ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΓΚΟΣ Μέση Ανατολή, Ουκρανία, και στη μέση η Ευρώπη
Μέση Ανατολή, Ουκρανία, και στη μέση η Ευρώπη
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Στα μεγάλα προβλήματα της Ευρώπης, αυτά που έγιναν αισθητά με την κρίση η οποία ξεκίνησε με την κατάρρευση αμερικανικών τραπεζών το 2008, όπως επισημαίνει συχνά η Αγκελα Μέρκελ (η Ελλάδα πάντως δεν χρεοκόπησε γι’ αυτόν τον λόγο), προστέθηκαν τελευταία δύο ακόμη: η ένταση που κλιμακώνεται στην Ουκρανία και τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή, αλλά και στη Βόρεια Αφρική. Οι συνέπειες είναι ήδη ορατές και έχουν άμεση σχέση με την ασφάλεια, την οικονομία τη λαθρομετανάστευση τώρα, το μέλλον της Ευρώπης αργότερα. Γι’ αυτό και για πρώτη φορά το Βερολίνο δεν κρύβει ότι ανησυχεί και μαζί του και άλλες πρωτεύουσες.
Εχει μεγάλη σημασία, αλλά δεν είναι του παρόντος η αναζήτηση των αιτίων και η υπενθύμιση της αφετηρίας του διπλού κινδύνου που απειλεί την Ευρώπη. Η Δύση, δηλαδή οι ΗΠΑ και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν είναι άμοιρη ευθυνών, όπως βέβαια δεν είναι άμοιροι ευθυνών και διάφοροι άλλοι που εμπλέκονται στα γεγονότα της Μέσης Ανατολής ή εκείνοι που ρίχνουν λάδι στη φωτιά της Ουκρανίας. Αυτό όμως που προέχει είναι πρώτον, να γίνουν πλήρως αντιληπτοί από κυβερνήσεις και κοινωνίες οι κίνδυνοι που περικυκλώνουν την Ευρώπη και δεύτερον, να αποφασιστεί με ενιαίο τρόπο η αντιμετώπισή τους στη βάση των ευρωπαϊκών συμφερόντων και όχι για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις τρίτων σημαντικών παραγόντων της διεθνούς σκηνής.
Με αυτή την έννοια και στη σημερινή συγκυρία, η Ευρώπη δεν θέλει την αναταραχή στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, την αύξηση της επιρροής των ακραίων μουσουλμάνων και των τζιχαντιστών, την έξαρση της τρομοκρατίας στα εδάφη της, την πλημμυρίδα της λαθρομετανάστευσης, την αποκοπή της από πηγές ενέργειας ή την άνοδο των τιμών της, την αντικατάσταση της εξάρτησής της από μία πλευρά με εξάρτηση από άλλη, τις κυρώσεις προς και από τη Ρωσία, τη συνέχιση των μαχών στην Ανατολική Ουκρανία, την αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα, τη μεγέθυνση στον εδαφικό χώρο της των ισλαμικών πληθυσμών που δεν μπορούν να προσαρμοστούν στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.
Αντίθετα θέλει την αποφασιστική ήττα των ακραίων μουσουλμάνων και των τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, τον περιορισμό στο ελάχιστο του φόβου της τρομοκρατίας, τη συνέτιση των χωρών που βοηθούν και υποθάλπουν τους τζιχαντιστές, την απρόσκοπτη συνέχιση της ροής ενέργειας προς την Ευρώπη, την ηρεμία στην Ουκρανία, τη λήξη των εκατέρωθεν κυρώσεων με τη Ρωσία, τη διατήρηση των κονδυλίων για την άμυνα στα σημερινά επίπεδα ή κοντά σ’ αυτά, τον περιορισμό της λαθρομετανάστευσης και φυσικά την αφομοίωση, όχι τόσο τη θρησκευτική, όσο την κοινωνική, των μουσουλμάνων που ζουν ήδη στις ευρωπαϊκές χώρες.
