Πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα στην Παιδεία
Πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα στην Παιδεία
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ελάχιστοι αυτή τη στιγμή μπορούν να προβλέψουν με στοιχειώδη σιγουριά πού και πώς θα καταλήξει η «τρέχουσα» εμπλοκή με την τρόικα, καθώς μάλιστα στην εξίσωση υπάρχει ένα ΔΝΤ που αρνείται πεισματικά να λάβει υπ’ όψιν πολιτικές παραμέτρους. Αλλοι τόσοι είναι εκείνοι που είναι σε θέση να διαβεβαιώσουν ότι βλέπουν καθαρά τις προοπτικές για το βραχυμεσοπρόθεσμο μέλλον του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Κυρίως της δευτεροβάθμιας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς στα δημόσια γυμνάσια και λύκεια έχει χαθεί ο έλεγχος και η διαδικασία της μεταφοράς γνώσης είναι πολύ υποβαθμισμένη, ενώ στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ εξακολουθεί να επικρατεί η πλήρης ασυδοσία που επιβάλλει ο νόμος οργανωμένων μειοψηφιών με τη συμπαράσταση πολιτικών δυνάμεων, αλλά και με τη θαλπωρή που τους προσφέρει ουσιαστικά η αδιαφορία της κοινωνίας. Αν και υπάρχουν θετικές ενδείξεις από δημοσκοπήσεις ότι οι πολίτες είναι πια αντίθετοι στο καθεστώς των καταλήψεων και της βίας στους πανεπιστημιακούς χώρους.
Αλλά ενώ υπάρχει διχογνωμία ακόμη για τα αίτια της εμπλοκής με την τρόικα, αφού άλλοι την αποδίδουν στην ολιγωρία της ελληνικής κυβέρνησης, αρκετοί στη στενοκέφαλη αναλγησία των δανειστών και μερικοί στην πολιτική αβεβαιότητα που επικρατεί στην Ελλάδα -προφανώς ισχύουν όλα σε διαφορετικές δόσεις, όπως και μερικά ακόμη- είναι σαφές ότι η παρακμή του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλεται σε πολιτικά (κομματικά κυρίως) και κοινωνικά αίτια. Και μάλιστα χωρίς καμία παρέμβαση ή ευθύνη ξένων παραγόντων. Δηλαδή για το χάλι των ελληνικών γυμνασίων, λυκείων, ΤΕΙ και πανεπιστημίων, η ευθύνη είναι αποκλειστικά ελληνική. Εξ ου και οι αμφιβολίες για τις δυνατότητες βελτίωσης στο ορατό μέλλον...
Οπως και σε πολλούς άλλους τομείς, οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού στο περιεχόμενο και στις διαδικασίες του εκπαιδευτικού συστήματος χειροτέρευσαν τα πράγματα. Οχι γιατί δεν χρειαζόταν εκσυγχρονισμός, αλλά γιατί πρώτον, τις ανέλαβαν και πρωτοστάτησαν σε δήθεν προσπάθειες άνθρωποι ημιμαθείς και με στενούς ορίζοντες, δεύτερον, τα κόμματα χρησιμοποίησαν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια ως χώρους ανταγωνισμού με αποκλειστικό σκοπό τον προσηλυτισμό, την επιρροή και τον έλεγχο, τρίτον, επικράτησαν έτσι σε μεγάλο βαθμό κομματικά κριτήρια στις σχετικές αποφάσεις και την υλοποίησή τους, τέταρτον, η ισοπέδωση προς τα κάτω και ο άκρατος λαϊκισμός αναγορεύτηκαν σταδιακά σε καθοριστικούς παράγοντες, πέμπτον, οι πνευματικοί ταγοί που θα μπορούσαν να ορθώσουν το ανάστημά τους είτε αδιαφόρησαν είτε εκμεταλλεύτηκαν τα νέα δεδομένα προς όφελός τους. Χονδρικά, αυτοί ήταν οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν σχολεία και πανεπιστήμια στην κατάσταση που βιώνουν τα τελευταία αρκετά χρόνια.
