Τριάντα χρόνια πριν . -καθημερινή-

Του Στεφανου Μανου

Μ ε απασχολούσε τι να γράψω για την τελευταία Κυριακή του 2007. Ξεφυλλίζοντας την «Καθημερινή» έπεσα στη στήλη «49 χρόνια πριν». Γιατί 49 και όχι 50 αναρωτήθηκα. 30 χρόνια πριν, στις 30 Δεκεμβρίου 1977, ήμουν υφυπουργός Δημοσίων Εργων στην τελευταία κυβέρνηση του πρώτου Καραμανλή. Η πρώτη μου επαφή με την πολιτική έγινε λίγους μήνες πριν, τον Σεπτέμβριο 1977, όταν με δική μου πρωτοβουλία επεδίωξα να περιληφθώ στο ψηφοδέλτιο της Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών. Τον Νοέμβριο εκλέχθηκα βουλευτής και ο Καραμανλής με τοποθέτησε ύφυπουργό Δημοσίων Εργων, αρμόδιο του τομέα Οικισμού. Για το αντικείμενο του υπουργείου είχα απόλυτη άγνοια. Δεν ήξερα καν ότι υπάρχει τομέας Οικισμού. Υπουργός Δημοσίων Εργων ανέλαβε ο Νίκος Ζαρντινίδης που διαδέχθηκε τον Χριστόφορο Στράτο.

Η ξαφνική εμφάνισή μου στην πολιτική σε συνδυασμό με την άμεση ανάληψη κυβερνητικών καθηκόντων προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις στους κόλπους της Ν.Δ. Οι αντιδράσεις μεγάλωσαν όταν έγινε σαφές ότι δεν μπορούσα και δεν ήθελα να κατανοήσω και πολύ περισσότερο να εξυπηρετήσω τα εκατοντάδες αιτήματα πολιτών και βουλευτών που με κατέκλυζαν νυχθημερόν. Τους πρώτους 5-6 μήνες της θητείας μου όχι μόνο δεν εξυπηρετούσα αιτήματα, αλλά δεν αναλάμβανα και πρωτοβουλίες. Το τελευταίο σχολίαζαν με χαιρεκακία οι κατ’ επάγγελμα χαιρέκακοι. Αλλος ένας διάττων αστήρ που χάθηκε στην ελληνική χαοτική πραγματικότητα.

Η αλήθεια είναι ότι τους πρώτους μήνες της θητείας μου τους ανάλωσα για να μάθω το αντικείμενο που μου είχε ανατεθεί. Πριν από τριάντα χρόνια μελετούσα ατέλειωτες ώρες κάθε μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, όλα όσα είχαν σχέση με την πολεοδομία, τη χωροταξία και τη νομοθεσία που ίσχυε γι’ αυτές στην Ελλάδα, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Αγγλία και τις ΗΠΑ. Μετά τους πρώτους αυτούς μήνες άρχισα τις επεμβάσεις που δεν απέβλεπαν μόνο στη διαχείριση του τομέα που είχα αναλάβει, αλλά και στην εκ βάθρων αλλαγή του. Μολονότι δεν είναι ίσως πολιτικά σωστό να το λέω εγώ, εν πολλοίς επέτυχα ό,τι επεδίωκα. Τα πάντα άλλαξαν τα επόμενα δύο χρόνια. Τίποτε δεν ήταν όπως πριν. Εγιναν πράγματα για τα οποία οι «πολιτικά σοφοί» έλεγαν: Αυτά στην Ελλάδα δεν γίνονται. Και όμως έγιναν.

Τριάντα χρόνια αργότερα, ποια χρησιμότητα μπορεί να έχει αυτή η αφήγηση; Για τον σημερινό πρωθυπουργό, να σκεφθεί τι πολιτικό περιβάλλον είχε δημιουργήσει ο πρώτος Καραμανλής. Είχαμε οι Ελληνες καταφέρει να ξεμπλέξουμε από τη δικτατορία σχετικώς εύκολα, αν παραβλέψουμε τον διαμελισμό της Κύπρου. Πριν από τριάντα χρόνια η ελπίδα κυριαρχούσε. Είχαμε ξαναθεμελιώσει τη δημοκρατία. Θα γινόμασταν ισότιμο μέλος της Ευρώπης. Ολα ήταν δυνατά. Ενας νέος υφυπουργός, χωρίς καμιά πολιτική προϊστορία, μπορούσε να ονειρεύεται να αλλάξει τα πάντα στον χώρο του. Και όχι μόνο να ονειρεύεται, αλλά και να πραγματοποιεί τα όνειρα του, στηριζόμενος στην ενθάρρυνση και το ενδιαφέρον του πρωθυπουργού του. Γίνεται κάτι τέτοιο σήμερα; Είναι το πολιτικό περιβάλλον σωστό; Κυριαρχεί σήμερα η ελπίδα ή η απαισιοδοξία;