Πολλά από τα παραπάνω είναι αλληλένδετα, αναμφίβολα όμως η μία κατηγορία των προβλημάτων προέρχεται από την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και η δεύτερη από την κατάσταση στην Ουκρανία. Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση η αντιμετώπισή τους, ωστόσο σε γενικές γραμμές μπορεί να υποστηριχθεί ότι στη Μέση Ανατολή κυρίως, όπως και στη Λιβύη, απαιτείται ίσως μία δυναμική παρέμβαση που θα έχει σαν στρατηγικό στόχο τη δημιουργία και ενίσχυση κοσμικών καθεστώτων και την επιστροφή των προσφύγων στις χώρες τους, ενώ στην Ουκρανία η επιδίωξη της λύσης μπορεί να γίνει μόνο με διπλωματικά μέσα. Τόσο η Ρωσία, όσο και η Ευρώπη πρέπει να αντιλαμβάνονται ότι θα χάσουν και οι δύο αν δεν επικρατήσει η λογική και δεν υπάρξει συμβιβασμός. Η επιστροφή σε ένα ψυχροπολεμικό κλίμα με διατήρηση ενός θερμού θεάτρου συγκρούσεων δεν αντέχεται.
Ούτε όμως η εισροή ενός τεράστιου αριθμού λαθρομεταναστών, όπως αυτός που βιώνει ο ευρωπαϊκός Νότος, αντέχεται. Το βάρος το σηκώνουν μεν η Ιταλία, η Ελλάδα, η Μάλτα και κάπως λιγότερο η Ισπανία, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί λαθρομετανάστες βρίσκουν τον δρόμο τους στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Το θέμα δεν είναι πια οικονομικό, είναι επίσης κοινωνικό και πολιτικό. Εχει αποδειχθεί ότι ένα μεγάλο μέρος των μουσουλμάνων δεν είναι αφομοιώσιμο και η παντελής έλλειψη δεξιοτήτων των δυστυχισμένων που αναζητούν στον ήλιο μοίρα δεν βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση. Την ανησυχία ενισχύει επίσης το γεγονός ότι αρκετοί από τους τζιχαντιστές στη Συρία και στο Ιράκ έχουν γεννηθεί, μεγαλώσει και μορφωθεί σε ευρωπαϊκές χώρες. Γιατί λοιπόν δεν θα επέλεγαν την ίδια οδό οι λαθρομετανάστες που θα προσπαθούν να επιβιώσουν, χωρίς να μπορούν να βρουν απασχόληση;
Το συμπέρασμα επομένως είναι ότι η Ευρώπη δεν απειλείται μόνον από τα εσωτερικά δομικά, διαρθρωτικά και οικονομικά προβλήματα, αλλά και από εξωτερικούς κινδύνους. Κινδύνους που κάνουν ακόμη μεγαλύτερη την εσωτερική κρίση.
Εχει μεγάλη σημασία, αλλά δεν είναι του παρόντος η αναζήτηση των αιτίων και η υπενθύμιση της αφετηρίας του διπλού κινδύνου που απειλεί την Ευρώπη. Η Δύση, δηλαδή οι ΗΠΑ και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν είναι άμοιρη ευθυνών, όπως βέβαια δεν είναι άμοιροι ευθυνών και διάφοροι άλλοι που εμπλέκονται στα γεγονότα της Μέσης Ανατολής ή εκείνοι που ρίχνουν λάδι στη φωτιά της Ουκρανίας. Αυτό όμως που προέχει είναι πρώτον, να γίνουν πλήρως αντιληπτοί από κυβερνήσεις και κοινωνίες οι κίνδυνοι που περικυκλώνουν την Ευρώπη και δεύτερον, να αποφασιστεί με ενιαίο τρόπο η αντιμετώπισή τους στη βάση των ευρωπαϊκών συμφερόντων και όχι για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις τρίτων σημαντικών παραγόντων της διεθνούς σκηνής.
Με αυτή την έννοια και στη σημερινή συγκυρία, η Ευρώπη δεν θέλει την αναταραχή στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, την αύξηση της επιρροής των ακραίων μουσουλμάνων και των τζιχαντιστών, την έξαρση της τρομοκρατίας στα εδάφη της, την πλημμυρίδα της λαθρομετανάστευσης, την αποκοπή της από πηγές ενέργειας ή την άνοδο των τιμών της, την αντικατάσταση της εξάρτησής της από μία πλευρά με εξάρτηση από άλλη, τις κυρώσεις προς και από τη Ρωσία, τη συνέχιση των μαχών στην Ανατολική Ουκρανία, την αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα, τη μεγέθυνση στον εδαφικό χώρο της των ισλαμικών πληθυσμών που δεν μπορούν να προσαρμοστούν στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.
