επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Μήπως ο Γιώργος δεν είναι πια γυμνός;Tου Kevin Featherstone*Η κυβέρνηση δέχεται σφοδρή κριτική για τις επιλογές του ανασχηματισμού, αλλά και για την αλλαγή των ονομάτων των υπουργείων. Και ενώ η προσοχή στρέφεται στις αλλαγές που προωθούνται τώρα στη δομή του Μαξίμου, άλλοι ερμηνεύουν τις τελευταίες κινήσεις του πρωθυπουργού ως μεγαλομανία και άλλοι ως αυτοσχεδιασμό. Μα τι κάνει επιτέλους ο Γιώργος;Υπενθυμίζεται ότι ο πρωθυπουργός ανέθεσε σε ομάδα πέντε ξένων να του εισηγηθούν αναγκαίες αλλαγές με σκοπό την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του πρωθυπουργικού γραφείου, σύμφωνα με τις «καλύτερες πρακτικές» που ακολουθούνται στο εξωτερικό. Ημουν μέλος αυτής της ομάδας. Δεν ήμασταν βέβαια οι μόνοι που συμβουλεύσαμε τον πρωθυπουργό και σίγουρα οι τελικές επιλογές ήταν δικές του και όχι δικές μας.Μέσα στην εκκωφαντική βοή της πολιτικής καθημερινότητας, είναι σημαντικό να ξεχωρίζουμε τα ουσιώδη. Οι λειτουργίες που πρέπει να επιτελούνται από τον πυρήνα της κυβέρνησης –το γραφείο του πρωθυπουργού– είναι αρκετές.Πρώτον, το γραφείο του πρωθυπουργού βρίσκεται στο επίκεντρο της παραγωγής και σχεδιασμού πολιτικών προτάσεων, ενώ είναι και το κέντρο επίλυσης προβλημάτων. Οι σχετικές συζητήσεις που διεξάγονται εκεί αφορούν τη δημιουργία πολιτικής ατζέντας και δεν πρέπει να αναλώνονται σε ζητήματα γραφειοκρατικών δομών.Δεύτερον, το κέντρο λήψεως αποφάσεων θα πρέπει να είναι πλήρως ενήμερο για την υλοποίηση των πολιτικών της κυβέρνησης, σε κάθε υπουργείο. Η διαδικασία αυτή πρέπει να έχει χαρακτήρα ρουτίνας και να υποστηρίζεται από επαρκώς καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο θα επιβλέπει και θα αξιολογεί. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να προΐσταται του πρωθυπουργικού γραφείου ένα υψηλόβαθμο στέλεχος – πιθανότατα με τίτλο υπουργού. Το πρόσωπο αυτό δεν θα πρέπει να αντικαθιστά τον πρωθυπουργό. Αντιθέτως, θα τον ενημερώνει, εντοπίζοντας προβλήματα και συντονίζοντας το κυβερνητικό έργο.Τρίτον, ο πυρήνας της κυβέρνησης οφείλει να αξιολογεί και να μαθαίνει. Με άλλα λόγια, είναι αναγκαίο να έχει τα μέσα για να μετράει τα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόζονται. Οι αξιολογήσεις αυτού του είδους είναι άγνωστες στην Ελλάδα. Εχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το έργο της κυβέρνησης εξαντλείται στη νομοθεσία (ενίοτε και στην επιβολή κυρώσεων), αντί να συνεχίζει στην αξιολόγηση των πολιτικών. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η επιτροπή μας ουδέποτε εισηγήθηκε τη μεταφορά κάποιου μοντέλου από το εξωτερικό, σε αυτούσια μορφή.Παρά τα όσα έχουν γραφεί ότι δήθεν δήλωσα στον ελληνικό Τύπο, προσωπικά ποτέ δεν πρότεινα να μετατραπεί το Μαξίμου σε Καγκελαρία, Λευκό Οίκο ή οτιδήποτε άλλο. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά έως τώρα, η αναδιοργάνωση του πρωθυπουργικού γραφείου κινείται εντός των αρχών που πρότεινε η επιτροπή μας, αν και οι επιμέρους λεπτομέρειες δεν αποτελούν δικές μας εισηγήσεις.