Το ρίσκο και το τίμημα -καθημερινή

Του Αλεξη Παπαχελα

Οσο σκληρό και αν ακούγεται, η σοφία του καπιταλιστικού μοντέλου βασίζεται στην αρχή ότι το «σύστημα» πρέπει πού και πού να αφήνει κάποιους να πέφτουν έξω ή τέλος πάντων να πληρώνουν για λανθασμένα ρίσκα που πήραν. Το σύστημα αναπτύσσεται, κάνει υπερβολές, φτάνει στα άκρα, «καίγεται» και ξαναγεννιέται μέσα από την καταστροφή όσων έκαναν μοιραία λάθη. Αυτήν τη βασική αρχή θέλουμε προφανώς να καταργήσουμε στην Ελλάδα μετατρέποντάς την σε μια νέου τύπου σοβιετική οικονομία, όπου το κράτος θα εγγυάται πως ό,τι ρίσκο και να πάρεις, θα πληρώσει τα σπασμένα.

Κάποιοι αγρότες παρασύρθηκαν από την κούρσα των τιμών του καλαμποκιού και έσπειραν τρεις φορές παραπάνω φέτος; Δεν πειράζει που η τιμή έπεσε κάτω από το μισό, το κράτος θα φροντίσει για τη ζημιά. Κλείνει το εργοστάσιο του κ. Λαναρά, γιατί απλά δεν βγαίνει; Το κράτος θα πληρώσει για την παρά φύση λειτουργία του, ενώ είναι προφανές ότι δεν μπορεί να επιβιώσει. Κάποιες τράπεζες έχουν κάνει κρίσιμα λάθη διαχείρισης εντός και εκτός Ελλάδος; Ούτε οι μέτοχοί τους, ούτε και τα στελέχη θα τιμωρηθούν, γιατί το κράτος αναλαμβάνει πλήρως να καλύψει τα ρίσκα τους.

Αυτό το μοντέλο κρατικής παρέμβασης δεν είναι βιώσιμο και στο τέλος θα ρίξει έξω την ίδια τη χώρα. Ασφαλώς και το κράτος πρέπει να βοηθήσει τις τράπεζες όταν έχουν πρόβλημα ρευστότητος. Με δύο όρους. Πρώτον, ότι θα υπάρχει πλήρης διαφάνεια για τις επισφάλειές τους, τις κρυμμένες ζημιές κ.λπ. Δεύτερον, ότι οι μέτοχοι και τα στελέχη θα πληρώσουν με κάποιον τρόπο για το κομμάτι των ευθυνών που τους αναλογεί. Δυστυχώς στην Ελλάδα επικρατεί πάντοτε η μέθοδος του κουκουλώματος. Οι αρμόδιοι, ειδικά πριν απ’ τον ανασχηματισμό, φοβόντουσαν μήπως και θίξουν ισχυρούς και λιγότερο ισχυρούς μετόχους. Την ώρα που ακόμη και στην Αμερική συζητείται το σενάριο της εθνικοποίησης τραπεζών, στην Ελλάδα διασώθηκαν, αλλά και προστατεύθηκαν με ανορθόδοξους τρόπους, τράπεζες (κυρίως μικρές) που καταπατούσαν κάθε καθιερωμένη πρακτική. Και αναρωτιέται κανείς πόσο καθαρτικό θα ήταν -οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά- αν το κράτος εθνικοποιούσε μία από αυτές τις εξόφθαλμες περιπτώσεις βάζοντας ταυτόχρονα γερά πρόστιμα. Ενδεχομένως, το νέο οικονομικό επιτελείο να βρει την απαιτούμενη πολιτική τόλμη.

Το κράτος πρέπει τέλος να προστατεύσει τους αδύναμους και να επιτελέσει τον κοινωνικό του ρόλο. Οχι, όμως, συντηρώντας μη βιώσιμες και «άρρωστες» καταστάσεις που δεν συνεισφέρουν, αλλά αντιθέτως πνίγουν την υγιή ανάπτυξη. Κάθε ευρώ

που πηγαίνει σε «τελειωμένες» καλλιέργειες, στη συντήρηση μη βιώσιμων επιχειρήσεων ή τραπεζών χάνεται σε μια μαύρη τρύπα και χρεώνει ακόμη παραπάνω τις επόμενες γενεές.