Κατερίνα Σώκου ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΩΚΟΥ Οταν ο Νίξον πήγε στην Κίνα
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΩΚΟΥΟταν ο Νίξον πήγε στην Κίνα
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Υπάρχουν λόγοι να είναι κανείς αισιόδοξος ότι η επόμενη χρονιά θα είναι καλύτερη από το 2015 για την Ελλάδα. Ο κυριότερος είναι ζήτημα σύγκρισης και μόνο: όταν ξεκινάει κανείς από τόσο χαμηλή βάση, δεν είναι δύσκολο να επιδείξει κάποια πρόοδο. Στις αναλύσεις τους, βεβαίως, κάποιοι από τους πιστωτές επιμένουν να περιλαμβάνουν και το 2014, χαλώντας την εν δυνάμει εντυπωσιακή σύγκριση, καθώς θυμίζουν ότι η οικονομία είχε τότε αρχίσει να ανακάμπτει, κάτι που σταμάτησαν οι εκλογές του Ιανουαρίου. Μάλιστα, εκτιμούν ότι ήταν η «πολιτική αστάθεια» που οδήγησε στην κρίση του περασμένου καλοκαιριού και την παρ’ ολίγον έξωση από την Ευρωζώνη.
Είναι ενδιαφέρον που η πολιτική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ ερμηνεύεται ως αστάθεια στο εξωτερικό – άλλωστε, όπως τονίζει η κυβέρνηση, κέρδισε τρεις εκλογικές μάχες σε ένα έτος. Δεν είναι αυτό ένδειξη πολιτικής ισχύος; Μια εξήγηση είναι ότι οι ξένοι αναφέρονται στην αλλαγή πολιτικής της Ελλάδος από τη διστακτική εφαρμογή του μνημονίου από προηγούμενες κυβερνήσεις στην άρνησή του από τον ΣΥΡΙΖΑ και στις χωρίς αποτέλεσμα διαπραγματεύσεις του πρώτου εξαμήνου του έτους που άδειασαν τα ταμεία του Δημοσίου και τις τράπεζες. Σε κάθε περίπτωση, με τη μεταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ και την υιοθέτηση του νέου μνημονίου, οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται πιο διαλλακτικοί απέναντί του, μεταθέτοντας προαπαιτούμενα και δύσκολες ημερομηνίες για να διευκολύνουν την έγκριση των μέτρων. Για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, ίσως, αναγνωρίζουν την ανάγκη να στηρίξουν την ελληνική κυβέρνηση.
Πάντα πραγματιστές, οι Αμερικανοί θεωρούν ότι αυτή η κυβέρνηση έχει ίσως την υποστήριξη (αν όχι απλώς την ανοχή) να κάνει όσα δεν κατάφεραν πιο πολλά υποσχόμενες κυβερνήσεις στο παρελθόν. Εχουν μάλιστα και ένα περιστατικό της αμερικανικής ιστορίας που χρησιμοποιούν για να περιγράψουν παρόμοιες πολιτικές συνθήκες, και αφορά την περίοδο που ο Ρίτσαρντ Νίξον έγινε ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε την κομμουνιστική Κίνα το 1972. Ως πρόεδρος που είχε κερδίσει τη φήμη του σκληρού με τους εχθρούς των ΗΠΑ, ο Νίξον θεωρήθηκε ότι ήταν ο μόνος πολιτικός που θα μπορούσε να ξεκινήσει την προσέγγιση με την Κίνα χωρίς εσωτερικές αντιδράσεις.
Σήμερα, είναι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εκείνος που καλείται να εφαρμόσει το τρίτο μνημόνιο. Είναι άραγε ο μόνος πολιτικός που μπορεί να περάσει μέτρα όπως η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, στα οποία μάλιστα έχει εναντιωθεί τόσο πολύ στο παρελθόν; Το ερώτημα είναι υποθετικό, άρα χωρίς απάντηση. Κάποιες από τις αντιδράσεις του, όμως, όπως η επιμονή στην αναδιάρθρωση του χρέους, η στόχευση του ΔΝΤ και ο στόχος της επιστροφής στις αγορές, έχουν ήδη δοκιμασθεί ανεπιτυχώς από προηγούμενες κυβερνήσεις.
Παράλληλα, βέβαια, στη ρητορική του ο κ. Τσίπρας επιμένει σε ένα παράλληλο πρόγραμμα, σε μια άλλη Ευρώπη και στη μη περικοπή των συντάξεων. Ισως πιστεύει ότι, όπως ο Νίξον, αυτό θα του δώσει την πολιτική ισχύ να κάνει τους συμβιβασμούς που χρειάζεται στο τέλος. Ισως πάλι αυτή η φάση της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να είναι μια ιστορική αναγκαιότητα που χρειαζόταν να περάσει η χώρα ύστερα από πέντε χρόνια μνημονίων, ώστε ο λαός να δοκιμάσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις προτού διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τα προγράμματα προσαρμογής.
