Τέσσερα σενάρια για την επόμενη μέρα της Ελλάδας
Τέσσερα σενάρια για την επόμενη μέρα της Ελλάδας
Η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ και η καγκελάριος της Γερμανίας Αγκελα Μέρκελ παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των διαπραγματεύσεων μεταξύ Αθήνας και τρόικας.
Με μόλις 14 μέρες να χωρίζουν Αθήνα και τρόικα από το κρίσιμο Eurogroup στις 8 Δεκεμβρίου, όλο το φάσμα των θεμάτων της διαπραγμάτευσης και όλα τα ενδεχόμενα είναι ακόμα ανοικτά. Το ζήτημα του δημοσιονομικού κενού αποτελεί το «αγκάθι» των διαπραγματεύσεων, αλλά το διακύβευμα είναι μεγαλύτερο και έχει να κάνει με την επόμενη ημέρα της Ελλάδας και τον ρόλο που θα έχει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε αυτήν.
Ημέρα ορόσημο για το τι τελικά θα γίνει είναι η ερχόμενη Πέμπτη, 27 Νοεμβρίου. Τότε συνεδριάζει το Euroworking Group για να διαμορφώσει την ατζέντα του Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου και θεωρητικά, έως τότε, Αθήνα και τρόικα θα πρέπει να έχουν έρθει πολύ κοντά σε συμφωνία όσον αφορά τα θέματα του ελέγχου. Εφόσον οι δύο πλευρές έχουν βρει έναν «κοινό τόπο», στελέχη με γνώση των διαβουλεύσεων εκτιμούν πως μπορεί να επιστρέψει η τρόικα, να επέλθει συμφωνία για τον έλεγχο και να δρομολογηθεί η όποια απόφαση για την επόμενη ημέρα της Ελλάδας.
Με την καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις, πλέον όλα τα σενάρια για την επόμενη ημέρα είναι ανοικτά. Από εκείνο της παροχής μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής, έως και τη συνέχιση του υφιστάμενου προγράμματος ακόμα και για 12 μήνες, όπως προειδοποίησε μέσα στην εβδομάδα Ευρωπαίος αξιωματούχος. Ο υπουργός Οικονομικών, Γκ. Χαρδούβελης, γνωρίζει πολύ καλά το πόσο αβέβαιη είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή και γι’ αυτό καθιστά σαφές σε συνομιλητές του ότι «σενάριο μη συμφωνίας δεν υπάρχει», έστω κι αν αυτή είναι μία «δύσκολη συμφωνία». Ο κ. Χαρδούβελης το δήλωσε, άλλωστε, εξερχόμενος του Προεδρικού Μεγάρου πριν από λίγες ημέρες, αλλά δεν παύει να το επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία και να ξεκαθαρίζει πως σενάριο ρήξης «δεν μπορεί να το διαχειριστεί η χώρα».
Τα χρονικά όρια
Με την ασφυκτική πίεση του χρόνου, οτιδήποτε αποφασιστεί για την επόμενη ημέρα της Ελλάδας πρέπει να γίνει πριν από τις 8 Δεκεμβρίου, καθώς απαιτούνται σύνθετες ψηφοφορίες από μια σειρά ευρωπαϊκών Κοινοβουλίων και έγκριση από δύο Eurogroup. Αυτή τη στιγμή, όλα τα παρακάτω σενάρια (πλην του τελευταίου) θα είναι δυνατά μόνο ύστερα από αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου. Επειτα, όλα χρειάζονται έγκριση από ευρωπαϊκά Κοινοβούλια, ανάμεσά τους και της Γερμανίας, ενώ οι διαδικασίες που χρειάζονται για να εγκρίνουν τα ευρωπαϊκά Κοινοβούλια κάποιο από τα παρακάτω απαιτούνται τουλάχιστον 10 ημέρες. Μετά το «πράσινο φως» των Κοινοβουλίων χρειάζεται και η τελική επικύρωση από δεύτερο Eurogroup, κάτι που μπορεί να γίνει μέσω τηλεδιάσκεψης. Εχοντας υπόψη ότι η 19η Δεκεμβρίου είναι η τελευταία ημέρα εργασιών του γερμανικού Κοινοβουλίου, η ελληνική πλευρά έχει το αργότερο μέχρι την 8η Δεκεμβρίου για να αποφασιστεί κάτι από τα παρακάτω:
1. Κλείσιμο αξιολόγησης και συμφωνία για πιστοληπτική γραμμή.
