επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Ο δρόμος του Ομπάμα και η Ελλάδα

Του Νίκου Κωνσταντάρα

H ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα προς το έθνος του και τον κόσμο, στην αρχή της δεύτερης προεδρικής του θητείας, περιείχε πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να αφορούν και τη δική μας χώρα. Με μια σπουδαία και ρηξικέλευθη αγόρευση, ο Αμερικανός πρόεδρος έδειξε ότι θέλει να ενώσει τη χώρα του αλλά και ότι θα εφαρμόσει το δικό του πρόγραμμα και δεν θα ενδώσει στις δυνάμεις της συντήρησης που τον πολεμούσαν την προηγούμενη τετραετία. Τα λόγια του, όμως, έδειξαν και πόσα κοινά σημεία υπάρχουν μεταξύ της δικής του χώρας και της δικής μας· φώτισαν, επίσης, και τις μεγάλες, αυτονόητες διαφορές και τους τρόπους που αναζητούν και οι δύο για να πορευθούν. Το κοινό σημείο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας δεν είναι τόσο οι αναφορές (δύο) στη δημοκρατία που έκανε ο Ομπάμα στην ορκωμοσία του, ούτε οι κλασικής εμπνεύσεως (μέσω Ρώμης) κολόνες του Καπιτωλίου, αλλά το γεγονός ότι και οι δύο χώρες έχουν ανάγκη από νέες πηγές ανάπτυξης. Οι ΗΠΑ απεμπλέκονται από δύο δύσκολους πολέμους και βγαίνουν από μια επικίνδυνη οικονομική κρίση, αλλά ο λαός τους είναι διχασμένος (όπως απέδειξε η εκλογική εκστρατεία) και το δημόσιο χρέος δυσβάσταχτο. Η Ελλάδα βασίζεται σε ξένους δανειστές και προσπαθεί να εφαρμόσει πολιτική λιτότητας και πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, με την ανάλογη πτώση στο επίπεδο ζωής των πολιτών. Σχολιάζοντας την ομιλία του Ομπάμα, ο Ντέιβιντ Μπρουκς των New York Times παρατήρησε ότι οι αναφορές του προέδρου σε πολιτικές προηγούμενων εποχών (όπως το New Deal του Φ. Ντ. Ρούσβελτ), που οδήγησαν σε αλματώδη οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική πρόοδο, δεν ισχύουν σήμερα. «Αυτές εξελίχθηκαν σε ένα έθνος που παλλόταν, που ήταν ωμό, είχε ελλιπείς θεσμούς και χρειαζόταν τιθάσευση. Δεν είμαστε πια αυτό το έθνος», έγραψε. «Είμαστε ώριμο έθνος, με πληθυσμό που γερνάει. Αντί για ελλιπείς θεσμούς, μας βαραίνει ένα παραφουσκωμένο πολιτικό σύστημα, ο φορολογικός μας κώδικας είναι μπερδεμένος, ο νομικός κώδικας είναι βυζαντινής πολυπλοκότητας και το χρέος μας δυσβάσταχτο. Η αποστολή του να αναζωογονήσεις ένα ώριμο έθνος είναι ριζικά διαφορετική από το να εκπολιτίσεις ένα που είναι νέο και ζωηρό». Η περιγραφή του Μπρουκς ταιριάζει και με τη δική μας χώρα σήμερα όσον αφορά την εξάντληση των θεσμών μας. Δηλαδή, η υπερδύναμη, της οποίας το ΑΕΠ (16 τρισ. δολάρια) είναι σχεδόν διπλάσιο της δεύτερης οικονομίας του κόσμου (της Κίνας), αντιμετωπίζει παρόμοιο πρόβλημα με αυτό που βασανίζει τη χρεοκοπημένη Ελλάδα, άλλες ευρωπαϊκές χώρες και την Ιαπωνία: πώς να ενθαρρύνουν την οικονομική ανάπτυξη την ώρα που τους ανταγωνίζονται φθηνότερες χώρες στην παγκόσμια αγορά και αυξάνονται οι ανάγκες του συστήματος κοινωνικής ασφάλισής τους λόγω της γήρανσης του πληθυσμό; Οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες, όμως, έχουν πολύ διαφορετικές αντιλήψεις για τα προβλήματά τους. Στην Αμερική, η κυρίαρχη νοοτροπία είναι ότι το κράτος πρέπει κυρίως να εξασφαλίζει τις συνθήκες που επιτρέπουν στην ιδιωτική πρωτοβουλία να δημιουργήσει ευκαιρίες ανάπτυξης και ευημερίας. Αλλά στηρίζει την οικονομία με ρευστότητα. Στην Ευρώπη δίνεται μεγαλύτερη σημασία στην προστασία όλων των μελών της κοινωνίας, αλλά εφαρμόζεται αυστηρή λιτότητα. Στην πρώτη του θητεία, η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση του Ομπάμα ήταν η ένταξη περίπου 50 εκατ. ανασφάλιστων στο σύστημα πρόνοιας. Την ίδια ώρα, οι Ευρωπαίοι κόβουν όλο και περισσότερο τα δικά τους συστήματα ασφάλισης. Σε κάποια σημεία, η μία πλευρά προσεγγίζει την άλλη. Για τον Ομπάμα, προτεραιότητες επίσης είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η εγγύηση της ισότητας και δικαιωμάτων (συμπεριλαμβανομένης και των ομοφυλόφιλων), η μεταναστευτική μεταρρύθμιση και ο μεγαλύτερος έλεγχος των όπλων. «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε νέες ιδέες και τεχνολογίες για να επανιδρύσουμε το κράτος, να μεταρρυθμίσουμε το φορολογικό σύστημα και την εκπαίδευση, να δώσουμε τα εφόδια στους πολίτες για να δουλεύουν σκληρότερα, να μαθαίνουν περισσότερα, να φθάνουν ψηλότερα». Αυτά δήλωσε ο πρόεδρος - στο πρόσωπο του οποίου η μεγάλη χώρα απέδειξε πως επενδύει στον δυναμισμό των νέων της για να ανοίξει δρόμους. Εμείς ποιον δρόμο θα πάρουμε;   kathimerini