπήρχαν όμως ίχνη πιθανών πολιτικών ζημιών, η υποχώρηση της αστυνομίας το Σάββατο και το ότι επέτρεψαν στους δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές να διαμαρτυρηθούν στην πλατεία Ταξίμ το Σάββατο και πάλι το βράδυ της Κυριακής, θεωρήθηκε από κάποιους ως ένα σημάδι αδυναμίας . «Αυτή είναι η πρώτη μάχη που ο Ερντογάν έχασε στην πρόσφατη μνήμη» είπε ο Soli Ozel, ένας ακαδημαϊκός και αρθρογράφος. «Το παρατράβηξε – ύβρις του, η αλαζονεία και η αυταρχικότητά του βρήκαν αντίσταση». Όμως, την Κυριακή, ο Ερντογάν χτύπησε μια ευαίσθητη χορδή και ενώ είπε ότι δεν θα κατασκευαστεί εμπορικό κέντρο στην Τακσίμ, δεσμεύτηκε να χτίσει ένα ακόμα τζαμί στην πλατεία.
This entry was posted in Αντιθέσεις. Bookmark the permalink. antinews
Comments