Το 2008 μας βρίσκει με μια σειρά μεγάλων προβλημάτων να εκκρεμούν. Τα πιο πολλά από τα προβλήματα αυτά, αν όχι όλα, έχουν πολύ απλές λύσεις. Προσοχή! Οι απλές λύσεις δεν είναι απαραιτήτως και εύκολες λύσεις. Θα απαριθμήσω μερικά προβλήματα, έτσι χωρίς ιεράρχηση. Κάποιος πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με αυτά, να τα μελετήσει σε βάθος, να μελετήσει τι έκαναν άλλοι, να ενημερώσει και να εξηγήσει και στη συνέχεια να δράσει.

Με το ασφαλιστικό εννοούμε την ικανότητα της κοινωνίας να προσφέρει σε όσους συνταξιοδοτούνται τις προϋποθέσεις αξιοπρεπούς διαβίωσης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών αυξάνεται συνεχώς και ότι συνεπώς η συνολική δαπάνη για την ασφαλιστική κάλυψή του θα αυξάνεται και αυτή συνεχώς. Το ασφαλιστικό σύστημα έχει ήδη αναλάβει (ακάλυπτες) υποχρεώσεις που πλησιάζουν το μισό τρισεκατομμύριο ευρώ. Τι πρέπει να γίνει; Θα πρέπει να αυξηθεί η φορολογία ή να αυξηθούν τα όρια ηλικίας, ή να μειωθούν οι συντάξεις, ή να αυξηθούν οι εισφορές, ή κάποιος συνδυασμός όλων των παραπάνω. Αλλη λύση δεν υπάρχει ό,τι και αν σας λένε.

Η παιδεία, η υγεία και η δημόσια διοίκηση στηρίζονται κυρίως σε ανθρώπους. Η καλή παιδεία στηρίζεται σε καλούς δασκάλους. Η καλή υγεία σε καλούς γιατρούς και σε καλό νοσηλευτικό προσωπικό. Η καλή δημόσια διοίκηση, και αυτή χρειάζεται καλούς δημόσιους υπαλλήλους. Η μόνη πολιτική που μπορεί να αναβαθμίσει την παιδεία, την υγεία και τη δημόσια διοίκηση είναι εκείνη που θα αναγνωρίσει αυτή την αλήθεια και στη συνέχεια θα διαμορφώσει το περιβάλλον που θα ενισχύει τους καλούς και θα αποβάλλει τους κακούς. Η λύση είναι μεν απλή και προφανής, αλλά στην εφαρμογή δύσκολη. Οσο όμως αναβάλλεται, συμβάλλει στον αφανισμό της Ελλάδας.

Πολλοί, εξαιρετικά ανόητοι, πιστεύουν ότι όσοι ασχολούνται με το περιβάλλον είναι ονειροπαρμένοι αριστεροί. Δεν είναι έτσι. Το μόνο περιουσιακό στοιχείο που έχει απομείνει στην Ελλάδα είναι το περιβάλλον. Φυσικό, πολιτιστικό, πολιτισμικό. Το μέλλον της Ελλάδας και η μελλοντική ευημερία μας εξαρτάται από το αν θα κάνουμε καλή ή κακή χρήση του μοναδικού μας περιουσιακού στοιχείου.

Τα παραπάνω, σε πέντε αράδες, θα ήταν το κυβερνητικό μου πρόγραμμα για το 2008 και μετά. Επαναλαμβάνω ότι οι απλές λύσεις δεν είναι και εύκολες. Είναι όμως λύσεις ικανές να επαναφέρουν την ελπίδα για κάτι καλύτερο. Είναι λύσεις ικανές να επαναφέρουν την Ελλάδα σε σωστή πορεία.