Σε τροχιά απόκλισης από την ΕΕ

Η νέα συντηρητική κυβέρνηση της Πολωνίας επιχειρεί να προσδώσει εθνοκεντρική διάσταση στη διακυβέρνηση της χώρας. Οι πρωτοβουλίες της προμηνύουν εντάσεις στις σχέσεις της με την ΕΕ.

Ακόμη και η επιλογή των προσώπων που στελεχώνουν το υπουργικό συμβούλιο της νέας πολωνής πρωθυπουργού Μπεάτα Σίντβο αποτέλεσε έκπληξη. Ειδικά ο διορισμός του Άντονι Ματσιερέβιτς στη θέση του υπουργού Άμυνας. Αυτός, μαζί με τον πρόεδρο του κυβερνώντος κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS) Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, θεωρείται θιασώτης της σκληροπυρηνικής γραμμής απέναντι στη Ρωσία, διαδίδοντας με ζήλο θεωρίες συνομωσίας για το Σμολένσκ, μία πόλη συνυφασμένη με τον μυστηριώδη θάνατο υψηλόβαθμων αξιωματούχων στις 10 Απριλίου 2010, όταν συνετρίβη το αεροσκάφος τους. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και ο τότε πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Κατσίνσκι. Η Μπεάτα Σίντβο είχε υποσχεθεί στον προεκλογικό αγώνα ότι ο Ματσιερέβιτς δεν θα λάμβανε υπουργικό χαρτοφυλάκιο, καθώς πολλοί ανησυχούσαν ότι η συμμετοχή του στην κυβέρνηση θα απωθούσε πολλούς μετριοπαθείς συντηρητικούς ψηφοφόρους. Τελικά η πρωθυπουργός έπραξε διαφορετικά.

Άκρως αμφιλεγόμενος είναι όμως και διορισμός του Μάριους Καμίνσκι στη θέση του συντονιστή των μυστικών υπηρεσιών, παρά την πρωτοβάθμια καταδίκη του για κατάχρηση εξουσίας τον Μάρτιο και την τριετή απαγόρευση ανάληψης οποιουδήποτε δημόσιου αξιώματος. Μάλιστα ο πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα αμνήστευσε τον Καμίνσκι αμέσως μετά τον διορισμό του.

Αμφιλεγόμενοι διορισμοί και παρεμβάσεις στα ΜΜΕ

Η νέα πολωνή πρωθυπουργός Μπεάτα Σίντβο δεν έκρυψε την ευρωσκεπτικιστική της τάση

Επικριτές της απόφασης εκτιμούν ότι αυτή θα ενθαρρύνει κι άλλους δημόσιους λειτουργούς να στηρίξουν κόμματα, τα οποία θα τους εγγυώνται ασυλία και ατιμωρησία. Ο Πιότρ Κλαντότσνι, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος του Ελσίνκι στη Βαρσοβία, χαρακτήρισε αντισυνταγματικούς τους χειρισμούς του πολωνού προέδρου, υπογραμμίζοντας ότι έχει μεν το δικαίωμα να αμνηστεύσει έναν καταδικασθέντα, αλλά όχι και έναν κατηγορούμενο όπως τον Καμίνσκι, ο οποίος είχε καταθέσει έφεση κατά της πρωτοβάθμιας καταδικαστικής απόφασης.

Απαράδεκτη χαρακτήρισαν την εν λόγω απόφαση στο μεταξύ και οι αρμόδιοι δικαστές του Εφετείου της Βαρσοβίας, υπενθυμίζοντας στον πολωνό πρόεδρο τη διάκριση των εξουσιών. Πάντως, ενδεικτική των προθέσεων της νέας κυβέρνησης είναι η απόφαση, διά της κυβερνητικής πλειοψηφίας του PiS σε μια νυχτερινή συνεδρίαση της βουλής, να υπάρξει νέα διαδικασία εκλογής πέντε δικαστών του Συνταγματικού Δικαστηρίου, παρότι μόλις πρόσφατα είχαν επιλεγεί πέντε δικαστές. Στην απαιτούμενη συγκέντρωση των δύο τρίτων συνέβαλε με τις ψήφους του και το απροσδιόριστης πολιτικής κατεύθυνσης αντισυστημικό κόμμα Κούκιζ 15. Η αντιπολίτευση έκανε λόγο για «επονείδιστο πραξικόπημα απέναντι στο Συνταγματικό Δικαστήριο» και αποχώρησε επιδεικτικά από την αίθουσα.