Τρόικα και Αθήνα καταλήγουν σ’ ένα συμβιβασμό και κλείνει η αξιολόγηση λίγες ημέρες πριν από το Eurogroup στις 8 Δεκεμβρίου. Εκείνη τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες οι ομόλογοι του κ. Χαρδούβελη δίνουν το «πράσινο φως» για την πρόσβαση σε μία προληπτική γραμμή πίστωσης με ενισχυμένη εποπτεία (ECCL) που θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2015. Η Ελλάδα, παρόλο που θα πρέπει να συμφωνήσει σε μια σειρά από προϋποθέσεις και επιτήρηση, θα διασφαλίσει πιο ομαλή πρόσβαση στις αγορές και θα σηματοδοτήσει μία νέα «εταιρική σχέση» με τους δανειστές.
Ο ρόλος του ΔΝΤ μένει να αποφασιστεί σε αυτό το σχήμα καθώς πολλές χώρες επιμένουν σε πολύ ενεργό ρόλο του Ταμείου. Το ΔΝΤ θα μπορούσε να συνεχίσει με το δικό του πρόγραμμα, με το ίδιο νομικό πλαίσιο, αλλά αντί της εκτενούς πολυσέλιδης συμφωνίας, θα αρκεί μια σύντομη περιληπτική συμφωνία σε βασικές αρχές. Σύμφωνα με το καταστατικό του, το ΔΝΤ δεν υποχρεούται απαραίτητα να διεξάγει τριμηνιαίες αξιολογήσεις. Μπορούν να γίνονται μόνο τρεις ή και δύο φορές τον χρόνο. Το πιο πιθανό σενάριο είναι το ισχύον πρόγραμμα του Ταμείου (EFF) να αποκτήσει «προληπτικό» χαρακτήρα.
2. «Μικρή» επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος.
Σε περίπτωση που δεν κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου, μία επιλογή είναι να αποφασιστεί η τεχνική προέκταση της υπάρχουσας δανειακής σύμβασης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (για παράδειγμα, ενός μήνα), ώστε να δώσει χρόνο σε Αθήνα και τρόικα για να κλείσει η αξιολόγηση. Από πριν θα έχει συμφωνηθεί ότι με τη λήξη της επέκτασης η Ελλάδα θα περάσει σε προληπτική γραμμή πίστωσης. Ετσι η κυβέρνηση θα μπορέσει να θέσει πριν από τις προεδρικές εκλογές ένα σαφές δίλημμα στους βουλευτές παρουσιάζοντας το σχέδιο προληπτικής γραμμής πίστωσης.
Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί στην Πορτογαλία. Στις Βρυξέλλες, όμως, δεν βρίσκουν νόημα να επαναληφθεί στην περίπτωση της Ελλάδας, καθώς θεωρούν ότι η κυβέρνηση έχοντας μπροστά της να αντιμετωπίσει εκλογές θα είναι δύσκολο να κάνει μια σειρά μεταρρυθμίσεων μέσα σ’ ένα μήνα για να κλείσει την αξιολόγηση.
3. «Μεγάλη» επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος.
Εφόσον δεν κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου, θα γίνει τεχνική επέκταση της υπάρχουσας δανειακής σύμβασης για 6 μήνες ή ακόμα και 12 μήνες, ώστε η Ελλάδα να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, αλλά και να έχει πρόσβαση στη δόση ύψους 1,8 δισ. ευρώ που υπολείπεται από το ευρωπαϊκό σκέλος του προγράμματος (αν δεν κλείσει η αξιολόγηση και δεν γίνει η τεχνική προέκταση, τότε το υπολειπόμενο 1,8 δισ. του ευρωπαϊκού προγράμματος χάνεται). Αυτό το σενάριο δεν το θέλει η ελληνική πλευρά, καθώς θα είναι δύσκολη η πολιτική του διαχείριση.
4. Δεν υπάρχει συμφωνία για επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος, ούτε για κάποιο νέο.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν συμφωνούν στην τεχνική επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος, καθώς μια σειρά από κράτη-μέλη απαιτούν το πρόγραμμα να τηρείται για να αποφασιστεί η έστω και ολιγόμηνη παράτασή του. «Αν η αξιολόγηση δεν έχει κλείσει, τότε τίθεται και θέμα τήρησης προγράμματος», λένε πηγές των Βρυξελλών και τότε η Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου του 2015 θα βρεθεί χωρίς ευρωπαϊκή «προστασία». Στο σενάριο αυτό, το ΔΝΤ θα συνεχίσει να έχει πρόγραμμα στην Ελλάδα, εκτός και αν η κυβέρνηση αποφασίσει να το τερματίσει. Ωστόσο, το σενάριο αυτό είναι το λιγότερο επιθυμητό απ’ όλες τις πλευρές.
