“Οι ευρωπαίοι ηγέτες υπνοβατούν”
Φωτο: consilium.europa.eu
Μπορεί να μην το καταλάβατε, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματοποίησε μια συνάντηση κορυφής αυτή την εβδομάδα. Αφού έφαγαν ένα θρεπτικό γεύμα, οι πρωθυπουργοί της Ευρώπης, πρόεδροι και πρυτάνεις αφιέρωσαν τη μισή Τετάρτη στα σπουδαία θέματα της ενέργειας και της φορολογίας. Πάνε οι πανικόβλητοι σύνοδοι του περασμένου έτους, που μάστιζαν οι συζητήσεις για την επικείμενη αποτυχία του ευρώ.
Σήμερα, σημειώνουν οι ηγέτες της Ευρώπης, η μεταρρύθμιση είναι σε εξέλιξη στις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης και ορισμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης ανακτούν την ανταγωνιστικότητά τους. Η αγορά του δημοσιονομικού χρέους κλείστηκε ξανά στο κουτί όπου ανήκει. Και κατά το περασμένο έτος, οι τιμές των μετοχών ανέβηκαν μέχρι και ένα τέταρτο. Κανείς δεν θα μπορούσε να προσποιηθεί ότι η ζωή είναι εύκολη. Οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν ότι η σκληρή δουλειά και οι θυσίες έρχονται. Αλλά τα χειρότερα της κρίσης ανήκουν πλέον με ασφάλεια στο παρελθόν. Είναι μια καθησυχαστική ιστορία και όσοι έχουν κουραστεί από το βαγκνερικών διαστάσεων σίριαλ με το ευρώ, είναι πρόθυμοι να την πιστέψουν. Δυστυχώς, η ιδέα ότι το ευρώ είναι ένα πρόβλημα του παρελθόντος είναι μία επικίνδυνη μυθοπλασία. Στην πραγματικότητα οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπνοβατούν μέσα σε μία οικονομική έρημο.
Η οικονομία της ευρωζώνης μόλις έχει περάσει το έκτο διαδοχικό τρίμηνο συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Η δυσφορία εξαπλώνεται στις χώρες του πυρήνα όπως η Φινλανδία και η Ολλανδία, οι οποίες συρρικνώθηκαν κατά το πρώτο τρίμηνο. Οι λιανικές πωλήσεις πέφτουν. Η ανεργία, πάνω από το 12%, είναι ένα ρεκόρ με περισσότερους από έναν στους τέσσερις Ισπανούς να είναι εκτός αγοράς εργασίας. Παρά τις άγριες περικοπές δαπανών, τα δημόσια ελλείμματα είναι υψηλά και επίμονα. Το ποσό του δημοσίου χρέους, του χρέους των νοικοκυριών και των εταιρειών παραμένει υπερβολικό. Οι τράπεζες έχουν ανεπάρκεια ιδίων κεφαλαίων και οι διεθνείς δανειστές ανησυχούν, από τις μη αναγνωρισμένες ακόμα ζημιές τους. Παρά το γεγονός ότι τα επιτόκια είναι χαμηλά, οι επιχειρήσεις της νότιας Ευρώπης έχουν υποστεί μια σκληρή πιστωτική κρίση. Όλο αυτό προκαλεί οικονομικές δυσκολίες σήμερα και κατατρώει τις προοπτικές για το μέλλον της ανάπτυξης. Η ευρωζώνη μπορεί να μην είναι έτοιμη να καταρρεύσει, όμως η ηρεμία στις Βρυξέλλες δεν είναι τόσο πολύ ένα σημάδι ανάρρωσης αλλά μάλλον φθοράς.
Για το καλό όλων μας, οι ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να βγουν από τον λήθαργό τους. Θα πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, η ευρωζώνη αντιμετωπίζει τη στασιμότητα ή τη διάλυση -ενδεχομένως και τα δύο.