Στο στόχαστρο της νέας κυβέρνησης στη Βαρσοβία βρίσκεται και η «τέταρτη εξουσία», τα ΜΜΕ. Χαρακτηριστική ήταν η ζωντανή τηλεοπτική παρέμβαση του υπουργού Πολιτισμού Πιότρ Γκλίνσκι, με την οποία ζήτησε να μην προβληθεί θεατρική παράσταση ενός έργου της νομπελίστριας συγγραφέως Ελφρίντε Γέλινεκ, επικαλούμενος πορνογραφικές σκηνές στην αρχή του έργου. Απάντησε μάλιστα με απειλές στην παρουσιάστρια του δημόσιου καναλιού TVP, όταν εκείνη αμφισβήτησε τη νομική βάση της παρέμβασης του πολωνού υπουργού. Έπειτα από αυτό το περιστατικό η δημοσιογράφος δεν παρουσιάζει πλέον το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Παράλληλα ο υπουργός Πολιτισμού ανακοίνωσε ότι η τροποποίηση των νόμων που αφορούν στα ΜΜΕ βρίσκεται στην «τελική φάση».

Κατά τον Αντρέι Γκραγιέβσκι, δημοσιογράφο της εβδομαδιαίας συντηρητικής εφημερίδας Gosc Niedzielny, οι δημόσιες αντιδράσεις στους χειρισμούς της νέας κυβέρνησης είναι υπερβολικές. Όπως τόνισε, τα δημόσια μέσα ενημέρωσης στην Πολωνία είναι εδώ και χρόνια άκρως πολιτικοποιημένα, κάτι που γίνεται εμφανές και κατά τη διάρκεια των προεκλογικών περιόδων.

Υπό αναθεώρηση η σχέση με την ΕΕ

Μετά τα πρόσφατα γεγονότα σε Παρίσι και Βρυξέλλες οι αποφάσεις της ΕΕ ως προς την κατανομή προσφύγων θα πρέπει να εξεταστούν εκ νέου, δήλωσε ο Β. Βατσικόφσκι

Στην κυβερνητική ατζέντα των υπό αναθεώρηση ζητημάτων φαίνεται να βρίσκεται όμως και η σχέση της Πολωνίας με την ΕΕ. Τις προεκλογικές ανησυχίες για την ευρωσκεπτικιστική στάση της νέας πολωνικής ηγεσίας ήρθαν να επιβεβαιώσουν οι πρώτοι -τόσο ουσιαστικοί όσο και συμβολικοί- χειρισμοί της. Οι κυβερνώντες στη Βαρσοβία έκαναν γνωστή την πρόθεσή τους να ανακαλέσουν δέσμευση των προηγούμενων κυβερνήσεων σε ό,τι αφορά την υποδοχή προσφύγων.

Ενδεικτική της νέας στάσης είναι η δήλωση του πολωνού υπουργού Εξωτερικών Βίτολντ Βατσικόφσκι, ο οποίος επισήμανε στα μέσα της εβδομάδας ότι μετά τα πρόσφατα γεγονότα σε Παρίσι και Βρυξέλλες (σ.σ. τρομοκρατία) οι αποφάσεις της ΕΕ ως προς την κατανομή προσφύγων θα πρέπει να εξεταστούν εκ νέου.

Πολλά ερωτήματα και σχόλια προκάλεσε επίσης η απουσία της σημαίας της ΕΕ δίπλα στο εθνικό σύμβολο της Πολωνίας κατά την πρώτη συνέντευξη τύπου της νέας πρωθυπουργού. Η Μπεάτα Σίνβτο αιτιολόγησε την απόφαση λέγοντας ότι η συγκεκριμένη συνέντευξη τύπου αφορά εθνικά θέματα και ως εκ τούτου θα πραγματοποιείται στο εξής «με φόντο τις πολύ όμορφες ερυθρόλευκες σημαίες». Δεν ήταν λίγοι αυτοί που ερμήνευσαν το συγκεκριμένο γεγονός ως σύμβολο αποστασιοποίησης από τις Βρυξέλλες.

Ροζαλία Ρομάνιεκ / Άρης Καλτιριμτζής