Οικονομία Υποχρεωτική κατάργηση των… μετρητών;

Οικονομία

Υποχρεωτική κατάργηση των… μετρητών;

Αίσθηση προκαλεί η πρόταση επιφανών οικονομολόγων στη Γερμανία, και όχι μόνο, να καταργηθούν τα μετρητά στις συναλλαγές. Ο καθηγητής Αλόις Πριντς υποστηρίζει πάντως ότι η πρόταση δεν είναι ρεαλιστική.

Πολλοί δεν θέλουν να χρησιμοποιούν μετρητά για πρακτικούς λόγους, άλλοι για λόγους ασφαλείας. Χώρες όπως η Δανία σχεδιάζουν να περιορίσουν δραστικά την κυκλοφορία μετρητών, ώστε να περιορίσουν το κόστος της κοπής νέου χρήματος. Για τις φορολογικές αρχές η κατάργηση των μετρητών θα διευκόλυνε την καταπολέμηση της παραοικονομίας, καθώς θα καταγραφόταν, και θα μπορούσε να ελεγχθεί εκ των υστέρων, κάθε συναλλαγή. Τέλος, υπάρχουν και οι συνωμοσιολόγοι που θεωρούν ότι η υποχρεωτική χρήση καρτών είναι ένα μέσο για να «περάσει» πιο εύκολα η πολιτική αρνητικών επιτοκίων από τις τράπεζες.

Μία ενιαία απόφαση δεν είναι εύκολη, γιατί δεν είναι ενιαία τα συναλλακτικά ήθη στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, επισημαίνει ο καθηγητής Αλόις Πριντς, μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία. Όπως επισημαίνει «υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες και αυτές δεν έχουν να κάνουν απαραίτητα με το ύψος των συναλλαγών. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι σε πολλές χώρες, και στη Γερμανία, οι εννέα στους δέκα πληρώνουν μικρότερα ποσά με μετρητά. Αλλά είναι και θέμα ηλικίας: οι μετρήσεις δείχνουν ότι οι άνω των 60-65 ετών αποφεύγουν τις ηλεκτρονικές πληρωμές και επιπλέον κάνουν πολύ λιγότερες αγορές μέσω ίντερνετ».

«Θέμα χρόνου η επικράτηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών»

Ο καθηγητής Μπόφινγκερ ζητεί την κατάργηση των μετρητών στις συναλλαγές

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, αυτό σημαίνει ότι το «πρόβλημα»- εάν θεωρήσουμε πρόβλημα τα μετρητά- θα λυθεί από μόνο του; «Πράγματι» υποστηρίζει ο καθηγητής Πριντς «υποθέτω ότι με την πάροδο του χρόνου η χρήση μετρητών θα αρχίσει να αντικαθίσταται- αν και όχι ολοκληρωτικά- από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Το ζήτημα είναι εάν απλώς θα περιμένουμε την πάροδο του χρόνου ή θα δώσουμε και κίνητρα γι αυτό. Εδώ το κράτος θα μπορούσε να κάνει πολλά, για παράδειγμα να προσφέρει φορολογικά κίνητρα για το πλαστικό χρήμα- κάτι που θα έχει πλεονεκτήματα, αλλά σίγουρα και κάποια μειονεκτήματα».

Ο διακεκριμένος οικονομολόγος Πέτερ Μπόφινγκερ, μέλος της «Επιτροπής Σοφών» για τη γερμανική οικονομία, υποστηρίζει ότι τα μετρητά είναι αναχρονισμός σε μία εποχή που υπάρχουν πολύ πιο σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις για τη διεκπεραίωση συναλλαγών. Αλλά ακόμη και στην ίδια τη Γερμανία το ζήτημα διχάζει τους ειδικούς. Για παράδειγμα ο Λαρς Φελντ, επίσης μέλος της «Επιτροπής Σοφών», αντιτείνει ότι κάτι τόσο χειροπιαστό όσο τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα είναι και ένας είδος «οικονομικής ελευθερίας σε έντυπη μορφή». Στην πραγματικότητα το χρήμα δεν έχει παρά την αξία που εμείς είμαστε διατεθειμένοι να του αναγνωρίσουμε, τονίζει ο καθηγητής Πριντς: «Σε τελική ανάλυση πρόκειται για ένα εικονικό μέγεθος. Σε μία επιφανειακή ανάγνωση φαίνεται μάλλον γελοίο το ότι δίνουμε τόση αξία σε αυτά τα χρωματιστά χαρτάκια, τα οποία από μόνα τους στερούνται αξίας. Αποκτούν όμως αξία, όταν κερδίζουν την εμπιστοσύνη μας ότι με αυτά μπορούμε να πραγματοποιήσουμε συγκεκριμένες συναλλαγές, κατά τις οποίες όλοι μας θα τηρούν συγκεκριμένους κανόνες».

Η «γοητεία» των μετρητών

Με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές το κράτος προσπαθεί να πατάξει την παραοικονομία

Σε αυτό το πλαίσιο τα μετρητά αποκτούν ιδιαίτερη αξία, γιατί αποτελούν την άμεση εκπλήρωση και απόδειξη της εμπιστοσύνης, τονίζει ο καθηγητής Πριντς. Εδώ δεν έχουμε μία υπόσχεση πληρωμής στη βάση σχέσεων εμπιστοσύνης, αλλά την άμεση υλοποίηση της υπόσχεσης, την άμεση τακτοποίηση της εκκρεμότητας και μάλιστα χωρίς το κόστος που θα είχε η ηλεκτρονική συναλλαγή για τους εμπλεκόμενους. Από την άλλη πλευρά ωστόσο και τα μετρητά, δηλαδή και η κοπή του χρήματος, έχει κάποιο κόστος. Ποιος είναι εκείνος που θα είχε άμεσο συμφέρον από την κατάργησή τους;

«O πρώτος που θα ενδιαφερόταν για κάτι τέτοιο είναι βέβαια το κράτος, ώστε να παρακολουθεί συστηματικά την πορεία της κάθε συναλλαγής και να διασφαλίζει τη φορολόγησή της. Ιδιαίτερα η κοπή νομισμάτων είναι πολύ ακριβή για το κράτος. Αλλά και οι επιχειρήσεις το βλέπουν θετικά. Εάν κάνουν όλες τις συναλλαγές τους με πλαστικό χρήμα, θεωρητικά εκπίπτουν τα έξοδά τους για την αποθήκευση του πραγματικού χρήματος. Ωστόσο δεν μπορώ να φανταστώ ότι αυτό θα ωφελούσε όλους και ιδιαίτερα και τις μικρότερες επιχειρήσεις, γιατί, πρώτον ένα σύστημα ηλεκτρονικών συναλλαγών θα είχε και αυτό ʻκρυφά κόστηʼ και, δεύτερον, κίνδυνος κλοπής υπάρχει και στην ηλεκτρονική συναλλαγή. Το πρόβλημα δεν είναι αμελητέο, έστω και αν οι τράπεζες προτιμούν να μην μιλούν γι αυτό το ζήτημα».

Mπούρκχαρντ Μίλερ - Ούλριχ (DLF) / Γιάννης Παπαδημητρίου