Αντίθετα θέλει την αποφασιστική ήττα των ακραίων μουσουλμάνων και των τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, τον περιορισμό στο ελάχιστο του φόβου της τρομοκρατίας, τη συνέτιση των χωρών που βοηθούν και υποθάλπουν τους τζιχαντιστές, την απρόσκοπτη συνέχιση της ροής ενέργειας προς την Ευρώπη, την ηρεμία στην Ουκρανία, τη λήξη των εκατέρωθεν κυρώσεων με τη Ρωσία, τη διατήρηση των κονδυλίων για την άμυνα στα σημερινά επίπεδα ή κοντά σ’ αυτά, τον περιορισμό της λαθρομετανάστευσης και φυσικά την αφομοίωση, όχι τόσο τη θρησκευτική, όσο την κοινωνική, των μουσουλμάνων που ζουν ήδη στις ευρωπαϊκές χώρες.
Πολλά από τα παραπάνω είναι αλληλένδετα, αναμφίβολα όμως η μία κατηγορία των προβλημάτων προέρχεται από την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και η δεύτερη από την κατάσταση στην Ουκρανία. Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση η αντιμετώπισή τους, ωστόσο σε γενικές γραμμές μπορεί να υποστηριχθεί ότι στη Μέση Ανατολή κυρίως, όπως και στη Λιβύη, απαιτείται ίσως μία δυναμική παρέμβαση που θα έχει σαν στρατηγικό στόχο τη δημιουργία και ενίσχυση κοσμικών καθεστώτων και την επιστροφή των προσφύγων στις χώρες τους, ενώ στην Ουκρανία η επιδίωξη της λύσης μπορεί να γίνει μόνο με διπλωματικά μέσα. Τόσο η Ρωσία, όσο και η Ευρώπη πρέπει να αντιλαμβάνονται ότι θα χάσουν και οι δύο αν δεν επικρατήσει η λογική και δεν υπάρξει συμβιβασμός. Η επιστροφή σε ένα ψυχροπολεμικό κλίμα με διατήρηση ενός θερμού θεάτρου συγκρούσεων δεν αντέχεται.
Ούτε όμως η εισροή ενός τεράστιου αριθμού λαθρομεταναστών, όπως αυτός που βιώνει ο ευρωπαϊκός Νότος, αντέχεται. Το βάρος το σηκώνουν μεν η Ιταλία, η Ελλάδα, η Μάλτα και κάπως λιγότερο η Ισπανία, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί λαθρομετανάστες βρίσκουν τον δρόμο τους στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Το θέμα δεν είναι πια οικονομικό, είναι επίσης κοινωνικό και πολιτικό. Εχει αποδειχθεί ότι ένα μεγάλο μέρος των μουσουλμάνων δεν είναι αφομοιώσιμο και η παντελής έλλειψη δεξιοτήτων των δυστυχισμένων που αναζητούν στον ήλιο μοίρα δεν βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση. Την ανησυχία ενισχύει επίσης το γεγονός ότι αρκετοί από τους τζιχαντιστές στη Συρία και στο Ιράκ έχουν γεννηθεί, μεγαλώσει και μορφωθεί σε ευρωπαϊκές χώρες. Γιατί λοιπόν δεν θα επέλεγαν την ίδια οδό οι λαθρομετανάστες που θα προσπαθούν να επιβιώσουν, χωρίς να μπορούν να βρουν απασχόληση;
Το συμπέρασμα επομένως είναι ότι η Ευρώπη δεν απειλείται μόνον από τα εσωτερικά δομικά, διαρθρωτικά και οικονομικά προβλήματα, αλλά και από εξωτερικούς κινδύνους. Κινδύνους που κάνουν ακόμη μεγαλύτερη την εσωτερική κρίση.
Comments