Οι ρεζέρβες της ανάκαμψηs
ΗΛΙΑΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣΟι ρεζέρβες της ανάκαμψης
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ο ισχυρισμός για ανάκαμψη στις ΗΠΑ (πρωτίστως) και στην Ευρωζώνη (δευτερευόντως) βάλλεται συχνά από τις ανακοινώσεις στοιχείων: Οι Κινέζοι πωλούν μαζικά αμερικανικά ομόλογα. Η όρεξη των μη Αμερικανών για μακροπρόθεσμο αμερικανικό χρέος είναι σε επίπεδα 2008. Τα σημάδια αδυναμίας φαίνονται και στην πραγματική οικονομία – ή μάλλον κυρίως εκεί. Οι ενάρξεις εργασιών για νέες κατοικίες υποχώρησαν κατά 16% τον Ιανουάριο, αν και ο κακός καιρός εξηγεί μέρος της πτώσης. Ανεξαρτήτως «χιονιά» όμως, οι εκτιμήσεις των κατασκευαστών για τις προοπτικές του κλάδου είναι απαισιόδοξες – ενώ και οι νέες αιτήσεις για στεγαστικά υποχώρησαν πάλι. Την ίδια ώρα, τα υπόλοιπα των δανείων των αμερικανικών νοικοκυριών αυξάνονται. Η Ευρώπη έχει τον δικό της βάλτο να διαχειριστεί. Με περιορισμένα περιθώρια κινήσεων λόγω αντίρροπων συμφερόντων, προσπαθεί να χτίσει την εικόνα ενιαίας οικονομίας την ώρα που οι συνθήκες εντός της αποκλίνουν. Επιπλέον, μπορεί για παράδειγμα η αύξηση των πωλήσεων αυτοκινήτων να δίνει αίσθηση ανάρρωσης, αλλά κάθε μήνα όλο και περισσότεροι Ολλανδοί καθυστερούν τις δόσεις των στεγαστικών τους, όλο και περισσότεροι Γάλλοι έρχονται αντιμέτωποι με κακοπληρωμένες δουλειές, όλο και περισσότεροι Ισπανοί ή Ελληνες δεν τις αντικρίζουν ούτε με το κιάλι.
Προβλήματα πραγματικά, θεμελιώδη, «συστημικά». Ωστόσο, όσοι σπεύδουν να προδικάσουν άμεση επιδείνωση στις ΗΠΑ ή στην Ευρωζώνη υποτιμούν τα ένστικτα αυτοσυντήρησης των πιο «παλιών» οργανωμένων αγορών του κόσμου: Αν και ασθμαίνουσα, η αμερικανική ανάκαμψη έχει ακόμα σημαντικές ρεζέρβες για αρκετά χιλιόμετρα. Τις ενίσχυσε περαιτέρω από την αρχή της κρίσης, τότε που η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα άρχισε να αυξάνει τη ρευστότητα στο σύστημα, τότε που άρχισε να «τυπώνει». Τα φρέσκα δολάρια, είναι πια γνωστό, δεν έμειναν εντός των ΗΠΑ. Δεν χρηματοδότησαν έργα υποδομής, δεν επενδύθηκαν στην ώριμη αμερικανική οικονομία, δεν τάισαν πληθωριστικές πιέσεις εντός των ΗΠΑ. Αντίθετα, «εξήχθησαν» μεμιάς: περνώντας μέσα από το μοτέρ των μεγάλων διεθνών τραπεζών, μοχλεύθηκαν και τοποθετήθηκαν στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη, εκείνες που έδιναν υψηλότερο τόκο (συνήθως αναδυόμενες οικονομίες με κάποιο ρίσκο). Μετατράπηκαν σε –τοκοφόρους– απαιτήσεις. Σήμερα, αυτά τα κεφάλαια παραμένουν στην «πλανητική περιφέρεια» όπως τα bonus packs στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, σαν κουμπαράδες που περιμένουν να σπάσουν με τη σειρά, για να επαναπατριστούν και να συνεισφέρουν στην αμερικανική ανάκαμψη. Γράφω «με τη σειρά», γιατί η επιστροφή τους είναι λεπτή υπόθεση. Δεν μπορούν να αποσυρθούν όλα μεμιάς: η αποσταθεροποίηση μιας μαζικής εξόδου/επιστροφής στον αναδυόμενο κόσμο θα τορπίλιζε την παγκόσμια οικονομία και μαζί την αμερικανική ανάκαμψη. Πρέπει να επιστρέψουν σιγά σιγά, αφορμή αφορμή, τόσο όσο για να παράγουν μια σταθερή παροχή τονωτικών στην αμερικανική οικονομία.
