Η φρίκη της τζιχάντ δοκιμάζει τα όρια Τύπου και social media

Οπως έχει συμβεί και σε πολλές άλλες περιπτώσεις με «αμφιλεγόμενα» φωτογραφικά ντοκουμέντα στο παρελθόν, η επίδειξη... φρίκης στην οποία προέβησαν οι τζιχαντιστές με τη δημοσίευση του «on camera» αποκεφαλισμού του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ ήρθε να δοκιμάσει τα όρια της δημοσίευσης στα παραδοσιακά Μίντια.

Δύο εφημερίδες της Νέας Υόρκης, η «New York Post» (ιδιοκτησίας Μέρντοχ) και η «Daily News» βρέθηκαν στο επίκεντρο έντονης κριτικής για την επιλογή τους να κάνουν πρωτοσέλιδο τη μακάβρια στιγμή του αποκεφαλισμού του Φόλεϊ.

Το «τιτίβισμα» του CEO του Twitter, Ντικ Κοστόλο, σύμφωνα με το οποίο «παγώνουν» λογαριασμοί χρηστών που περιέχουν εικόνες από τη δολοφονία του Τζέιμς Φόλεϊ.

Παράλληλα, ωστόσο, οι επίμαχες σκηνές από το βίντεο που έκανε την εμφάνισή του online ήρθαν να ανακατέψουν και την τράπουλα της ενημέρωσης στο (παραδοσιακά πιο «ελεύθερο») Διαδίκτυο, θέτοντας εκ νέου ζητήματα περί ελευθερίας της έκφρασης, προσβλητικού περιεχομένου, λογοκρισίας κ.ά.

Και στα δύο μέτωπα, είτε πρόκειται για τα παραδοσιακά είτε για τα «νέα» Μέσα, τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι παρόμοια. Εχουν να κάνουν με το πού σταματάει η ελευθεροτυπία και το πού ξεκινάει η λογοκρισία. Ή αλλιώς με το τι είναι αποδεκτό να δημοσιεύει κανείς και τι όχι. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη και η ίδια η οικογένεια του αδικοχαμένου Φόλεϊ βγήκε ανοιχτά με αναρτήσεις στο Twitter και το Facebook και ζήτησε από τους χρήστες να σεβαστούν τον θρήνο και να μην αναπαράγουν αφειδώς online το βίντεο με τον αποκεφαλισμό του.

Σβήνουν «τιτιβίσματα»

Τα πρωτοσέλιδα των «New York Post» και «Daily News» βρέθηκαν στο επίκεντρο της κριτικής. Μάλιστα, η πρώτη επέλεξε το καρέ όπου ο «Τζον» αποκεφαλίζει τον Τζέιμς Φόλεϊ.

Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη των τελευταίων ημερών ήρθε από τον CEO του Twitter, Ντικ Κοστόλο, ο οποίος αποφάσισε να «σβηστούν» όλα τα τιτιβίσματα που συνοδεύονταν από σκηνές του αποκεφαλισμού του Αμερικανού δημοσιογράφου. Το Twitter προχώρησε μάλιστα ακόμη παραπέρα, «παγώνοντας» τους λογαριασμούς χρηστών που προέβησαν σε σχετικές αναρτήσεις, ενώ σε μια ανάλογη κίνηση προχώρησε και το YouTube αποσύροντας το αρχικό βίντεο και ανακοινώνοντας πως στο εξής θα απαγορεύονται-μπλοκάρονται οι λογαριασμοί τρομοκρατικών οργανώσεων ή ατόμων που σχετίζονται με την τρομοκρατία.

Η συγκεκριμένη κίνηση (θεμιτής;) λογοκρισίας σηματοδοτεί μια στροφή 180 μοιρών ειδικά για το Twitter, το οποίο μέχρι και πριν από μερικές ημέρες αυτοδιαφημιζόταν ως μέγας θιασώτης της ελευθερίας της έκφρασης.

Υπήρξαν πολλές μεμονωμένες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια που το Twitter αρνήθηκε, παρά τις σχετικές διαμαρτυρίες, να αποσύρει «προσβλητικό» υλικό που είχε αναρτηθεί από χρήστες στον ιστοχώρο του. Πρόσφατα είχε γίνει θέμα αναφορικά με τις φωτογραφίες νεκρών παιδιών από τη Γάζα. Ενα μάλιστα από τα βασικά επιχειρήματα της εταιρείας ήταν ότι η ίδια δεν λειτουργεί ως εκδότης, αλλά πλατφόρμα, και ως εκ τούτου δεν φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο των τιτιβισμάτων (όπερ σημαίνει πως δεν έχει και το δικαίωμα να τα λογοκρίνει ή να τα φιλτράρει).

Ωστόσο, τα δεδομένα όπως τα ξέραμε προφανώς ανατράπηκαν τις τελευταίες ημέρες. Κάποιοι έσπευσαν να κατηγορήσουν το Twitter για δύο μέτρα και δύο σταθμά, τονίζοντας πως «πάγωσε» μεν τους λογαριασμούς μεμονωμένων χρηστών, αλλά όχι και των εφημερίδων «New York Post» και «Daily News» που προκάλεσαν σάλο με τα πρωτοσέλιδά τους.

Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό επί του παρόντος είναι, όπως τονίζει η εφημερίδα «Guardian», το εξής: «Εάν το Twitter έχει αποφασίσει να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη εκδοτική γραμμή ως προς το τι επιτρέπεται και τι όχι, τα κριτήρια θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα και γνωστά εκ των προτέρων και να εφαρμόζονται με συνέπεια και ομοιομορφία».

Το γεγονός βέβαια πως η ίδια η οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους-χαλιφάτου σε Συρία και Ιράκ (ISIS), καθώς και πολλοί άλλοι εξτρεμιστές ανά τον κόσμο επιλέγουν τα social media για να διαφημίζουν τα «κατορθώματά» τους είναι σίγουρο πως θα συνεχίσει να γεννά αντιδράσεις και ενδεχομένως να φέρνει αλλαγές στις πολιτικές δημοσίευσης των ηλεκτρονικών Μέσων.

Το διαδικτυακό τοπίο, ωστόσο, είναι αχανές και ο έλεγχός του δύσκολος, όπερ σημαίνει πως πολλά θα εξαρτηθούν τελικώς από την ίδια την «παιδεία» του κάθε χρήστη. Είναι ενδεικτικό, για παράδειγμα, πως οι τζιχαντιστές που εκδιώχθηκαν από το Twitter αναζητούν ήδη «καταφύγιο» σε άλλες, λιγότερο γνωστές πλατφόρμες δημοσίευσης, όπως οι Diaspora και Justpaste.it.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ
gskafidas@pegasus.gr