επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Με ωραία ψυχολογία…Tου Κωστα Καλλιτση / kkallitsis@kathimerini.gr Οταν ο Κέινς έγραφε για τα ψυχολογικά κίνητρα διατήρησης της ρευστότητας και διάθεσης προς κατανάλωση ή επένδυση, διερευνούσε την ψυχολογία που διαμορφώνεται στην αγορά ως συνέπεια μέτρων οικονομικής πολιτικής - ειδικά σε συνάρτηση με τον τόκο. Η οικονομία, προφανώς, είναι και ψυχολογία.Στην τρέχουσα κυβερνητική διάλεκτο, αυτή η φράση έχει αποκτήσει ένα τελείως διαφορετικό νόημα. Η οικονομία, λένε, είναι ψυχολογία -πρωτεύον είναι η ψυχολογία. Αν, δηλαδή, όλοι πειστούν ότι όλα πάνε καλά, τότε τα νοικοκυριά δεν θα περιορίσουν την κατανάλωσή τους όσο θα την περιόριζαν, οι επιχειρήσεις δεν θα περιορίσουν τις επενδύσεις τους όσο τις περιορίζουν κι έτσι θα βιώσουμε την κρίση με πιο ελαφρά μορφή.Ωραία που θα ήταν! Ετσι, την κρίση θα επιδείνωναν όσοι αμετανόητοι την προδιέγραφαν από το φθινόπωρο 2007 και θα την απέτρεπαν όσοι περιγελούσαν τις «κασσάνδρες». Θα την επιδείνωναν όσοι υποστήριζαν πέρυσι τον Μάιο ότι ο προϋπολογισμός 2008 δεν θα εκτελεστεί και θα την απέτρεπε ο κ. Αλογσκούφης, που δήλωνε ότι αυτά είναι παραμύθια. Θα την επιδείνωναν όσοι προειδοποιούσαν ότι η ανάπτυξη με δανεικά φτάνει στο όριό της και οι τράπεζες θα περιπέσουν σε προβληματική κατάσταση λόγω ύφεσης και θα την απέτρεπαν οι τραπεζίτες και οι υπουργοί τους, με εκείνα τα θρυλικά περί «θωρακισμένων τραπεζών» και «θωρακισμένης οικονομίας». Η ενημέρωση θα ήταν βλαβερή, η παραπληροφόρηση ωφέλιμη.Προφανώς, αυτά είναι αστεία πράγματα. Κάποτε, όμως, στα αστεία κρύβονται και σοβαρά. Στην περίπτωσή μας, δύο σοβαρά.Το πρώτο, για λόγους ιστορικούς και ολίγον κοινωνικούς. Οι πρωταγωνιστές της εποχής των εύκολων κερδών, της εύκολης επέκτασης και της πληθωρικής ρευστότητας, τραπεζίτες και πολιτικό προσωπικό, αποδείχτηκε ότι δεν ήταν σε θέση να κατανοήσουν την κατεύθυνση των εξελίξεων, το γεγονός ότι έρχεται (έστω όχι τόσο καταστροφική, πάντως) κρίση. Οι προφήτες του μέλλοντος διέπραξαν το αμάρτημα της μεγάλης άγνοιας, στο δικό τους πεδίο.Το δεύτερο αφορά τη σχέση της σημερινής (και όχι μόνον...) κυβέρνησης με τους πολίτες και την εμπιστοσύνη που μπορούν να της έχουν.Ασφαλώς, η κυβέρνηση (όπως και άλλες κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί...) δεν έβλεπε το μέγεθος της επερχόμενης κρίσης. Εβλεπε, όμως, τα εμφανή σημάδια μιας επερχόμενης οικονομικής κρίσης, καθώς επίσης την επελαύνουσα (ολόκληρους μήνες πριν από τη διεθνή...) δημοσιονομική κρίση. Ωστόσο, όχι μόνον δεν ενημέρωνε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ώστε να λάβουν τα μέτρα τους, αλλά αντιθέτως επιχειρούσε να χειραγωγήσει τη γνώμη των πολιτών, καλλιεργούσε ψευδή συνείδηση της οικονομικής πραγματικότητας, απέκρυπτε την αλήθεια. Αυτή ήταν η υψηλή τέχνη «διαχείρισης της κοινής γνώμης».Η επιδίωξη διαχείρισης της κοινής γνώμης, πάλι, κρύβεται στα περί «ψυχολογίας και οικονομίας». Σήμερα, η κυβέρνηση έχει ένα πρόσθετο κίνητρο, την επιδίωξη περιορισμού της δημοσκοπικής «ψαλίδας» με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η ουσία όμως είναι ότι, όπως πριν έτσι και τώρα, ο πολίτης οδηγείται να σχηματίσει λανθασμένη εικόνα της οικονομικής κατάστασης και των προοπτικών της και να μείνει απροετοίμαστος. Αν αυτό συμβεί, αν με «ωραία ψυχολογία» πληρώσει βαρύτερο το κόστος της κρίσης λόγω παραπληροφόρησης, μετά θα έχει την ευκαιρία να ξανασκεφτεί μήπως η ψυχολογία του εξαρτάται από την οικονομία και όχι το αντίστροφο...