Πολιτική | 02.10.2010
Η μεγάλη γιορτή της επανένωσης
Όταν η νύχτα πάνω από το γερμανικό κοινοβούλιο, το Ράιχσταχ, φωτίστηκε από τα πυροτεχνήματα πολλοί άνθρωποι είχαν δάκρυα στα μάτια. Ήταν μάρτυρες μιας ιστορικής στιγμής, την οποία ούτε οι Γερμανοί ούτε οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι μπορούσαν να φανταστούν. Με μια ειρηνική επανάσταση οι πολίτες της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας είχαν ανατρέψει το σοσιαλιστικό καθεστώς. Χωρίς να πέσει ούτε μια σφαίρα, χωρίς τη χρήση βίας. Στις 3 Οκτωβρίου του 1990 η Γερμανική Λαοκρατική Γερμανία προσχώρησε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.
Στην πανηγυρική του ομιλία ο Γερμανός πρόεδρος Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ ανέδειξε την άρρηκτη σχέση της γερμανικής επανένωσης και της ευρωπαϊκής ενοποίησης: «Εμείς οι Γερμανοί με πλήρη συνείδηση της ευθύνης μας επιθυμούμε να υπηρετήσουμε την παγκόσμια ειρήνη μέσα από μια ενοποιημένη Ευρώπη».
Ήταν αδύνατο να κοιμηθεί…
Ο Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ και ο υπουργός Καγκελαρίας Ρούντολφ Ζάιτερς στο υπουργικό συμβούλιο στις 23 Αυγούστου 1990Ο τότε επικεφαλής της καγκελαρίας Ρούντολφ Ζάιτερς πέρασε πολλές δύσκολες, αλλά συγκλονιστικές εβδομάδες. Ως έμπιστος του τότε καγκελαρίου Χέλμουτ Κολ ήταν παρόν σε πολλά σημαντικά γεγονότα του τελευταίου 12μήνου. Πέρασε τη νύχτα πριν τη μεγάλη γιορτή της επανένωσης στην έδρα του «εντεταλμένου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο Βερολίνο». Εννοείται πως εκείνη την νύχτα δεν μπορούσε να κλείσει μάτι. «Σκεφτόμουν τις διαπραγματεύσεις για τους ανατολικογερμανούς πολίτες που ήθελαν να εγκαταλείψουν την σοσιαλιστική Ανατολική Γερμανία, την ομιλία του υπουργού Εξωτερικών Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ στο μπαλκόνι της γερμανικής πρεσβείας στην Τσεχία, την ομιλία μου στο κοινοβούλιο μετά την πτώση του Τείχους –ο Χέλμουτ Κολ επισκέπτονταν τότε τη Βαρσοβία- και μετά την εξαιρετικά δύσκολη ομιλία του καγκελαρίου στον καθεδρικό ναό της Δρέσδης».
323 συγκλονιστικές μέρες
Ο Γερμανός καγκελάριος Χέλμου Κολ καλωσορίζει τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΟΚ στο Στρασβούργο (1989)Από την πτώση του τείχους του Βερολίνου είχαν περάσει μόλις 323 ημέρες. Για τους πολιτικούς σε Ανατολική και Δυτική Γερμανία ήταν μια περίοδος πολύπλοκων διαπραγματεύσεων και σημαντικών αποφάσεων. Ιδίως στην Ανατολική Γερμανία τίποτα δεν ήταν πια ίδιο όπως παλιά. Το σοσιαλιστικό ενιαίο κράτος είχε μετατραπεί μετά από απόφαση του κοινοβουλίου -που συγκροτήθηκε μετά τις εκλογές του Μαρτίου του 1990- σε ομοσπονδιακό κράτος, του οποίου τα κρατίδια μπορούσαν πλέον να ενωθούν με εκείνα της Δυτικής Γερμανίας σε ένα ενιαίο κράτος. Η μυστική υπηρεσία «Στάζι» διαλύθηκε και Ανατολική και Δυτική Γερμανία προχώρησαν σε νομισματική ενοποίηση. Η βιασύνη της κυβέρνησης στη Βόννη ήταν δικαιολογημένη. Η Ευρώπη βρίσκονταν σε σημείο καμπής. Σχεδόν σε όλες τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης οι πολίτες ζητούσαν μεταρρυθμίσεις: ελευθερία στις μετακινήσεις και αλλαγές στο πολιτικό σύστημα.
