Κοινωνία & Πολιτισμός

Μια «Παράδοξη Πατρίδα»

Η συγκλονιστική ιστορία του Στάθη Χαϊτίδη, επιζώντα της ναζιστικής σφαγής στους Πύργους Εορδαίας που η μοίρα τού επεφύλασσε να ζήσει στη Γερμανία, ταξίδεψε στους ελληνικούς κινηματογράφους.

Τα ξημερώματα της 23ης Απριλίου του 1944 ναζιστικά στρατεύματα εισέβαλαν στο χωριό των Πύργων Εορδαίας. Όσοι κάτοικοι του χωριού προσπάθησαν να ξεφύγουν πυροβολήθηκαν από τους Γερμανούς στρατιώτες και πολλοί άμαχοι που διέφυγαν στο Βέρμιο οδηγήθηκαν σε αχυρώνες όπου κάηκαν ζωντανοί. Το φρικιαστικό έργο ολοκληρώθηκε με τον βιασμό και την εκτέλεση νεαρών κοριτσιών στην κεντρική εκκλησία του χωριού. Ο απολογισμός των 353 νεκρών καθιστά τη σφαγή στους Πύργους Εορδαίας ένα από τα αγριότερα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.

Ανάμεσα στους επιζώντες, ένα αγόρι ηλικίας οκτώ ετών που κατάφερε να γλιτώσει την τελευταία στιγμή μαζί με τον πατέρα του καταφεύγοντας στο βουνό Βέρμιο. Ο μικρός τότε Στάθης Χαϊτίδης είχε ήδη χάσει τη μητέρα, τη γιαγιά και τα τέσσερα αδέρφια του. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου με απόφαση στρατοδικείου, με πολλά νομικά «στολίδια», όπως μας μαρτυρεί ο ίδιος, ο πατέρας του καταδικάζεται σε θάνατο για τη δράση του στο αντάρτικο. «Λίγο πριν την εκτέλεσή του άφησε ένα σημείωμα με την τελευταία του επιθυμία: ‘Να αφήσετε το παιδί εκεί που είναι, να το αφήσετε να σπουδάσει'. Αυτό με βασάνιζε και ήθελα να εκπληρώσω την ευχή του πατέρα μου» εξομολογείται.

Η φυγή στη Γερμανία

Ο Στάθης Χαϊτίδης γλίτωσε σε ηλικία οκτώ ετών από τη θηριωδία των ναζιστικών στρατευμάτων στο χωριό του

Λόγω του αριστερού παρελθόντος του πατέρα του δεν μπορεί να πάρει το απαραίτητο τότε πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων για να σπουδάσει στην Ελλάδα. Έπειτα από εννέα περιπετειώδεις μήνες, που χρειάστηκαν για την έκδοση διαβατηρίου λόγω του φακέλου του, φθάνει στο Μόναχο με σκοπό να σπουδάσει. Ξεπερνώντας τις δυσκολίες καταφέρνει να γίνει οδοντίατρος και να σταδιοδρομήσει επιτυχώς. Απέκτησε εκεί την οικογένειά του φέρνοντας στον κόσμο, όπως ο πατέρας του, πέντε παιδιά, στα οποία έδωσε μάλιστα τα ονόματα των χαμένων αδερφών του. Κατά την περίοδο της χούντας η Ελλάδα του γυρνάει πάλι την πλάτη, καθώς λόγω της αντιδικτατορικής του δράσης τού αφαιρείται το ελληνικό διαβατήριο και λαμβάνει πολιτικό άσυλο από το γερμανικό κράτος.

Η σχέση με τους Γερμανούς και το ζήτημα των αποζημιώσεων

Τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ έγιναν στους Πύργους και στο Μόναχο

Η συναναστροφή του με τους Γερμανούς ήταν κάθε άλλο παρά εύκολη. Όπως μας αφηγήθηκε, δεν μπορούσε να αποβάλει τις μνήμες από αυτό που συνέβη στην οικογένεια και το χωριό του: «Στο πρόσωπο των Γερμανών έβλεπα αυτούς που σκότωσαν την οικογένειά μου και είχα αρχικά συναισθήματα μίσους. Αυτό που μεταμόρφωσε την ψυχή μου ήταν η συγκατοίκησή μου στο Μόναχο με την οικογένεια Πρόιμπεκ. Χάρη σε αυτούς άλλαξε συνολικά η άποψη μου για τους Γερμανούς».

