Tα 5 «ψαλίδια» στις συντάξεις

Μπαράζ ανατροπών έρχεται στις συντάξεις, καθώς αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού, ενώ προβλέπεται μεγαλύτερο «πέναλτι» για όσους αποχωρούν πρόωρα. Επίσης, από τη σύνταξη του Σεπτεμβρίου (που καταβάλλεται στο τέλος Αυγούστου) θα υπάρξει μεγαλύτερη εισφορά για υγειονομική περίθαλψη.

Την επόμενη πενταετία αναμένεται να επηρεαστούν 80.000 ασφαλισμένοι που θα στραφούν στην πρόωρη συνταξιοδότηση και περίπου 100.000 που θα πάρουν σύνταξη με τα κατώτατα όρια (π.χ. μανάδες). Ο νέος τρόπος υπολογισμού αφορά 70.000 ασφαλισμένους που βγαίνουν φέτος στη σύνταξη, ωστόσο στην πλειονότητα των περιπτώσεων η όποια αλλαγή είναι οριακή.

Οσον αφορά στην αύξηση της εισφοράς στην υγειονομική περίθαλψη, το μέτρο αφορά το σύνολο των συνταξιούχων. Tο φθινόπωρο θα κριθεί και η «τύχη» της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, καθώς θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή αν δεν βρεθούν στο ενδιάμεσο ισοδύναμα μέτρα.

Η «Οικονομία» με τη βοήθεια του ειδικού σε θέματα ασφαλιστικού δικαίου Διονύση Ρίζου παρουσιάζει τις αλλαγές που μπαίνουν σε ισχύ:

1 Αυξάνεται η ποινή σε όσους επιλέγουν να στραφούν στην πρόωρη έξοδο, με μεγάλους χαμένους τους πενηντάρηδες. Η εξτρά περικοπή θα είναι 10% και θα διαρκεί μέχρι να φτάσει ο ασφαλισμένος το όριο της πλήρους συνταξιοδότησης (δηλαδή, μάξιμουμ για μία πενταετία).

Μέχρι τώρα σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία η μείωση ήταν 6% τον χρόνο (δηλαδή, 30% την πενταετία) σε περίπτωση πρόωρης εξόδου. Το ίδιο ποσοστό περικοπής ισχύει και για τους δημοσίους υπαλλήλους που θεμελιώνουν δικαίωμα από 1ης Ιανουαρίου 2011 και μετά. Οσοι θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010 έχουν μικρότερο πέναλτι, που διαμορφώνεται στο 4,5% τον χρόνο (δηλαδή 22,5% την πενταετία).

Πλέον προστίθεται ένα επιπλέον 10%, με αποτέλεσμα συνολικά η μείωση για όποιον αποχωρεί πέντε έτη νωρίτερα να είναι 40% (ή 32,5% για δημοσίους υπαλλήλους που κλείδωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010).

2 Με μεικτό τρόπο θα υπολογίζονται οι συντάξεις, καθώς θα εφαρμοστεί η νομοθεσία που είχε ψηφιστεί το 2010. Μάλιστα οι αλλαγές ισχύουν αναδρομικά και για όσους άνοιξαν την πόρτα εξόδου μετά την 1η Ιανουαρίου και μέχρι τώρα είχαν περιοριστεί στην προσωρινή σύνταξη. Για το τελικό ποσό λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

• Τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης έως 31 Δεκεμβρίου 2010 υπολογίζεται με τις διατάξεις που ίσχυαν. Δηλαδή με ποσοστό αναπλήρωσης στις συντάξιμες αποδοχές 80% για τα έτη μέχρι το 2007 και 72% για τα έτη 2009?2010 επί τα 35α που έχουν συμπληρωθεί μέχρι το τέλος του 2010.
• Τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης από 1ης Ιανουαρίου 2011 έως την ημερομηνία εξόδου και υπολογίζεται με τους νέους συντελεστές των νόμων 3863 και 3865/2010. Επίσης όλοι οι εν λόγω ασφαλισμένοι δικαιούνται τμήμα της Βασικής Σύνταξης. Από το άθροισμα αυτών των ποσών θα προκύψει το τελικό ποσό της σύνταξης.