Για το καλό όλων μας, οι ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να βγουν από τον λήθαργό τους. Θα πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, η ευρωζώνη αντιμετωπίζει τη στασιμότητα ή τη διάλυση -ενδεχομένως και τα δύο.
Έπειτα από χρόνια κρίσης, η λίστα όσων πρέπει να κάνουν είναι σαφής. Το επείγον καθήκον είναι να αποκόψουν τους δεσμούς μεταξύ των τραπεζών και των κυβερνήσεων που είναι πολύ αδύναμες για να τις υποστηρίξουν. Αυτός ήταν ο στόχος της τραπεζικής ένωσης που συμφώνησαν το περασμένο έτος. Όμως, καθώς η πίεση έχει χαλαρώσει, η ένωση έχει παγιδευτεί σε τεχνικές δυσκολίες και σε μια θεμελιώδη διαφωνία για το πόσο ιστορικό τραπεζικό χρέος, αν υπάρχει, θα πρέπει να διαγραφεί -πόσο, με άλλα λόγια, οι Γερμανοί, οι Ολλανδοί και οι Φινλανδοί θα πρέπει να υποφέρουν για τα λάθη των άλλων. Η καθυστέρηση αυτή είναι εξαιρετικά καταστροφική. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες χρειάζονται κεφάλαια με οποιοδήποτε μέσο. Η Αμερική έχει συνέλθει πριν από την Ευρώπη όχι μόνο επειδή ήταν λιγότερο αυστηρή, αλλά και επειδή προχώρησε γρήγορα στη διευθέτηση των τραπεζών της, ώστε να μπορούν να δανείζουν και πάλι.
Επιπλέον, η ευρωζώνη χρειάζεται μεταρρυθμίσεις στην τόνωση της ανάπτυξης. Η ΕΕ πρέπει να επεκτείνει την ενιαία αγορά περαιτέρω σε υπηρεσίες. Αντί να σκέφτεται κόκκινες γραμμές, θα πρέπει να επιδιώξει μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που προσφέρεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της. Και θα πρέπει να μειώσει τη λιτότητα, επιβραδύνοντας το ρυθμό των δημοσιονομικών περικοπών και χρησιμοποιώντας μετρητά από τον πυρήνα της ευρωζώνης για να πληρώσει τα προγράμματα για την ενίσχυση της απασχόλησης των νέων και των επενδύσεων σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην περιφέρεια.
Επιπλέον, η ευρωζώνη χρειάζεται μεταρρυθμίσεις στην τόνωση της ανάπτυξης. Η ΕΕ πρέπει να επεκτείνει την ενιαία αγορά περαιτέρω σε υπηρεσίες. Αντί να σκέφτεται κόκκινες γραμμές, θα πρέπει να επιδιώξει μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που προσφέρεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της. Και θα πρέπει να μειώσει τη λιτότητα, επιβραδύνοντας το ρυθμό των δημοσιονομικών περικοπών και χρησιμοποιώντας μετρητά από τον πυρήνα της ευρωζώνης για να πληρώσει τα προγράμματα για την ενίσχυση της απασχόλησης των νέων και των επενδύσεων σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην περιφέρεια.