Η τακτική της ρεζέρβας αφορά –αναλογικά– και την Ευρώπη. Μπορεί η ΕΚΤ να μην προχώρησε σε τύπωμα όπως η Fed, αλλά και η Φρανκφούρτη επινόησε χρήμα, πολλαπλασίασε απαιτήσεις, δάνεισε ρευστότητα. Υπάρχει όμως μία σημαντική διαφορά. Στην ευρωπαϊκή περίπτωση, οι τοκοφόροι προορισμοί δεν είναι ένα-δύο ωκεανούς μακριά από τα σύνορα, είναι η ίδια η περιφέρεια της Ευρωζώνης. Ο πυρήνας, το ευρωσύστημα θα ενισχύεται όλο και περισσότερο, καθώς η ρευστότητα που δάνεισε στην περιφέρεια θα γίνεται σταδιακά απαιτητή.
Αν στην περίπτωση των ΗΠΑ είναι οι αναδυόμενες οικονομίες που θα στεγνώνουν με τη σειρά, στην περίπτωση της Ευρώπης, τον ρόλο της ρεζέρβας τον έχει η «περιφέρεια», η οποία απορρόφησε τη δανειακή ρευστότητα της ΕΚΤ. Αν δεν υπάρξει πρόνοια για μια αναδιανεμητική λειτουργία εντός Ευρωζώνης σήμερα, αυτό το «πρόβλημα στον σχεδιασμό» μπορεί να αποδειχθεί πιο μοιραίο από τα προηγούμενα. kathimerini
Προβλήματα πραγματικά, θεμελιώδη, «συστημικά». Ωστόσο, όσοι σπεύδουν να προδικάσουν άμεση επιδείνωση στις ΗΠΑ ή στην Ευρωζώνη υποτιμούν τα ένστικτα αυτοσυντήρησης των πιο «παλιών» οργανωμένων αγορών του κόσμου: Αν και ασθμαίνουσα, η αμερικανική ανάκαμψη έχει ακόμα σημαντικές ρεζέρβες για αρκετά χιλιόμετρα. Τις ενίσχυσε περαιτέρω από την αρχή της κρίσης, τότε που η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα άρχισε να αυξάνει τη ρευστότητα στο σύστημα, τότε που άρχισε να «τυπώνει». Τα φρέσκα δολάρια, είναι πια γνωστό, δεν έμειναν εντός των ΗΠΑ. Δεν χρηματοδότησαν έργα υποδομής, δεν επενδύθηκαν στην ώριμη αμερικανική οικονομία, δεν τάισαν πληθωριστικές πιέσεις εντός των ΗΠΑ. Αντίθετα, «εξήχθησαν» μεμιάς: περνώντας μέσα από το μοτέρ των μεγάλων διεθνών τραπεζών, μοχλεύθηκαν και τοποθετήθηκαν στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη, εκείνες που έδιναν υψηλότερο τόκο (συνήθως αναδυόμενες οικονομίες με κάποιο ρίσκο). Μετατράπηκαν σε –τοκοφόρους– απαιτήσεις. Σήμερα, αυτά τα κεφάλαια παραμένουν στην «πλανητική περιφέρεια» όπως τα bonus packs στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, σαν κουμπαράδες που περιμένουν να σπάσουν με τη σειρά, για να επαναπατριστούν και να συνεισφέρουν στην αμερικανική ανάκαμψη. Γράφω «με τη σειρά», γιατί η επιστροφή τους είναι λεπτή υπόθεση. Δεν μπορούν να αποσυρθούν όλα μεμιάς: η αποσταθεροποίηση μιας μαζικής εξόδου/επιστροφής στον αναδυόμενο κόσμο θα τορπίλιζε την παγκόσμια οικονομία και μαζί την αμερικανική ανάκαμψη. Πρέπει να επιστρέψουν σιγά σιγά, αφορμή αφορμή, τόσο όσο για να παράγουν μια σταθερή παροχή τονωτικών στην αμερικανική οικονομία.
Η τακτική της ρεζέρβας αφορά –αναλογικά– και την Ευρώπη. Μπορεί η ΕΚΤ να μην προχώρησε σε τύπωμα όπως η Fed, αλλά και η Φρανκφούρτη επινόησε χρήμα, πολλαπλασίασε απαιτήσεις, δάνεισε ρευστότητα. Υπάρχει όμως μία σημαντική διαφορά. Στην ευρωπαϊκή περίπτωση, οι τοκοφόροι προορισμοί δεν είναι ένα-δύο ωκεανούς μακριά από τα σύνορα, είναι η ίδια η περιφέρεια της Ευρωζώνης. Ο πυρήνας, το ευρωσύστημα θα ενισχύεται όλο και περισσότερο, καθώς η ρευστότητα που δάνεισε στην περιφέρεια θα γίνεται σταδιακά απαιτητή.
Αν στην περίπτωση των ΗΠΑ είναι οι αναδυόμενες οικονομίες που θα στεγνώνουν με τη σειρά, στην περίπτωση της Ευρώπης, τον ρόλο της ρεζέρβας τον έχει η «περιφέρεια», η οποία απορρόφησε τη δανειακή ρευστότητα της ΕΚΤ. Αν δεν υπάρξει πρόνοια για μια αναδιανεμητική λειτουργία εντός Ευρωζώνης σήμερα, αυτό το «πρόβλημα στον σχεδιασμό» μπορεί να αποδειχθεί πιο μοιραίο από τα προηγούμενα. kathimerini
Comments