Οικονομία

Τραγωδία χωρίς κάθαρση η ελληνική κρίση;

Υπό τον τίτλο «Η ελληνική κρίση: μια ελληνική τραγωδία;» το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών (DIW) προχωρά σε μια ακτινογραφία της ελληνικής κρίσης, καταγράφοντας δεδομένα αλλά και λύσεις.

Αφιερωμένος στην Ελλάδα της κρίσης είναι ο τελευταίος τόμος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) του Βερολίνου, που φέρει τον τίτλο «Η ελληνική κρίση: μια ελληνική τραγωδία;». Σε μια έκδοση που είναι δομημένη ως τραγωδία, με πρόλογο, πάροδο, επεισόδια και στάσιμα, 20 ερευνητές -ως επί το πλείστον από την Ελλάδα ή την ελληνική διασπορά- επιχειρούν να φωτίσουν τις συνέπειες της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζοντας παράλληλα το περίγραμμα λύσεων για οριστική έξοδο από την κρίση.

Όπως εξήγησε προς τη Deutsche Welle o οικονομολόγος Αλέξανδρος Κρητικός, διευθυντής ερευνών του DIW, ο οποίος επιμελήθηκε μαζί με τον συνάδελφό του, καθηγητή Κρίστιαν Ντρέγκερ, τον τελευταίο τόμο του ινστιτούτου: «Ο τόμος αυτός που αποτελείται από δέκα άρθρα δεν ασχολείται μόνον με τα τρέχοντα ζητήματα της κρίσης, για παράδειγμα το χρέος και την οικονομική ανάπτυξη εν γένει, αλλά προσπαθεί να κοιτάξει και πίσω από τα γεγονότα και να αναλύσει πως εξελίχθηκαν μεμονωμένοι τομείς και συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις».

Οι ερευνητές διαπιστώνουν, για παράδειγμα, ότι λόγω της κρίσης ο κατασκευαστικός κλάδος έχει υποστεί σημαντικό πλήγμα και πως «εντέλει με την εισαγωγή του φόρου ακινήτων έχει σχεδόν παραλύσει».

Αναφορικά με τα μέτρα περικοπών ο Αλέξανδρος Κρητικός διαπιστώνει ότι τα τελευταία 7-8 χρόνια όλες οι κυβερνήσεις υλοποίησαν στο μεγαλύτερο βαθμό τα απαιτούμενα μέτρα. Εντούτοις δεν συνέβη το ίδιο με τις τόσο αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Οι παράγοντες που απωθούν δυνητικούς επενδυτές

Από παλαιότερη τηλεοπτική συνέντευξη του Αλέξανδρου Κρητικού στη DW

Στον νέο τόμο του DIW οι ερευνητές τονίζουν την αναγκαιότητα υλοποίησης των συμπεφωνημένων μεταρρυθμίσεων, παραπέμποντας μάλιστα συχνά και στα παραδείγματα χωρών που ωφελήθηκαν από αντίστοιχα προγράμματα. Ποιες όμως είναι συγκεκριμένα οι μεταρρυθμίσεις που κρίνονται τόσο αναγκαίες για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την προσέλκυση επενδυτών; «Αφορούν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε τρία επίπεδα: πρώτον, το άνοιγμα και κλείσιμο επιχειρήσεων που συνοδεύεται σήμερα από τέτοιο αριθμό προϋποθέσεων (…) ώστε έχει ως αποτέλεσμα πολλοί επιχειρηματίες να μην θέλουν να μπουν καν στη διαδικασία, προτιμώντας να επενδύσουν σε άλλες χώρες. Το δεύτερο πεδίο αφορά την αξιοπιστία αναφορικά με την φορολόγηση των επιχειρήσεων, όπου διαπιστώνουμε πολλές αλλαγές τα τελευταία 6-7 χρόνια. Οι επιχειρηματίες θέλουν να δουν και εδώ αξιοπιστία και συνέχεια».

Το τρίτο αφορά την απονομή δικαιοσύνης, με τον μέσο χρόνο εκδίκασης υποθέσεων στην Ελλάδα να κυμαίνεται στα 4 χρόνια, όπως λέει. Τροχοπέδη για την ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και την παραγωγικότητα, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Κρητικό, είναι και τα κλειστά επαγγέλματα.

Όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, ο οικονομολόγος εκτιμά ότι γενικότερα αυτή είναι αναγκαία, κυρίως σε ό,τι αφορά την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Ο ίδιος επικρίνει όμως το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια καμία κυβέρνηση δεν φρόντισε ώστε η περικοπή των συντάξεων να συνοδευτεί από μια παράλληλη εισαγωγή κοινωνικών επιδομάτων που να λειτουργούν ως ένα «δίχτυ κοινωνικής προστασίας».

Περί συνέχειας και συνέπειας

Όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, ο Αλ. Κρητικός εκτιμά ότι γενικότερα αυτή είναι αναγκαία, κυρίως σε ό,τι αφορά την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης

Οι ερευνητές τονίζουν όμως και τη σημασία του να υπάρχει συνέχεια και συνέπεια σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής δράσης, όπως για παράδειγμα στον τομέα της υγείας ή της εκπαίδευσης και να μην αλλάζουν βασικές συντεταγμένες κάθε φορά που εναλλάσσονται οι κυβερνήσεις και οι υπουργοί.

Σημαντικό ρόλο στις αναλύσεις των ειδικών παίζει φυσικά και το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. «Το συμπέρασμα είναι ότι μακροπρόθεσμα το χρέος αυτό δεν είναι βιώσιμο. Σε ένα από τα άρθρα διατυπώνεται με σαφήνεια ότι θα πρέπει να υπολογίζει κανείς με ένα κούρεμα της τάξης του 30%. Ανοιχτό παραμένει εάν θα πρέπει να είναι άμεσο ή έμμεσο. Με μια περαιτέρω επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων και μείωση των επιτοκίων μπορείς να επιφέρεις επίσης μια αντίστοιχη μείωση». Ένα κούρεμα, σύμφωνα με τον Αλ. Κρητικό, είναι και ένα μήνυμα προς τους επενδυτές ότι τερματίζεται οριστικά η συζήτηση περί Grexit και βιωσιμότητας του χρέους.

Αναφορικά με τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις Ελλάδας και δανειστών, ο οικονομολόγος εκτιμά ότι οι δυο πλευρές θα εξαντλήσουν όλα τα δυνατά χρονικά περιθώρια πριν καταλήξουν σε συμφωνία, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται κλείσιμο της αξιολόγησης και εκταμίευση δόσεων όσο η Ελλάδα δεν τις έχει άμεσα ανάγκη για την αποπληρωμή δανείων.

Ο προϋποθέσεις της «κάθαρσης»

O οικονομολόγος εκτιμά ότι οι δυο πλευρές θα εξαντλήσουν όλα τα δυνατά χρονικά περιθώρια πριν καταλήξουν σε συμφωνία

Διακρίνουν οι ερευνητές φως στην άκρη του τούνελ; Θα υπάρξει εν τέλει «κάθαρση στην ελληνική τραγωδία», όπως είναι και ο σχεδόν ομώνυμος τίτλος της «εξόδου» των 20 ερευνητών, την οποία υπογράφει ο Αλέξανδρος Κρητικός; «Όσο συνεχίζεται η πολιτική που ακολουθήθηκε τον τελευταίο χρόνο δεν διαβλέπω την κάθαρση. Με τον όρο κάθαρση εγώ και οι ερευνητές γενικότερα εκφράζουμε την ελπίδα να υπάρξει στο προσεχές μέλλον μια οικονομική πολιτική και μια πολιτική μεταρρυθμίσεων που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα ολόκληρης της χώρας και όχι μεμονωμένων προσώπων. (…) Ελπίζουμε μια επόμενη κυβέρνηση να δρομολογήσει τις τόσο αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά και κάτι το οποίο μας λείπει στην Ελλάδα και το οποίο γνωρίζουμε από άλλες χώρες: να διεξαχθεί ένας εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ όλων των στρωμάτων της κοινωνίας για το καλό της χώρας».

Ο ίδιος βλέπει την οριστική έξοδο από την κρίση όταν θα καταστεί δυνατόν «να καθιερωθούν επιχειρήσεις στην Ελλάδα που θα επενδύουν στην έρευνα και την καινοτομία και οι οποίες θα δημιουργήσουν έτσι τις προϋποθέσεις για εξαγωγές, πέρα από τα αγροτικά προϊόντα και τον τουρισμό. Όταν γίνει αυτό, και γι΄ αυτό χρειάζεται η κάθαρση, τότε η Ελλάδα θα εξέλθει όντως από την κρίση».

Κώστας Συμεωνίδης