Βλέποντας ίσως τους παραλληλισμούς με τον Νίξον, κάποιοι πολιτικοί αναλυτές και στην Ελλάδα εκτιμούν ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης, καθώς έχει τη δημοκρατική νομιμοποίηση να εφαρμόσει το μνημόνιο. Αντί μιας πιθανής κατάρρευσής του υπό το βάρος των δύσκολων μέτρων, ζητούν τη στήριξή του για να περάσει όσα μέτρα ούτως ή άλλως θα πρέπει να ληφθούν, όπως στο ασφαλιστικό σύστημα. Σίγουρα, αυτό δεν μπορεί να γίνει με μια λευκή επιταγή, χωρίς ανταλλάγματα. Ενα που έρχεται αμέσως στον νου: η ανατροπή των αντιμεταρρυθμίσεων στην ανώτερη εκπαίδευση, ώστε να ενισχυθούν αντί να υπονομεύονται τα μεταπτυχιακά προγράμματα, που προσφέρουν προοπτικές εργασίας στους αποφοίτους τους και ανάπτυξης στην οικονομία.
Είναι ενδιαφέρον που η πολιτική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ ερμηνεύεται ως αστάθεια στο εξωτερικό – άλλωστε, όπως τονίζει η κυβέρνηση, κέρδισε τρεις εκλογικές μάχες σε ένα έτος. Δεν είναι αυτό ένδειξη πολιτικής ισχύος; Μια εξήγηση είναι ότι οι ξένοι αναφέρονται στην αλλαγή πολιτικής της Ελλάδος από τη διστακτική εφαρμογή του μνημονίου από προηγούμενες κυβερνήσεις στην άρνησή του από τον ΣΥΡΙΖΑ και στις χωρίς αποτέλεσμα διαπραγματεύσεις του πρώτου εξαμήνου του έτους που άδειασαν τα ταμεία του Δημοσίου και τις τράπεζες. Σε κάθε περίπτωση, με τη μεταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ και την υιοθέτηση του νέου μνημονίου, οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται πιο διαλλακτικοί απέναντί του, μεταθέτοντας προαπαιτούμενα και δύσκολες ημερομηνίες για να διευκολύνουν την έγκριση των μέτρων. Για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, ίσως, αναγνωρίζουν την ανάγκη να στηρίξουν την ελληνική κυβέρνηση.
Πάντα πραγματιστές, οι Αμερικανοί θεωρούν ότι αυτή η κυβέρνηση έχει ίσως την υποστήριξη (αν όχι απλώς την ανοχή) να κάνει όσα δεν κατάφεραν πιο πολλά υποσχόμενες κυβερνήσεις στο παρελθόν. Εχουν μάλιστα και ένα περιστατικό της αμερικανικής ιστορίας που χρησιμοποιούν για να περιγράψουν παρόμοιες πολιτικές συνθήκες, και αφορά την περίοδο που ο Ρίτσαρντ Νίξον έγινε ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε την κομμουνιστική Κίνα το 1972. Ως πρόεδρος που είχε κερδίσει τη φήμη του σκληρού με τους εχθρούς των ΗΠΑ, ο Νίξον θεωρήθηκε ότι ήταν ο μόνος πολιτικός που θα μπορούσε να ξεκινήσει την προσέγγιση με την Κίνα χωρίς εσωτερικές αντιδράσεις.
Σήμερα, είναι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εκείνος που καλείται να εφαρμόσει το τρίτο μνημόνιο. Είναι άραγε ο μόνος πολιτικός που μπορεί να περάσει μέτρα όπως η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, στα οποία μάλιστα έχει εναντιωθεί τόσο πολύ στο παρελθόν; Το ερώτημα είναι υποθετικό, άρα χωρίς απάντηση. Κάποιες από τις αντιδράσεις του, όμως, όπως η επιμονή στην αναδιάρθρωση του χρέους, η στόχευση του ΔΝΤ και ο στόχος της επιστροφής στις αγορές, έχουν ήδη δοκιμασθεί ανεπιτυχώς από προηγούμενες κυβερνήσεις.
Παράλληλα, βέβαια, στη ρητορική του ο κ. Τσίπρας επιμένει σε ένα παράλληλο πρόγραμμα, σε μια άλλη Ευρώπη και στη μη περικοπή των συντάξεων. Ισως πιστεύει ότι, όπως ο Νίξον, αυτό θα του δώσει την πολιτική ισχύ να κάνει τους συμβιβασμούς που χρειάζεται στο τέλος. Ισως πάλι αυτή η φάση της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να είναι μια ιστορική αναγκαιότητα που χρειαζόταν να περάσει η χώρα ύστερα από πέντε χρόνια μνημονίων, ώστε ο λαός να δοκιμάσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις προτού διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τα προγράμματα προσαρμογής.
Βλέποντας ίσως τους παραλληλισμούς με τον Νίξον, κάποιοι πολιτικοί αναλυτές και στην Ελλάδα εκτιμούν ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης, καθώς έχει τη δημοκρατική νομιμοποίηση να εφαρμόσει το μνημόνιο. Αντί μιας πιθανής κατάρρευσής του υπό το βάρος των δύσκολων μέτρων, ζητούν τη στήριξή του για να περάσει όσα μέτρα ούτως ή άλλως θα πρέπει να ληφθούν, όπως στο ασφαλιστικό σύστημα. Σίγουρα, αυτό δεν μπορεί να γίνει με μια λευκή επιταγή, χωρίς ανταλλάγματα. Ενα που έρχεται αμέσως στον νου: η ανατροπή των αντιμεταρρυθμίσεων στην ανώτερη εκπαίδευση, ώστε να ενισχυθούν αντί να υπονομεύονται τα μεταπτυχιακά προγράμματα, που προσφέρουν προοπτικές εργασίας στους αποφοίτους τους και ανάπτυξης στην οικονομία.
Comments