Στο μεταξύ, την Παρασκευή το βράδυ, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch διατήρησε αμετάβλητη τη βαθμολογία της ελληνικής οικονομίας.
Ημέρα ορόσημο για το τι τελικά θα γίνει είναι η ερχόμενη Πέμπτη, 27 Νοεμβρίου. Τότε συνεδριάζει το Euroworking Group για να διαμορφώσει την ατζέντα του Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου και θεωρητικά, έως τότε, Αθήνα και τρόικα θα πρέπει να έχουν έρθει πολύ κοντά σε συμφωνία όσον αφορά τα θέματα του ελέγχου. Εφόσον οι δύο πλευρές έχουν βρει έναν «κοινό τόπο», στελέχη με γνώση των διαβουλεύσεων εκτιμούν πως μπορεί να επιστρέψει η τρόικα, να επέλθει συμφωνία για τον έλεγχο και να δρομολογηθεί η όποια απόφαση για την επόμενη ημέρα της Ελλάδας.
Με την καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις, πλέον όλα τα σενάρια για την επόμενη ημέρα είναι ανοικτά. Από εκείνο της παροχής μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής, έως και τη συνέχιση του υφιστάμενου προγράμματος ακόμα και για 12 μήνες, όπως προειδοποίησε μέσα στην εβδομάδα Ευρωπαίος αξιωματούχος. Ο υπουργός Οικονομικών, Γκ. Χαρδούβελης, γνωρίζει πολύ καλά το πόσο αβέβαιη είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή και γι’ αυτό καθιστά σαφές σε συνομιλητές του ότι «σενάριο μη συμφωνίας δεν υπάρχει», έστω κι αν αυτή είναι μία «δύσκολη συμφωνία». Ο κ. Χαρδούβελης το δήλωσε, άλλωστε, εξερχόμενος του Προεδρικού Μεγάρου πριν από λίγες ημέρες, αλλά δεν παύει να το επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία και να ξεκαθαρίζει πως σενάριο ρήξης «δεν μπορεί να το διαχειριστεί η χώρα».
Τα χρονικά όρια
Με την ασφυκτική πίεση του χρόνου, οτιδήποτε αποφασιστεί για την επόμενη ημέρα της Ελλάδας πρέπει να γίνει πριν από τις 8 Δεκεμβρίου, καθώς απαιτούνται σύνθετες ψηφοφορίες από μια σειρά ευρωπαϊκών Κοινοβουλίων και έγκριση από δύο Eurogroup. Αυτή τη στιγμή, όλα τα παρακάτω σενάρια (πλην του τελευταίου) θα είναι δυνατά μόνο ύστερα από αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου. Επειτα, όλα χρειάζονται έγκριση από ευρωπαϊκά Κοινοβούλια, ανάμεσά τους και της Γερμανίας, ενώ οι διαδικασίες που χρειάζονται για να εγκρίνουν τα ευρωπαϊκά Κοινοβούλια κάποιο από τα παρακάτω απαιτούνται τουλάχιστον 10 ημέρες. Μετά το «πράσινο φως» των Κοινοβουλίων χρειάζεται και η τελική επικύρωση από δεύτερο Eurogroup, κάτι που μπορεί να γίνει μέσω τηλεδιάσκεψης. Εχοντας υπόψη ότι η 19η Δεκεμβρίου είναι η τελευταία ημέρα εργασιών του γερμανικού Κοινοβουλίου, η ελληνική πλευρά έχει το αργότερο μέχρι την 8η Δεκεμβρίου για να αποφασιστεί κάτι από τα παρακάτω:
1. Κλείσιμο αξιολόγησης και συμφωνία για πιστοληπτική γραμμή.
Τρόικα και Αθήνα καταλήγουν σ’ ένα συμβιβασμό και κλείνει η αξιολόγηση λίγες ημέρες πριν από το Eurogroup στις 8 Δεκεμβρίου. Εκείνη τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες οι ομόλογοι του κ. Χαρδούβελη δίνουν το «πράσινο φως» για την πρόσβαση σε μία προληπτική γραμμή πίστωσης με ενισχυμένη εποπτεία (ECCL) που θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2015. Η Ελλάδα, παρόλο που θα πρέπει να συμφωνήσει σε μια σειρά από προϋποθέσεις και επιτήρηση, θα διασφαλίσει πιο ομαλή πρόσβαση στις αγορές και θα σηματοδοτήσει μία νέα «εταιρική σχέση» με τους δανειστές.