Το χειρότερο είναι ότι η συγκεκριμένη κατάσταση έχει και όλα τα χαρακτηριστικά ενός φαύλου κύκλου. Είναι εύκολο να υποστηρίζει κάποιος ότι αρκεί η πολιτική βούληση για να διορθωθούν τα πράγματα, αλλά δεν είναι τόσο απλό. Η βούληση της πολιτικής τάξης είναι αναγκαία συνθήκη -και δεν είναι ορατή στον ορίζοντα- αλλά μάλλον δεν είναι ικανή μόνη της. Πρέπει να συναινέσουν και άλλοι «παίκτες που έχουν εμπλακεί με τον καιρό και συντελούν στην κατάντια του συστήματος. Από τους ενοικιαστές δωματίων και τους ιδιοκτήτες καφετεριών και σουβλατζίδικων, μέχρι τους συνδικαλιστές, τους φοιτητές με τους συλλόγους τους, τους καθηγητές και το διδακτικό προσωπικό, ο πνευματικός κόσμος, τα μίντια. Ολόκληρη η κοινωνία, δηλαδή, ώστε να απομονώνονται και να καταδικάζονται όσοι αντιδρούν σε αυτονόητα, όπως ότι δεν είναι δυνατόν να γίνονται συνεχώς καταλήψεις σε σχολεία και σε πανεπιστήμια, να μην αξιολογούνται δάσκαλοι και καθηγητές, να προπηλακίζονται κοσμήτορες και πρυτάνεις, να λεηλατούνται και να βανδαλίζονται αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια, να ρυπαίνονται και να μη φυλάσσονται κτίρια, να παίρνουν απολυτήριο λυκείου παιδιά που δεν ξέρουν ανάγνωση και προπαίδεια, ή να μπαίνουν με βαθμολογίες κάτω από τη βάση σε ΤΕΙ και ΑΕΙ. Πουθενά δεν γίνονται αυτά και άλλα, όπως οι μαζικές μετεγγραφές.
Από την άλλη πλευρά, από κάπου πρέπει να γίνει μία αρχή, αλλά ένας Φορτσάκης και μερικοί πρυτάνεις, που φαίνεται να την επιχειρούν, δεν έχουν την ισχύ να την επιβάλουν δίχως στήριξη. Και η στήριξη δεν είναι αρκετή όταν περιορίζεται μόνο στα λόγια ή όταν με το πρόσχημα του δημοκρατικού διαλόγου προβάλλονται συνεχώς αντεπιχειρήματα που οδηγούν στον μετριασμό της αποφασιστικότητας. Ακόμη περισσότερο, όταν κομματικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις, αλλά και πρόσωπα, που επιθυμούν τη διατήρηση της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης βρίσκουν θαλπωρή στα μίντια χωρίς να αντικρούονται.
Αλλά ενώ υπάρχει διχογνωμία ακόμη για τα αίτια της εμπλοκής με την τρόικα, αφού άλλοι την αποδίδουν στην ολιγωρία της ελληνικής κυβέρνησης, αρκετοί στη στενοκέφαλη αναλγησία των δανειστών και μερικοί στην πολιτική αβεβαιότητα που επικρατεί στην Ελλάδα -προφανώς ισχύουν όλα σε διαφορετικές δόσεις, όπως και μερικά ακόμη- είναι σαφές ότι η παρακμή του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλεται σε πολιτικά (κομματικά κυρίως) και κοινωνικά αίτια. Και μάλιστα χωρίς καμία παρέμβαση ή ευθύνη ξένων παραγόντων. Δηλαδή για το χάλι των ελληνικών γυμνασίων, λυκείων, ΤΕΙ και πανεπιστημίων, η ευθύνη είναι αποκλειστικά ελληνική. Εξ ου και οι αμφιβολίες για τις δυνατότητες βελτίωσης στο ορατό μέλλον...
