ρος Τρομοκρατία: κι εδώ η συνταγή δεν είναι άλλη από το «περισσότερη Ευρώπη»
Τρομοκρατία: κι εδώ η συνταγή δεν είναι άλλη από το «περισσότερη Ευρώπη»
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 12:06
Τυφλά τρομοκρατικά χτυπήματα η Ευρώπη έχει δεχτεί και άλλα (Μαδρίτη, Λονδίνο, Παρίσι). Είναι η πρώτη φορά όμως που δέχεται τέτοιο πλήγμα στην πρωτεύουσά της, στην καρδιά της. Παρόλο που μετά το Παρίσι ξέραμε πως θα συμβεί, το σοκ ήταν πρωτοφανές. Ούτως ή άλλως μετά τα χτυπήματα στο Παρίσι, η Ευρώπη βρέθηκε σε μια νέα πραγματικότητα. Σήμερα μετά τις Βρυξέλλες, τίθενται εν αμφιβόλω πολλά από αυτά που θεωρούσαμε δεδομένα. Και βέβαια εντείνουν την ενδημική, πλέον, κρίση ταυτότητας της Ε.Ε.
Η ελλιπής εμβάθυνσή της, που εντάθηκε από την πρόωρη και με μειωμένα προαπαιτούμενα διεύρυνση, είχε δημιουργήσει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις, που την κατέστησαν εξαιρετικά ευάλωτη στη μεγάλη κρίση χρέους που ξέσπασε το 2008. Η άρνηση ουσιαστικής πολιτικής ενοποίησης είχε δημιουργήσει επιπλέον προϋποθέσεις για την ένταση αυτής της κρίσης, με κυριότερο από τα επιμέρους χαρακτηριστικά της, την ουσιώδη διαφορά ταχυτήτων μεταξύ Βορρά και Νότου. Στη δεύτερη μεγάλη κρίση, αυτήν του προσφυγικού-μεταναστευτικού δημιουργήθηκε ακόμη ένας διαιρετικός άξονας, μεταξύ των «ανατολικών» χωρών και των παλαιών «δυτικών» μελών της Ένωσης. Οι τέως ανατολικές χώρες, με το μεγάλο έλλειμμά τους στη δημοκρατική κουλτούρα, αλλά και με τα ιδιαίτερα τραυματικά ιστορικά χαρακτηριστικά τους, τόσο μεσοπολεμικά όσο και μεταπολεμικά αντιδρούν με φοβικότητα, εντείνοντας εκφράσεις ρατσισμού και ξενοφοβίας.
Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ένωσης σε ουσιώδη ζητήματα υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά προσέγγισης, που φτάνει στην ανυπακοή ειλημμένων αποφάσεων, βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του κοινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Στόχο των τρομοκρατών που προέρχονται από ένα άλλο πολιτισμικό πλαίσιο, δεν αποτελούν μόνο οι τυχαίοι, ανυποψίαστοι πολίτες – θύματά τους. Κύριος στόχος τους είναι η άλωση δια του τρόμου, ενός τόσο διαφορετικού από τον δικό τους κόσμο. Ενός κόσμου με τα δικά του εξαιρετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά και τα τόσο διαφορετικά επιτεύγματα και εργαλεία. Ενός άλλου μοντέλου καθημερινού τρόπου ζωής.
Για αυτό το λόγο, η μεγάλη πρόκληση σήμερα, αλλά και η μεγάλη επιταγή προς όσους πιστεύουν στην αναγκαιότητα της Ενωμένης Ευρώπης είναι η εξεύρεση μιας ισορροπίας, όσο πολύπλοκη και δύσκολη και αν φαίνεται αρχικά. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η ισορροπία στη διελκυστίνδα μεταξύ του βασικότατου αγαθού της ασφάλειας των πολιτών, των επισκεπτών και των χρηστών του χώρου της και της ταυτόχρονης διαφύλαξης των αξιακών κωδίκων της. Το σύνολο του ευρωπαϊκού κεκτημένου στα πεδία των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη θα πρέπει να παραμείνει αδιαπραγμάτευτο. Γιατί αυτές οι αξίες είναι που καθιστούν την Ευρώπη μοναδική σε σχέση με όλον τον υπόλοιπο κόσμο.
Ωστόσο, στο κλίμα που περιγράφηκε παραπάνω, το εγχείρημα αυτό καθίσταται ακόμη πιο δύσκολο. Η ενδυνάμωση των ακραίων φωνών, η απαίτηση για περιστολή των δικαιωμάτων, η ένταση του εθνολαϊκισμού, οι λογικές για περίκλειστα έθνη κράτη, οι απαιτήσεις για Ευρώπη - φρούριο υιοθετούνται πολύ πιο εύκολα από μια κοινωνία που νιώθει τον φόβο. Η ανόητη και επικίνδυνη αντίληψη περί ενίσχυσης της εθνικής κυριαρχίας και μείωσης των εξουσιών του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αρχίζει να κερδίζει έδαφος. Όμως, θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο ότι μέσα σε μια παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, με εξίσου παγκοσμιοποιημένες τις ασύμμετρες απειλές, η λύση – απάντηση δεν είναι η επιστροφή στην περιχαράκωση και στο μικρό, άρα πιο αδύναμο. Η πραγματική τομή θα είναι η ενίσχυση της ασφάλειας και της κυριαρχίας, εντός μιας πιο ολοκληρωμένης οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι εδώ βεβαίως βρίσκονται οι μεγάλες ευθύνες των ευρωπαϊστών, της πολιτικής ελίτ, αλλά και των ευρωπαίων πολιτών.
Η Ευρώπη είχε αναπαυθεί από την ίδρυσή της μέσα στην ψυχροπολεμική πραγματικότητα, στην βολική αγκαλιά των ΗΠΑ και την πάντα εύκαιρη ομπρέλα του ΝΑΤΟ. Μέσα σε αυτήν τη βολή δεν ένιωσε ποτέ την ανάγκη να απογαλακτιστεί και να αποκτήσει αυτό που θα έπρεπε αυτονοήτως να έχει πράξει, ως ενιαία οικονομική οντότητα, δηλαδή την απόκτηση μιας ενιαίας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Η άφρων στάση της κατά την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης, δηλαδή η αποδοχή των επιλογών κάποιων από τα ισχυρά Κράτη Μέλη, που την κατέστησαν παρακολούθημα στις επιλογές τους, όπως και σε αυτές των ΗΠΑ, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η έκφραση της αδυναμίας της Ένωσης να σχεδιάσει τη δική της ολοκληρωμένη πολιτική.
Τα προχθεσινά τυφλά τρομοκρατικά χτυπήματα, φέρνουν όλες τις χώρες της Ε.Ε., αλλά και το πολιτικό προσωπικό τους, προ των ευθυνών τους. Επιβάλλεται, αφού ξεπεράσουμε το αρχικό τρομακτικό σοκ, να μην παλινδρομήσουμε στο παρωχημένο πλέον πρότυπο, του «έθνους σε κίνδυνο» που αμύνεται κατά μόνας. Είναι άλλωστε ανώφελο. Η τρομοκρατία εδώ και δεκαετίες είναι διεθνοποιημένη και μόνο από μια ουσιαστικά ολοκληρωμένη Ένωση μπορεί να αντιμετωπιστεί. Κι εδώ η συνταγή δεν είναι άλλη από το «περισσότερη Ευρώπη».
*Ο Σπύρος Δανέλλης είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Ποταμιού
Comments