Με σύνθημα «Γκλάσνοστ και Περεστρόικα», («διαφάνεια και μεταρρυθμίσεις») οι οποίες είχαν ξεκινήσει από την Σοβιετική Ένωση, οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης ζητούσαν με μαζικές κινητοποιήσεις μεταρρυθμίσεις και πολιτικές ελευθερίες. Ο Ρούντολφ Ζάιτερς θυμάται: «Το ζητούμενο τότε ήταν να κατευθύνουμε με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία μια διαδικασία, η οποία προκαλούσε μεγάλη ανησυχία και φόβο, όχι μόνο στη Μόσχα, αλλά και σε πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες».
Το «παράθυρο» της επανένωσης
Η επιθυμία της Γερμανίας για επανένωση αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αρκετοί αντιμετώπιζαν με ανησυχία το ενδεχόμενο μιας ισχυρής, επανενωμένης Γερμανίας στο κέντρο της Ευρώπης. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ είχε ταχθεί ανοιχτά κατά της επανένωσης, ενώ και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν ήταν διστακτικός.
Οι εξελίξεις στην Ευρώπη είχαν προκαλέσει αντιδράσεις και στην Σοβιετική Ένωση. Η πάλαι πότε κραταιά υπερδύναμη έβλεπε την επιρροή της στην ανατολική Ευρώπη να φθίνει σταδιακά και να χάνεται το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ως αντίβαρο σε ΝΑΤΟ και καπιταλιστικό σύστημα. Στη Δύση ήταν έκδηλος ο φόβος ενός πραξικοπήματος σε βάρος του γγ. Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, με το οποίο θα μπορούσε να τεθεί εν αμφιβόλω η συγκατάθεση της Σοβιετικής Ένωσης στην επανένωση της Γερμανίας.
Η επανένωση στο επίκεντρο της παγκόσμιας πολιτικής
Οι πολίτες της Δρέσδης γιορτάζουν την επανένωση τη νύχτα της 3ης Οκτωβρίου 1990 στην πλατεία ΘεάτρουΟι Γερμανοί είχαν την τύχη με το μέρος τους. Το χρονικό πλαίσιο που χαρακτηρίστηκε αργότερα ως «παράθυρο για την επανένωση» υπήρχε μόνο το 1990. Κανένα άλλο γεγονός της παγκόσμιας πολιτικής δεν ήταν σε θέση να στρέψει πάνω του την προσοχή της διεθνούς πολιτικής. Μερικούς μήνες αργότερα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Στις αρχές Αυγούστου του 1990 το Ιράκ κατέλαβε το Κουβέιτ. Η αντίστροφή μέτρηση για τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο είχε αρχίσει. Στα μέσα του 1991 ορισμένοι στρατηγοί του Ερυθρού Στρατού προσπάθησαν να ανατρέψουν με πραξικόπημα τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Αν όλα αυτά είχαν γίνει ένα χρόνο νωρίτερα η διαδικασία της επανένωσης θα ήταν πιο πολύπλοκη και κατά πάσα πιθανότητα πιο χρονοβόρα. Η χρονική συγκυρία στα τέλη του ΄90 ήταν ιδανική. Οι εξελίξεις στη Γερμανία βρίσκονταν στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Ενιαίο κοινοβούλιο της επανενωμένης Γερμανίας
Οι δρόμοι του Βερολίνου δεν είχαν καθαριστεί ακόμα από τους εορτασμούς της 3ης Οκτωβρίου και οι βουλευτές των δύο κοινοβουλίων της Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας πραγματοποιούσαν την πρώτη, κοινή τους συνεδρίαση. Δύο μήνες αργότερα πραγματοποιούνταν οι πρώτες παγγερμανικές εκλογές από το 1932 με νικητή τον ηγέτη του κυβερνητικού συνασπισμού Χριστιανικής Ένωσης και Φιλελευθέρων Χέλμουτ Κολ.
Matthias von Hellfeld/Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης dw
Comments