Ετσι, για παράδειγμα, δημοτικός υπάλλη­λος ΔΕ 59 ετών, ο οποίος προσελήφθη με σύμβαση στο Δήμο το 1983, έχει δύο χρόνια στο ΙΚΑ, έναν χρόνο στρατιωτικής θητείας και έπαιρνε βασικό μισθό 950 ευρώ τον Οκτώβριο του 2011, καθώς συμπλήρωσε την 25ετία για θεμελίωση το 2010 εάν θέλει να συνταξιοδοτηθεί με 35ετία στην ηλικία των 58 ετών θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει τον χρόνο του ΙΚΑ αλλά και να εξαγοράσει τη στρατιωτική του θητεία. Εάν αποχωρήσει σήμερα θα λάβει 879,3 ευρώ κύρια σύνταξη. Με τον παλαιό τρόπο θα λάμ­βανε 860,9 ευρώ.

3 Σημαντική αλλαγή έρχεται σε όσους θέλουν να αποχωρήσουν με λίγα χρόνια ασφάλισης και οι εισφορές τους βασίζονταν σε χαμηλές αποδοχές. Μεγάλοι χαμένοι είναι και όσοι έχουν διαδοχική ασφάλιση και έχουν λίγα ένσημα στον συμμετέχοντα φορέα, με συνέπεια το εν λόγω τμήμα να υπολογίζεται με τα κατώτατα όρια.

Σύμφωνα και με εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Ασφάλισης, το νέο κατώτατο όριο που θα χρησιμοποιείται για τους υπολογισμούς της σύνταξης για τον χρόνο από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά θα είναι στα 392 ευρώ, σε αντίθεση με το κατώτατο όριο των 486 ευρώ που χρησιμοποιούνταν έως σήμερα. Ετσι πέραν του ότι με τη νέα ρύθμιση το ποσό των κατώτατων ορίων θα χορηγείται με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας το ποσό αυτό θα είναι κατά 90 ευρώ περίπου χαμηλότερο.

Το μέτρο αυτό θίγει ιδιαίτερα τις μητέρες ανηλίκων που έφευγαν από το ΙΚΑ με μειωμένη σύνταξη, καθώς από 600 ευρώ κατά μέσο όρο θα περιοριστούν στα 320 με 340 ευρώ.

4 Για έναν ακόμα χρόνο ο υπολογισμός της σύνταξης των δημοσίων υπαλλήλων θα γίνεται με τις συντάξιμες αποδοχές που είχαν τον Οκτώβριο του 2011 και όχι τις σημερινές ή αυτές που λαμβάνουν τα τελευταία χρόνια με βάση το ενιαίο μισθολόγιο. Ετσι ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάλληλος έχει λάβει μισθολογική αύξηση μέσω κλιμακίου την τελευταία τετραετία, αυτό δεν θα λαμβάνεται υπόψη.

Επί των ποσών σύνταξης η εν λόγω ρύθμιση αφήνει χαμένους τους Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, αλλά και όσους έχουν θέση που προϋποθέτει τη λήψη του σχετικού επιδόματος. Με το Ενιαίο Μισθολόγιο η σύνταξή τους θα μπορούσε να είναι ακόμη και 120 με 140 ευρώ μεγαλύτερη από τον υπολογισμό με τον μισθό του 2011.

5 Οι κρατήσεις για υγειονομική περίθαλψη, θα πάνε στο 6% στην κύρια σύνταξη και στο 6% στην επικουρική σύνταξη. Αυτό θα εφαρμοστεί από τη σύνταξη του Σεπτεμβρίου (που θα καταβληθεί στο τέλος Αυγούστου), ενώ σε τρεις ισόποσες δόσεις θα μοιραστούν τα αναδρομικά για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο.

Για παράδειγμα, συνταξιούχος με κύρια σύνταξη 800 ευρώ θα έχει μείωση 15 ευρώ τον Σεπτέμβριο, ενώ ειδικά για το τρίμηνο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου θα έχει μία περικοπή 27 ευρώ. Αντίστοιχα για μια κύρια σύνταξη 1.200 ευρώ η μείωση του Σεπτεμβρίου θα είναι στα επίπεδα των 20 ευρώ, ενώ για το τρίμηνο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου θα είναι στα 37 ευρώ.