Ο ρόλος του ΔΝΤ μένει να αποφασιστεί σε αυτό το σχήμα καθώς πολλές χώρες επιμένουν σε πολύ ενεργό ρόλο του Ταμείου. Το ΔΝΤ θα μπορούσε να συνεχίσει με το δικό του πρόγραμμα, με το ίδιο νομικό πλαίσιο, αλλά αντί της εκτενούς πολυσέλιδης συμφωνίας, θα αρκεί μια σύντομη περιληπτική συμφωνία σε βασικές αρχές. Σύμφωνα με το καταστατικό του, το ΔΝΤ δεν υποχρεούται απαραίτητα να διεξάγει τριμηνιαίες αξιολογήσεις. Μπορούν να γίνονται μόνο τρεις ή και δύο φορές τον χρόνο. Το πιο πιθανό σενάριο είναι το ισχύον πρόγραμμα του Ταμείου (EFF) να αποκτήσει «προληπτικό» χαρακτήρα.
2. «Μικρή» επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος.
Σε περίπτωση που δεν κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου, μία επιλογή είναι να αποφασιστεί η τεχνική προέκταση της υπάρχουσας δανειακής σύμβασης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (για παράδειγμα, ενός μήνα), ώστε να δώσει χρόνο σε Αθήνα και τρόικα για να κλείσει η αξιολόγηση. Από πριν θα έχει συμφωνηθεί ότι με τη λήξη της επέκτασης η Ελλάδα θα περάσει σε προληπτική γραμμή πίστωσης. Ετσι η κυβέρνηση θα μπορέσει να θέσει πριν από τις προεδρικές εκλογές ένα σαφές δίλημμα στους βουλευτές παρουσιάζοντας το σχέδιο προληπτικής γραμμής πίστωσης.
Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί στην Πορτογαλία. Στις Βρυξέλλες, όμως, δεν βρίσκουν νόημα να επαναληφθεί στην περίπτωση της Ελλάδας, καθώς θεωρούν ότι η κυβέρνηση έχοντας μπροστά της να αντιμετωπίσει εκλογές θα είναι δύσκολο να κάνει μια σειρά μεταρρυθμίσεων μέσα σ’ ένα μήνα για να κλείσει την αξιολόγηση.
3. «Μεγάλη» επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος.
Εφόσον δεν κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου, θα γίνει τεχνική επέκταση της υπάρχουσας δανειακής σύμβασης για 6 μήνες ή ακόμα και 12 μήνες, ώστε η Ελλάδα να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, αλλά και να έχει πρόσβαση στη δόση ύψους 1,8 δισ. ευρώ που υπολείπεται από το ευρωπαϊκό σκέλος του προγράμματος (αν δεν κλείσει η αξιολόγηση και δεν γίνει η τεχνική προέκταση, τότε το υπολειπόμενο 1,8 δισ. του ευρωπαϊκού προγράμματος χάνεται). Αυτό το σενάριο δεν το θέλει η ελληνική πλευρά, καθώς θα είναι δύσκολη η πολιτική του διαχείριση.
4. Δεν υπάρχει συμφωνία για επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος, ούτε για κάποιο νέο.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν συμφωνούν στην τεχνική επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος, καθώς μια σειρά από κράτη-μέλη απαιτούν το πρόγραμμα να τηρείται για να αποφασιστεί η έστω και ολιγόμηνη παράτασή του. «Αν η αξιολόγηση δεν έχει κλείσει, τότε τίθεται και θέμα τήρησης προγράμματος», λένε πηγές των Βρυξελλών και τότε η Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου του 2015 θα βρεθεί χωρίς ευρωπαϊκή «προστασία». Στο σενάριο αυτό, το ΔΝΤ θα συνεχίσει να έχει πρόγραμμα στην Ελλάδα, εκτός και αν η κυβέρνηση αποφασίσει να το τερματίσει. Ωστόσο, το σενάριο αυτό είναι το λιγότερο επιθυμητό απ’ όλες τις πλευρές.
Στο μεταξύ, την Παρασκευή το βράδυ, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch διατήρησε αμετάβλητη τη βαθμολογία της ελληνικής οικονομίας.
Comments