Σαφώς, ο λόγος για την σημερινή αδράνεια δεν είναι η έλλειψη των πραγμάτων που πρέπει να κάνουν, αλλά η έλλειψη βούλησης να τα κάνουν. Αυτό το χάσμα οφείλεται εν μέρει στις εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, την κινητήρια δύναμη σχεδόν για κάθε ευρωπαϊκή πολιτική αυτές τις μέρες. Αλλά υπάρχει και μια βαθύτερη αιτία. Σε όλη την Ευρώπη οι ψηφοφόροι έχουν αγανακτήσει τόσο από τους δικούς τους πολιτικούς όσο και από αυτούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έχει παραλύσει από τα σκάνδαλα και από ένα απογοητευτικό ποσοστό έγκρισής του που φτάνει μόλις το 24% -ένα άλλο ρεκόρ. Μια πρόσφατη μελέτη του Pew Research Centre διαπίστωσε ότι το ποσοστό των γάλλων ψηφοφόρων που είναι θετικοί απέναντι στην ΕΕ μειώθηκε από 60% το 2012 σε 41%, λιγότερο ακόμη και από την ευρωσκεπτικιστική Βρετανία. Η Ιταλία είναι σε ύφεση, αλλά δεν φαίνεται να μπορεί να συγκεντρώσει μια συνεκτική πολιτική πλατφόρμα για αλλαγή. Την ίδια στιγμή, οι ψηφοφόροι θέλουν να διατηρήσουν το ενιαίο νόμισμα: το 70% από αυτούς στηρίζει ακόμα το ευρώ στην Ελλάδα, η οποία έχει πληγεί από την κρίση περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, κρίσιμες ψηφοφορίες στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τις Κάτω Χώρες έχουν υποστηρίξει επανειλημμένα την παραμονή του στην ευρωζώνη. Αυτή είναι μια συνταγή για αδράνεια. Από τη μία πλευρά, οι ψηφοφόροι θέλουν η ευρωζώνη να παραμείνει. Από την άλλη, δεν θα υποστηρίξουν τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να βγουν από την κρίση.
Ήταν θέμα χρόνου όταν οι αγορές ομολόγων θα ανάγκαζαν τους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν αυτή την αντίφαση. Ήταν η απειλή του οικονομικού πανικού που κράτησε τους ηγέτες της ευρωζώνης μέχρι το ξημέρωμα, σφυρηλατώντας προσφορές διάσωσης και υποσχέσεις μεταρρύθμισης. Όμως, οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν αναισθητοποιηθεί από τότε που ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, υποσχέθηκε να «κάνει ό, τι χρειάζεται» για να προστατεύσει την ευρωζώνη από την κατάρρευση. Οι κερδοσκόποι γνωρίζουν ότι το να στοιχηματίσουν εναντίον του ενιαίου νομίσματος θα ήταν σα να τα βάζουν με τον θεωρητικά άπειρο ισολογισμού της ΕΚΤ και ότι, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, αυτί θα σήμαινε μεγάλες απώλειες.
Κώδωνας κινδύνου
Ο Ντράγκι είχε δίκιο όταν αγόρασε χρόνο για την ευρωζώνη. Είχε δίκιο επίσης όταν εξόπλισε την ΕΚΤ έτσι ώστε να αντιμετωπίσει την κερδοσκοπία. Το πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικοί κατασπατάλησαν την ευκαιρία για ομαλή μεταρρύθμιση. Οι αισιόδοξοι λένε ότι όλα θα είναι μια χαρά μετά την εκλογή της Γερμανίας, όταν οι ηγέτες της θα έχουν την εντολή για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Αλλά η γερμανική απροθυμία να ηγηθεί ή να πληρώσει για την υπόλοιπη Ευρώπη είναι πολύ βαθύτερη. Επιπλέον, τα δεινά του Ολάντ σημαίνουν ότι η γαλλο-γερμανική σχέση, η οποία έπαιζε πάντα κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη της Ευρώπης, έχει παγώσει.
Και αν οι ηγέτες της ευρωζώνης σκοντάψουν; Όπως η Ιαπωνία, η Ευρώπη θα είναι κάτω από μια σκιά για τα επόμενα χρόνια. Το κόστος θα μετρηθεί σε απογοήτευση, σε πληγείσες κοινότητες και σε χαμένες ζωές. Σε αντίθεση με την Ιαπωνία, όμως, η ευρωζώνη δεν είναι συνεκτική. Για όσο χρονικό διάστημα η στασιμότητα και η ύφεση πλήττουν τη δημοκρατία, η ευρωζώνη ρισκάρει τη μοιραία λαϊκή απόρριψη. Αν οι υπνοβάτες ενδιαφέρονται για το νόμισμά τους και τους ανθρώπους τους, πρέπει να ξυπνήσουν.
This entry was posted in Αντιθέσεις. Bookmark the permalink. antinews
Comments