επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Οικοδομώντας το μέλλον της χώρας Του Θανου Π. Ντοκου* Η Ελλάδα προσπαθεί να συνέλθει από τη μεγαλύτερη καταστροφή της ιστορίας της σε ειρηνική περίοδο. Ο αγώνας διεξάγεται δυστυχώς από ολίγους, οι κινήσεις συχνά γίνονται υπό καθεστώς πίεσης και πανικού και είναι ενίοτε αντιπαραγωγικές σε μεσομακροπρόθεσμη βάση (π.χ. η «περίεργη» αντιμετώπιση των παιδιών στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο). Το άμεσο διακύβευμα είναι η αποφυγή της χρεοκοπίας και η βραχυπρόθεσμη επιβίωση. Το πιθανότερο είναι ότι θα τα καταφέρουμε, έστω και με πολλές δυσκολίες. Αλλά αυτό δεν αρκεί, καθώς το ζητούμενο είναι η θεμελίωση ενός καλύτερου μέλλοντος για τη χώρα, απαλλαγμένου από τις γνωστές παθογένειες, για να μην ξαναβρεθούμε σε ανάλογη θέση σε 10 χρόνια από σήμερα. Εκτός από τις τακτικές κινήσεις, υπάρχει άμεση ανάγκη για στρατηγικές επιλογές. Η ανάθεση μιας μελέτης στο ΙΟΒΕ και το ΚΕΠΕ για την ελληνική οικονομία μέχρι το 2020 είναι ασφαλώς ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Αλλά χρειάζεται ένα ευρύτερο σχέδιο, που θα καλύπτει όλους τους τομείς δραστηριότητας μιας σύγχρονης χώρας. Ο κόσμος αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι οι τέσσερις κύριες «τάσεις» που θα διαμορφώσουν το διεθνές σύστημα τις επόμενες δεκαετίες είναι η δημογραφία, η κλιματική αλλαγή, η παγκοσμιοποίηση και οι τεχνολογικές εξελίξεις. Τόσο η Ελλάδα όσο και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, κινδυνεύουν να βρεθούν με μια δημογραφική «πυραμίδα» που θα καταστήσει αδύνατη την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη, αλλά και σε συνδυασμό με τις μεταναστευτικές ροές ενδέχεται να υπονομεύσει την κοινωνική συνοχή και πολιτική σταθερότητα. Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τον τουρισμό, την αγροτική παραγωγή, την ένταση των φυσικών φαινομένων, αλλά και την ποιότητα ζωής στη χώρα μας τις επόμενες δεκαετίες και τα όποια μέτρα προσαρμογής και διαχείρισης του προβλήματος πρέπει να ληφθούν εγκαίρως για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και να μειωθεί το κόστος τους. Από την άλλη, το λιώσιμο των πάγων και το άνοιγμα της διαδρομής στον Αρκτικό Ωκεανό θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στη μεταφορά εμπορευμάτων διά θαλάσσης και θα μπορούσαν δυνητικά να ανοίξουν ένα νέο χώρο δραστηριοποίησης της ελληνικής ναυτιλίας. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβεί και με την εξόρυξη φυσικού αερίου από σχιστόλιθο (shale gas) και τις μεγαλύτερες ανάγκες μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου. Οσον αφορά στην παγκοσμιοποίηση, θα υπάρξουν σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες τόσο για τις υπάρχουσες οικονομικές δυνάμεις όσο και για τις ανερχόμενες (BRICS αλλά και VISTA, CIVETS, Next-11). Και αυτό σε συνδυασμό με τις διαφαινόμενες τεχνολογικές εξελίξεις σε μια σειρά τομέων που κυριολεκτικά θα μεταμορφώσουν την παγκόσμια οικονομία και πολιτική. Αλλά πώς θα ετοιμαστεί ένας οδικός χάρτης για την αποφυγή παγίδων και την εκμετάλλευση ευκαιριών με δεδομένο το θεσμικό κενό στον τομέα του στρατηγικού σχεδιασμού; Ισως να προσπαθήσουμε να εκμεταλλευθούμε με κάποιον τρόπο μια πρόσφατη εξέλιξη που πέρασε μάλλον απαρατήρητη: την αξιοποίηση στα Συμβούλια Διοίκησης των πανεπιστημίων μιας ομάδας εκλεκτών Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού, όχι υποχρεωτικά ευφυέστερων των γηγενών, αλλά σίγουρα απρόσβλητων από την (κακώς εννοούμενη) ελληνική νοοτροπία. * Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.       kathimerini