Στις κύριες συντάξεις η επιπλέον εισφορά 2% για παροχές ασθενείας σε είδος από τον ΕΟΠΥΥ θα υπολογιστεί επί του αρχικού μεικτού μηνιαίου ποσού (δηλαδή πριν από τις περικοπές). Στις επικουρικές συντάξεις ο υπολογισμός θα είναι διαφορετικός, καθώς το 6% θα παρακρατείται από τις καταβαλλόμενες συντάξεις.

ΣΤΑΔΙΑΚΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2022
«Καπέλο» έως 17 χρόνια σε πρόωρες

Αύξηση των ορίων ηλικίας μέχρι και 17 χρόνια, για όσους σχεδιάζουν να βγουν πρόωρα στη σύνταξη, προβλέπουν οι νέες νομοθετικές ρυθμίσεις που κατετέθησαν χθες στη Βουλή. Πάντως από τις ανατροπές διασώζονται περίπου 130.000 ασφαλισμένοι.

Οι αυξήσεις στα όρια ηλικίας θα γίνουν σε δόσεις για όσους θέλουν να αποχωρήσουν πριν από το 62ο έτος χωρίς να έχουν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης και πριν από το 67ο για όλους τους υπολοίπους.

Ειδικότερα προβλέπονται τα εξής:

• Ασφαλισμένοι πριν από το 1993 που είχαν «κλειδώσει» δικαίωμα να «βγουν» στη σύνταξη πριν από το 62ο έτος (αν δεν υπάρχουν 40 έτη ασφάλισης) και πριν από το 67ο (για πλήρη σύνταξη) θα επιβαρυνθούν, ανάλογα με την ηλικία τους, με επιπλέον 5-17 έτη. Ασφαλισμένη που συμπληρώνει φέτος την ηλικία των 50 ετών και μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί, θα επιβαρυνθεί, από τη δημοσίευση του νέου νόμου, με επιπλέον 5 έτη, τα οποία θα προσαυξάνονται, από το 2016 και μετά, κάθε χρόνο κατά 1,5-1,9 έτη έτσι ώστε το όριο συνταξιοδότησης να φτάσει το 2022 στο 67ο έτος. Μικρότερη θα είναι η επιβάρυνση για τους 55άρηδες και στους άνω των 60 ετών, όπως φαίνεται στους πίνακες.
• Οπου δεν προβλέπεται όριο ηλικίας για θεμελίωση δικαιώματος πλήρους ή μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, η σταδιακή αύξηση αρχίζει από τη δημοσίευση του νόμου με όριο ηλικίας το 58ο έτος, εφόσον η θεμελίωση δικαιώματος προβλέπεται με τη συμπλήρωση τουλάχιστον 35 ετών ασφάλισης, και σε κάθε άλλη περίπτωση με όριο ηλικίας το 55ο έτος.

• Μητέρα ανήλικου τέκνου, γεννημένη τον Σεπτέμβριο του 1965, ασφαλισμένη σε Ταμείο ΔΕΚΟ θεμελίωσε συνταξιοδοτικό δικαίωμα με 25 έτη και παράλληλα ανηλικότητα τέκνου το 2010 κατοχυρώνοντας δικαίωμα για τα 50 με πλήρη σύνταξη.

• Θα μπορεί πλέον να συνταξιοδοτηθεί με το νέο όριο ηλικίας με τη συμπλήρωση του 55ου έτους.

• Ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ, γεννηθείς το 1958, έχει συμπληρώσει μέχρι τις 31/12/2011 συνολικά 35 έτη ασφάλισης εξαγοράζοντας 3 πλασματικά έτη τέκνων, κατοχυρώνοντας έτσι δικαίωμα για τα 60 του, που συμπληρώνει το 2018.

• Με την αλλαγή στο όριο ηλικίας θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στα 61, δηλαδή θα επιβαρυνθεί με ένα έτος.

• Ασφαλισμένη σε Ταμείο ΔΕΚΟ, μητέρα ανηλίκου είχε κατοχυρώσει το 2011 μειωμένη στα 50 και πλήρη στα 52.

• Η ασφαλισμένη δεν επηρεάζεται από την αύξηση του ορίου ηλικίας στη μειωμένη αλλά σε σχέση με την πλήρη και στο ποσοστό της μείωσης. Ετσι θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη στο 58,4 έτος με «πέναλτι» 22% μέχρι συμπληρώσεως του εν λόγω ορίου.