Για ποιο λόγο είναι σημαντικά όλα τα παραπάνω; Η καλή οργάνωση βοηθά την εκάστοτε κυβέρνηση να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών, να επιτύχει τους στόχους της και επιτέλους να καταλαβαίνει τι γίνεται. Στο παρελθόν, οι ελληνικές κυβερνήσεις υιοθέτησαν διάφορες πρακτικές για να φτάσουν στα προαναφερθέντα ζητούμενα, αλλά καμία δεν πέτυχε πλήρως. Αντιθέτως, κατέφυγαν στους αυτοσχεδιασμούς και βασίζονταν στην προσωπικότητα των πρωθυπουργών, αποδεχόμενες τους περιορισμούς που τους έθετε το αρχιπέλαγος των ημιαυτόνομων και τεράστιων υπουργείων, μαζί με τη γραφειοκρατία τους. Βέβαια ο Καραμανλής (ο πρεσβύτερος) κινούσε βουνά με τον δικό του προσωπικό τρόπο, ο οποίος όμως ανήκει σε μια άλλη εποχή. Αλλοι, όπως ο Σημίτης, εισήγαγαν δραστικές αλλαγές στο σύστημα και πέτυχαν πολλά. Οι συνθήκες τού σήμερα όμως επιβάλλουν βαθύτερες οργανωτικές αλλαγές.Γιατί χρειάζονται όλα αυτά τα νέα πόστα; Πρέπει να θυμόμαστε ότι και στο παρελθόν απασχολούνταν τυπικά πολλοί υπάλληλοι στο γραφείο πρωθυπουργού, αλλά ποτέ δεν εμφανίζονταν, διότι ο διορισμός τους ήταν κομματικό ρουσφέτι και δεν είχε καμία σχέση με το κυβερνητικό έργο. Επιπλέον, το σημείο εκκίνησης για τις προτάσεις μας ήταν ότι το πρωθυπουργικό γραφείο ήταν ούτως ή άλλως μικρό για το ρόλους που καλείται να επιτελέσει και τους οποίους προανέφερα, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με χώρες ανάλογου ή και μικρότερου πληθυσμού.Εμείς που βρισκόμαστε απέξω, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το νέο σύστημα θα δουλέψει ικανοποιητικά στην πράξη. Επίσης, είναι σημαντικό να μη λειτουργήσει το γραφείο ως «προστατευτικός κλωβός» του πρωθυπουργού από τον έξω κόσμο. Οι αλλαγές στο Μαξίμου θα πρέπει να συνοδευτούν και από παρόμοιες αλλαγές στα υπουργεία, στη βάση ανοιχτών διαδικασιών, ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης συνολικά και η αγαστή συνεργασία μεταξύ των μελών της.Στο τέλος της ημέρας, οι αλλαγές θα πρέπει να εμπεδωθούν και να γίνουν διακομματικά αποδεκτές. Ο ένας μετά τον άλλον, πρωθυπουργοί έφταναν στο Μαξίμου και έβρισκαν ένα άδειο μέγαρο. Το προσωπικό είχε φύγει, παίρνοντας μαζί μερικές φορές ακόμη και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Οι προτάσεις μας είναι μια ευκαιρία να συσταθεί μόνιμη πρωθυπουργική γραμματεία, η οποία θα αναλάβει το διοικητικό μέρος της πρωθυπουργικής υποστήριξης και θα ξεχωρίζει από το πολιτικό προσωπικό. Ετσι η κρατική μηχανή θα είναι πιο σταθερή και πιο αποδοτική.Και ένα τελευταίο σχόλιο: για ποιο λόγο ορισμένα μέσα ενημέρωσης μεγαλοποιούν τον ρόλο μιας ομάδας ξένων συμβούλων; Πρόκειται περί ανοησίας. Δεν μπορούν άραγε αυτοί οι δημοσιογράφοι να ασχοληθούν με σοβαρά ζητήματα;* Ο Kevin Featherstone είναι καθηγητής στην έδρα «Ελευθέριος Βενιζέλος» του London School of Economics, όπου και διευθύνει το Ελληνικό Παρατηρητήριο.ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