Ο Στάθης Χαϊτίδης θεωρεί ότι το αντιγερμανικό κλίμα που επικρατεί πολλές φορές στην Ελλάδα πρέπει να εκλείψει. «Αυτό καλλιεργείται κυρίως από λαϊκιστικά μέσα και λέγονται πολλές φορές ανακρίβειες. Σίγουρα η Γερμανία κατέχει θέση ηγήτορα στην Ευρώπη και αυτό επηρεάζει αρνητικά την άποψη των Ελλήνων. Θα πρέπει όμως εμείς να δούμε σοβαρά τα δικά μας προβλήματα» επεσήμανε.

Η συζήτηση οδηγεί και στο ζήτημα του κατοχικού δανείου και των πολεμικών επανορθώσεων, όπου είναι ξεκάθαρος: «Δεν πρέπει να χαρίσουμε ούτε το δάνειο ούτε τις αποζημιώσεις. Να αναλάβουν να χειριστούν τις υποθέσεις αυτές διαβασμένοι άνθρωποι. Μόνο με γνώση και διεκδίκηση φτάνεις στην αλήθεια. Δεν πρέπει όμως αυτό να ανακατεύεται με την τωρινή διαπραγμάτευση με τους εταίρους. Αυτό είναι ξεχωριστό θέμα, όπου θα πρέπει να σταθούμε στο ύψος μας ως ισότιμα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

«Δεν ξεχνά αλλά δεν μισεί»

Ο Νίκος Ασλανίδης (δεξιά) παραλαμβάνει το βραβείο κοινού στο πρόσφατο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Ο δημοσιογράφος Νίκος Ασλανίδης, αποτύπωσε την ιστορία του Στάθη Χαϊτίδη στο ντοκιμαντέρ «Παράδοξη Πατρίδα», με γυρίσματα στους Πύργους και στο Μόναχο. Η ταινία απέσπασε το βραβείο κοινού στο πρόσφατο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία ταξίδεψε σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Ο πρώην δημοσιογράφος της ΕΡΤ3, ο πατέρας του οποίου κατάγεται από τους Πύργους, έχει καταγράψει πολλές ιστορίες για τα μαρτυρικά χωριά στην εκπομπή του «Αληθινά Σενάρια».

«Ήθελα να δείξω την παραδοξότητα της ιστορίας του Στάθη. Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα η περίπτωσή του θα είχε την προστασία του κράτους πρόνοιας. Η ‘μαμά' Ελλάς τον κυνηγάει συνεχώς και η ‘κακιά' Γερμανία τον υποδέχεται» δηλώνει στην Deutsche Welle ο δημιουργός. Αυτό που τον συγκλόνισε είναι η δύναμη που βρήκε ο Στάθης Χαϊτίδης να ξεπεράσει το σοκ που έζησε: «Τόλμησε να πάει στη χώρα που ξεκλήρισε την οικογένειά του και να μην περάσει στα παιδιά του το μίσος, αλλά να τα κάνει να γνωρίσουν την ιστορία του και να αγαπήσουν πραγματικά την πατρίδα τους, χωρίς φανατισμό. Από τη μια αγαπά την πατρίδα του, ακόμα κι αν τον αδίκησε. Από την άλλη, για τους Γερμανούς, δεν ξεχνά αλλά δεν μισεί».

Ο Νίκος Ασλανίδης ευελπιστεί κάποια στιγμή η παράδοξη αυτή ιστορία να προβληθεί και στο γερμανικό κοινό. Σε μία προβολή στην Αμοργό Γερμανοί τουρίστες, παρακολουθώντας το ντοκιμαντέρ, έκλαιγαν από συγκίνηση. «Αυτή η ιστορία έχει πολλές ομοιότητες με την ιστορία του Αργύρη Σφουντούρη, που γνώρισε μεγάλη δημοσιότητα μέσω της σατιρικής εκπομπής ‘Die Anstalt' στο γερμανικό κανάλι ΖDF» σημειώνει ο κ. Ασλανίδης συνεχίζοντας: «Όμως, δείχνει και την άλλη όψη του νομίσματος, που είναι απαραίτητη για την απάλειψη της καταστροφικής πολιτικής στερεοτύπων, κι έτσι να φέρει τους δύο λαούς πιο κοντά».

Διογένης Δημητρακόπουλος  dw de