Πολιτική

25 χρόνια από τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας

Στις 31 Μαρτίου 1991 έπαυσε να υπάρχει το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Οι χώρες που ανήκαν στην πρώην ανατολική συμμαχία βρήκαν στη συνέχεια ασφάλεια στο ΝΑΤΟ, το οποίο όμως με τη σειρά του δεν κατάφερε να μεταρρυθμιστεί.

Κανείς δεν θρήνησε όταν πριν από 25 χρόνια, στις 31.03 του 1991, έπαυσε να υπάρχει το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Η διάλυση της ανατολικής συμμαχίας ήταν «ένας από καιρό αναμενόμενος θάνατος», είχε πει ο τότε πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Ζέλιου Ζέλεφ. «Ένα τέλος χωρίς πόνο» είχε κάνει τη διαπίστωση και ο τσεχοσλοβάκος ομόλογός του Βάτσλαβ Χάβελ. Μόνο από τη Ρωσία ακούστηκαν επικρίσεις. «Δεν λυπάμαι για το τέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας, λυπάμαι για το ότι το ΝΑΤΟ συνεχίζει να υπάρχει» δήλωσε ο αντιπρόεδρος της ρωσικής βουλής Βλάντιμιρ Λούκιν.

Η Μόσχα και η νέα τάξη πραγμάτων

Από παρέλαση στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στη Μόσχα το 1985

Η ελπίδα για περισσότερη ειρήνη ήταν μεγάλη, όταν μετά από 36 χρόνια το Σύμφωνο της Βαρσοβίας πέρασε στην ιστορία έπειτα από την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στις χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης. «Φαίνεται ότι πλησιάζουμε το στόχο για μια Ευρώπη - μοντέλο σε μια περιοχή χωρίς στρατιωτικές διενέξεις», είχε πει και ο τότε Γεν. Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μάνφρεντ Βέρνερ. Βέβαια, επρόκειτο περί πλάνης. Κι αυτό διότι ακολούθησαν ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία και στην Ουκρανία. Σήμερα η Ευρώπη αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις. Το ότι το ΝΑΤΟ θα έπρεπε κι αυτό με τη σειρά του να διαλυθεί ή τουλάχιστον να μεταρρυθμιστεί, ακούγεται ακόμη και σήμερα 25 χρόνια μετά. «Η Δύση αναλώθηκε τότε σε αισθήματα θριάμβου και παρέλειψε να δεσμεύσει τη Μόσχα στη νέα τάξη πραγμάτων» επισημαίνει σε σχόλιό της η ρωσική εφημερίδα Kommersant. με αποτέλεσμα την αστάθεια στη Γιουγκοσλαβία και στην Ουκρανία. Από δυτική σκοπιά η ευθύνη βαρύνει τη Ρωσία. «Μέχρι σήμερα η Μόσχα αρνήθηκε την ένταξή της σε μια δομή ασφάλειας», εκτιμούν ειδικοί.

Αναζητώντας ασφάλεια στο ΝΑΤΟ

28 κράτη μέλη έχει σήμερα το ΝΑΤΟ

Μετά τη διάλυση των στρατιωτικών δομών του Συμφώνου της Βαρσοβίας η τότε γραμμή διαίρεσης μετακινήθηκε 1000 χιλιόμετρα προς τη Ρωσία. Τότε κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μέσα σε λίγα χρόνια το ΝΑΤΟ θα επεκτεινόταν στα ανατολικά σύνορα της Πολωνίας. Από την πρώην σοβιετική δημοκρατία της Λεττονίας μέχρι την αδελφή χώρα Βουλγαρία οι περισσότερες χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης έχουν γίνει στο μεταξύ μέλη του ΝΑΤΟ. Επί χρόνια καταπιέζονταν από τη Μόσχα και στο ΝΑΤΟ βρήκαν τον εγγυητή της εθνικής τους ανεξαρτησίας.

Περί τα μέσα της δεκαετίας του '90 έγινε σαφές ότι η κεντρική Ευρώπη και η Ρωσία θα ακολουθούσαν διαφορετικές πορείες. Ακόμη και η πρώην Αν. Γερμανία, που μέχρι την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ήταν μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας, έκοψε τους δεσμούς της με τη χώρα. «Με το τέλος της ανατολικής Συμμαχίας δεν χάθηκε το δίπολο, αλλά και οι ανθρώπινες σχέσεις ανάμεσα στην ανατολή και στη Δύση» θεωρεί ο ρώσος πολιτικός επιστήμονας Άρτγιολμ Κρετστένικοφ.

Νέο ξεκίνημα στη Βαρσοβία;

25 χρόνια μετά, τα βλέμματα πέφτουν και πάλι στη Βαρσοβία. Τον ερχόμενο Ιούλιο αναμένεται να φιλοξενήσει τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. «Ο τόπος που ιδρύθηκε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ως το αντίπαλο δέος του ΝΑΤΟ έχει αναμφίβολα συμβολική σημασία», υποστηρίζει ο ρώσος πολιτικός επιστήμονας Ντμίτρι Τρενίν. Λίγο-πολύ εννοεί, ότι το 1991 χάθηκε μια πολύτιμη ευκαιρία για μια νέα σχέση ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. «Δεν απομένει παρά να ευχηθούμε ότι αυτήν τη φορά από τη Βαρσοβία θα σταλεί ένα μήνυμα συνεργασίας» ελπίζει ο ειδικός από το Κέντρο Κάρνεγκι της Μόσχας.

dpa / Ειρήνη Αναστασοπούλου