Πόσο επηρεάζουν το ποσό το αυξημένο «πέναλτι» και ο νέος τρόπος υπολογισμού

• Γυναίκα υπάλληλος, γεννηθείσα το 1958, συμπλήρωσε την 31η Δεκεμβρίου 2010 συνολικά 25 έτη ασφάλισης στο Δημόσιο και μπορεί άμεσα να αποχωρήσει με μειωμένη σύνταξη. Επηρεάζεται από τις αλλαγές;

565,7 ευρώ από 630,3 ευρώ
Η σύνταξη της ασφαλισμένης, 57 ετών σήμερα, με τις παλιές ρυθμίσεις θα είχε ποινή 13,3%. Μετά την ψήφιση των νέων μέτρων η ποινή θα είναι 23,3% μέχρι συμπληρώσεως του νέου ορίου πλήρους σύνταξης. Ετσι το ποσό που θα λάμβανε αν υπέβαλλε παραίτηση μέχρι την ψήφιση του νόμου θα ήταν 630,3 ευρώ στην κύρια σύνταξη. Με τις νέες ρυθμίσεις θα λάβει 565,7 μέχρι το όριο πλήρους σύνταξης και μετά θα φτάσει στο κανονικό ποσό.

• Δημοτικός υπάλληλος, 59 ετών, έχει 24 έτη ασφάλισης το 2012 σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Επιθυμεί να θεμελιώσει δικαίωμα ώστε να αποχωρήσει με μειωμένη σύνταξη εξαγοράζοντας τη στρατιωτικής του θητεία.

24 έτη ασφάλισης το 2012
Με τον χρόνο της θητείας συμπληρώνει την 25ετία το 2011 και θα θεωρηθεί ότι θεμελίωσε δικαίωμα μειωμένης σύνταξης άμεσα. Εφόσον υπέβαλλε παραίτηση πριν από την ψήφιση του νόμου θα λάμβανε σύνταξη μειωμένη κατά 12%. Πλέον η μείωση θα είναι 22% μέχρι να πιάσει το όριο πλήρους σύνταξης, οπότε και θα ξαναπέσει στο 12%. Δηλαδή, άμεσα θα πάρει 659,8 ευρώ και όποτε συμπληρώσει το όριο πλήρους 744,4 ευρώ.

• Υπάλληλος υπουργείου 52 ετών διορισμένη το 1985, είναι μητέρα ανήλικου παιδιού ενώ ο βασικός μισθός ήταν 1.110 ευρώ τον Οκτώβριο του 2011. Πότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί και με τι ποσό αν αποχωρήσει άμεσα;

Βασικός μισθός 1.110 ευρώ τον Οκτώβριο του 2011
Η υπάλληλος του παραδείγματος συμπλήρωσε την 25ετία για θεμελίωση το 2010 και κατά συνέπεια έχει δικαίωμα για να αποχωρήσει ως μητέρα σε ηλικία 50 ετών. Εφόσον αποχωρήσει σήμερα θα λάβει 845,9 ευρώ κύρια σύνταξη, ενώ με τον παλαιό τρόπο θα ελάμβανε 843,3 ευρώ. Δηλαδή δεν έχει ουσιαστική διαφορά.

• Μητέρα ανηλίκου, η οποία έγινε 50 ετών τον Μάιο έχει συμπληρώσει μέχρι τον Ιούλιο του 2015 συνολικά 7.450 ημέρες ασφάλισης.

Μειωμένη καταβολή έως το 67ο έτος
Η ασφαλισμένη μπορεί να αποχωρήσει άμεσα από τη δουλειά της και να λάβει μειωμένη σύνταξη. Με το παλαιό καθεστώς και το κατώτατο όριο του ΙΚΑ θα λάμβανε σύνταξη 641 ευρώ τον μήνα από τα 50 έτη. Με το νέο καθεστώς θα λάβει στα 50 της 396 ευρώ στην κύρια σύνταξη, δηλαδή θα έχει μία σημαντική απώλεια 245 ευρώ τον χρόνο. Στα 67 έτη θα πάρει περίπου 630 ευρώ, δηλαδή και πάλι θα έχει μια οριακή μείωση.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ
kokkaliari@pegasus.gr