Κοινωνία | 13.11.2010
Η καταναγκαστική εργασία στην συλλογική μνήμη της Ευρώπης
10 χρόνια πέρασαν από τη σύσταση του Γερμανικού Ιδρύματος Μνήμη-Ευθύνη-Μέλλον, το οποίο συντόνισε και κατέβαλε τις αποζημιώσεις στα θύματα καταναγκαστικών έργων. Οι τελευταίες αποζημιώσεις κατεβλήθησαν το 2007 και αφορούσαν θύματα από 98 χώρες. Ανάμεσά τους αποζημιώθηκαν 1.998 Έλληνες και 3 Κύπριοι.
Έκτοτε το ίδρυμα εξακολουθεί να ασχολείται με το φαινόμενο της καταναγκαστικής εργασίας, διότι εκτιμά ότι το έγκλημα αυτό πρέπει να διατηρηθεί «ζωντανό στη συλλογική μνήμη της Γερμανίας και της Ευρώπης».
Στο πλαίσιο αυτό διοργάνωσε στο Βερολίνο τριήμερο διεθνές συνέδριο με θέμα την καταναγκαστική εργασία (08.11.-10.11.2010). Συμμετείχαν ιστορικοί και πολιτολόγοι από 10 χώρες, κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης.
Πρώτο βήμα: η κοινή γνώση του εγκλήματος των καταναγκαστικών έργων
Ο πολιτολόγος Κλάους Λέγκεβι - οι Ευρωπαίοι πρέπει να μάθουν την κοινή τους ιστορίαΟ Γερμανός πολιτολόγος Κλάους Λάγκεβι, μίλησε για το ζήτημα των πολιτικών αντιπαραθέσεων που προκάλεσε η καταναγκαστική εργασία στις μεταπολεμικές κοινωνίες τονίζοντας ότι «Δεν είναι δυνατόν οι Ευρωπαίοι να έχουν εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο, εάν δεν μάθουν την κοινή τους ιστορία. Εάν δεν μάθει το κάθε παιδί που είναι ο τάφος του πατέρα του, που είναι ο χώρος που βιάστηκε η μητέρα του ή βασανίστηκε ο αδελφός του. Εάν δεν αποδοθεί δικαιοσύνη ή έστω εάν δεν υπάρξει ένα είδος συμβολικής, υλικής αποκατάστασης.»
Μπορεί να ολοκληρώθηκε η συμβολική, 'υλική αποκατάσταση', αλλά το πρόβλημα της επεξεργασίας αυτού του τραύματος παραμένει ανοιχτό. Διότι η καταναγκαστική εργασία αντιμετωπίστηκε στην μεταπολεμική Ευρώπη ως "εθνική και όχι ως κοινή ευρωπαϊκή μοίρα". Έτσι καλλιεργήθηκε και επικράτησε σε κάθε χώρα η λεγόμενη ‘εθνική μνήμη’ του πρόσφατου παρελθόντος.
Ο Γκίντερ Σάατχοφ, πρόεδρος του Ιδρύματος Μνήμη-Ευθύνη-Μέλλον, υπογραμμίζει ότι υπάρχουν μέχρι σήμερα κενά στην ιστορική γνώση, αλλά και σοβαρά προβλήματα στην ερμηνεία του εγκλήματος της καταναγκαστικής εργασίας, διότι στην λεγόμενη ‘εθνική μνήμη’ πολλών χωρών της Ευρώπης «αγνοείται πλήρως η καταναγκαστική εργασία ή υπάρχουν χώρες όπου ερμηνεύεται διαφορετικά υπό το πρίσμα της α ή β ιδεολογίας ή το χειρότερο υπήρξαν χώρες που υπαγορεύθηκε η ερμηνεία αυτού του εγκλήματος από πολιτικές σκοπιμότητες.»
Στόχος: η αποκατάσταση της συλλογικής μνήμης
Λιντς 1943 - ταυτότητα της Άννα Π. εργάτριας σε καταναγκαστικά έργαΧαρακτηριστικά παραδείγματα συνειδητής άγνοιας της καταναγκαστικής εργασίας είναι η Ρουμανία και η Ουκρανία.
Ο Ρουμάνος ιστορικός Βιορέλ Άχιμ διαπίστωσε σε έρευνά του ότι καταγράφονται διεξοδικά «σε όλα τα αρχεία, πολιτικά και στρατιωτικά αρχεία τόσο της Ρουμανίας, όσο και της Ουκρανίας» οι τόποι που δούλεψαν σε καταναγκαστικά έργα οι εβραίοι και οι Ρομά, αλλά «ουδείς ιστορικός ασχολήθηκε μέχρι σήμερα με αυτά τα αρχεία, ούτε Ουκρανός, ούτε Ρουμάνος.»
Οι ιστορικοί και οι πολιτολόγοι υπογράμμισαν στα πορίσματά τους ότι με την ανοιχτή συζήτηση και την αντιπαράθεση, μπορεί να αποτυπωθούν στην ευρωπαϊκή συνείδηση οι διαφορετικές προσλαμβάνουσες για το έγκλημα της καταναγκαστικής εργασίας, αλλά και οι αιτίες αυτών των διαφορών. Μόνον έτσι θα καλλιεργηθεί η "συνείδηση μιας κοινής ευρωπαϊκής ιστορίας".
Cornelia Rabitz / Βιβή Παπαναγιώτου
Έπιμέλεια Σύνταξης Ειρήνη Αναστασοπούλου
Comments