Οπως και σε πολλούς άλλους τομείς, οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού στο περιεχόμενο και στις διαδικασίες του εκπαιδευτικού συστήματος χειροτέρευσαν τα πράγματα. Οχι γιατί δεν χρειαζόταν εκσυγχρονισμός, αλλά γιατί πρώτον, τις ανέλαβαν και πρωτοστάτησαν σε δήθεν προσπάθειες άνθρωποι ημιμαθείς και με στενούς ορίζοντες, δεύτερον, τα κόμματα χρησιμοποίησαν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια ως χώρους ανταγωνισμού με αποκλειστικό σκοπό τον προσηλυτισμό, την επιρροή και τον έλεγχο, τρίτον, επικράτησαν έτσι σε μεγάλο βαθμό κομματικά κριτήρια στις σχετικές αποφάσεις και την υλοποίησή τους, τέταρτον, η ισοπέδωση προς τα κάτω και ο άκρατος λαϊκισμός αναγορεύτηκαν σταδιακά σε καθοριστικούς παράγοντες, πέμπτον, οι πνευματικοί ταγοί που θα μπορούσαν να ορθώσουν το ανάστημά τους είτε αδιαφόρησαν είτε εκμεταλλεύτηκαν τα νέα δεδομένα προς όφελός τους. Χονδρικά, αυτοί ήταν οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν σχολεία και πανεπιστήμια στην κατάσταση που βιώνουν τα τελευταία αρκετά χρόνια.
Το χειρότερο είναι ότι η συγκεκριμένη κατάσταση έχει και όλα τα χαρακτηριστικά ενός φαύλου κύκλου. Είναι εύκολο να υποστηρίζει κάποιος ότι αρκεί η πολιτική βούληση για να διορθωθούν τα πράγματα, αλλά δεν είναι τόσο απλό. Η βούληση της πολιτικής τάξης είναι αναγκαία συνθήκη -και δεν είναι ορατή στον ορίζοντα- αλλά μάλλον δεν είναι ικανή μόνη της. Πρέπει να συναινέσουν και άλλοι «παίκτες που έχουν εμπλακεί με τον καιρό και συντελούν στην κατάντια του συστήματος. Από τους ενοικιαστές δωματίων και τους ιδιοκτήτες καφετεριών και σουβλατζίδικων, μέχρι τους συνδικαλιστές, τους φοιτητές με τους συλλόγους τους, τους καθηγητές και το διδακτικό προσωπικό, ο πνευματικός κόσμος, τα μίντια. Ολόκληρη η κοινωνία, δηλαδή, ώστε να απομονώνονται και να καταδικάζονται όσοι αντιδρούν σε αυτονόητα, όπως ότι δεν είναι δυνατόν να γίνονται συνεχώς καταλήψεις σε σχολεία και σε πανεπιστήμια, να μην αξιολογούνται δάσκαλοι και καθηγητές, να προπηλακίζονται κοσμήτορες και πρυτάνεις, να λεηλατούνται και να βανδαλίζονται αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια, να ρυπαίνονται και να μη φυλάσσονται κτίρια, να παίρνουν απολυτήριο λυκείου παιδιά που δεν ξέρουν ανάγνωση και προπαίδεια, ή να μπαίνουν με βαθμολογίες κάτω από τη βάση σε ΤΕΙ και ΑΕΙ. Πουθενά δεν γίνονται αυτά και άλλα, όπως οι μαζικές μετεγγραφές.
Από την άλλη πλευρά, από κάπου πρέπει να γίνει μία αρχή, αλλά ένας Φορτσάκης και μερικοί πρυτάνεις, που φαίνεται να την επιχειρούν, δεν έχουν την ισχύ να την επιβάλουν δίχως στήριξη. Και η στήριξη δεν είναι αρκετή όταν περιορίζεται μόνο στα λόγια ή όταν με το πρόσχημα του δημοκρατικού διαλόγου προβάλλονται συνεχώς αντεπιχειρήματα που οδηγούν στον μετριασμό της αποφασιστικότητας. Ακόμη περισσότερο, όταν κομματικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις, αλλά και πρόσωπα, που επιθυμούν τη διατήρηση της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης βρίσκουν θαλπωρή στα μίντια χωρίς να αντικρούονται.
Comments