Ανησυχία για πιθανή έξοδο από το ευρώ
Ανησυχία για πιθανή έξοδο από το ευρώ
ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΣ*
Στο διάστημα των δύο μηνών που πέρασαν από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, η κυβέρνηση συνεχίζει να απολαύει της εμπιστοσύνης της κοινής γνώμης στις βασικές της επιλογές. Εντούτοις, η ανησυχία για μια ενδεχόμενη έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη, ο προβληματισμός για την κατάσταση της οικονομίας και επιμέρους θέματα (μετανάστευση, ασφάλεια) μπορούν στο επόμενο διάστημα να υπονομεύσουν τη δημοφιλία της κυβέρνησης.
Το ενεργητικό
Η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου εκλαμβάνεται από το 60% των πολιτών ως επιτυχία, και μάλιστα με ομόθυμη τη θετική στάση των ψηφοφόρων όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Στην ίδια κατεύθυνση, αλλά με μεγαλύτερη διακύμανση διαχρονικά, εκφράζονται οι πολίτες για την ακολουθούμενη στρατηγική διαπραγμάτευσης, με σχεδόν τους 6/10 να θεωρούν πως η ακολουθούμενη στρατηγική είναι η σωστή. Στην αντίθετη κατεύθυνση, το 30% περίπου την κρίνει αρνητικά, ενώ 1/10 εκτιμά πως δεν είναι σταθερή και επομένως ενίοτε είναι σωστή και ενίοτε λανθασμένη. Διαχρονικά, ενώ στην έρευνα που διεξήχθη στις 4-5 Φεβρουαρίου αποτυπώθηκαν ποσοστά συμφωνίας με την ακολουθούμενη τακτική ύψους 72%, αυτά σταδιακά μειώθηκαν στο 56,5% στα μέσα Μαρτίου. Σε αντίθεση με την ομόθυμη στάση των ψηφοφόρων όλων των κομμάτων στο ζήτημα της επιτυχούς παράτασης της δανειακής σύμβασης, στο θέμα της ακολουθούμενης διαπραγματευτικής τακτικής εμφανίζεται διαφοροποίηση ανάλογα με την κομματική επιλογή: οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, των ΑΝΕΛ, της Χ.Α. και του ΚΚΕ επιδοκιμάζουν την ακολουθούμενη στρατηγική, ενώ οι ψηφοφόροι των υπολοίπων κομμάτων της αντιπολίτευσης (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και «Ποτάμι») την αποδοκιμάζουν.
Οι πολίτες συνεχίζουν να αναμένουν πως η κυβέρνηση θα εφαρμόσει το σύνολο των προεκλογικών της υποσχέσεων έστω κι αν καθυστερήσει να το κάνει για λόγους τακτικής με τους δανειστές. Το ποσοστό αυτό πάντως έχει υποστεί μια σημαντική πτώση, καθώς από το 75% που αποκρίνονταν θετικά στις 4-5 Φεβρουαρίου, διαμορφώθηκε στη συνέχεια στο 56% στα μέσα Μαρτίου. Είναι προφανές πως οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές έπεισαν ένα τμήμα των ψηφοφόρων πως η εφαρμογή του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, στο σύνολό του τουλάχιστον, δείχνει ανέφικτη.
Το παθητικό
Στον αντίποδα, διερευνώντας τα συναισθήματα που προκαλεί στους πολίτες η συζήτηση για πιθανή έξοδο της χώρας από το ευρώ, εμφανίζεται να κυριαρχεί ο φόβος. Πρόκειται για μια ανησυχία που βαίνει συνεχώς αυξανόμενη σε αυτούς τους δύο μήνες. Σε αντίρροπη κατεύθυνση, περιορίστηκε στο 16% το ποσοστό των πολιτών που θεωρεί απίθανο ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Το θέμα αυτό επηρεάζεται άμεσα από την εξέλιξη και την ένταση των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους. Είναι απολύτως βέβαιο πως οι έρευνες μετά τη συνάντηση Μέρκελ - Τσίπρα θα κατέγραψαν υποχώρηση της ανησυχίας.
Μεγαλύτερος πονοκέφαλος για την κυβέρνηση ίσως να αποτελέσει η αυξανόμενη απαισιοδοξία των πολιτών για την εξέλιξη των οικονομικών του νοικοκυριού τους στους επόμενους μήνες. Ο βαθμός αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας για τα οικονομικά προσδιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις προσδοκίες από την κυβέρνηση και τη στάση απέναντί της. Στις διαδοχικές μετρήσεις της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς, πριν από τις εκλογές (14 - 18 Ιανουαρίου), αμέσως μετά (18 - 28 Φεβρουαρίου) και στις 16 - 17 Μαρτίου, η απαισιοδοξία των πολιτών εμφανίζεται να κυριαρχεί και πάλι. Στην τελευταία έρευνα, το 39% εκτιμά πως η οικονομική του κατάσταση θα επιδεινωθεί, έναντι ενός 25% το οποίο εκτιμά πως θα βελτιωθεί. Η παραπάνω εικόνα απαισιοδοξίας αντιστρέφει την αρχική μετεκλογική αισιοδοξία, όπου το 30% θεωρούσε πως η κατάστασή του θα βελτιωθεί έναντι 16% που πίστευε πως θα επιδεινωθεί.
Πέραν του μετώπου της οικονομίας, οι πολίτες δείχνουν σκεπτικοί με την απόφαση της κυβέρνησης να απελευθερώσει τους μετανάστες από το κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας. Περισσότεροι από 6/10 δηλώνουν πως τους έκανε κακή εντύπωση αυτή η απόφαση. Γενικότερα στα θέματα της ασφάλειας η κυβέρνηση δεν δείχνει προς το παρόν να έχει το ίδιο καλές επιδόσεις στην κοινή γνώμη με αυτές που έχει στα ζητήματα της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους.
Εντέλει, η κυβέρνηση εμφανίζεται σήμερα ο απόλυτα κυρίαρχος παίκτης του πολιτικού συστήματος, ελλείψει προς το παρόν μιας απειλητικής αντιπολίτευσης. Είναι εμφανές πως η κυβέρνηση διανύει τον «μήνα του μέλιτος» με την κοινή γνώμη, όμως ο τρόπος που θα διαχειριστεί αυτήν την περίοδο μπορεί να κρίνει αν θα μακροημερεύσει ή όχι.
Το ενεργητικό
Η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου εκλαμβάνεται από το 60% των πολιτών ως επιτυχία, και μάλιστα με ομόθυμη τη θετική στάση των ψηφοφόρων όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Στην ίδια κατεύθυνση, αλλά με μεγαλύτερη διακύμανση διαχρονικά, εκφράζονται οι πολίτες για την ακολουθούμενη στρατηγική διαπραγμάτευσης, με σχεδόν τους 6/10 να θεωρούν πως η ακολουθούμενη στρατηγική είναι η σωστή. Στην αντίθετη κατεύθυνση, το 30% περίπου την κρίνει αρνητικά, ενώ 1/10 εκτιμά πως δεν είναι σταθερή και επομένως ενίοτε είναι σωστή και ενίοτε λανθασμένη. Διαχρονικά, ενώ στην έρευνα που διεξήχθη στις 4-5 Φεβρουαρίου αποτυπώθηκαν ποσοστά συμφωνίας με την ακολουθούμενη τακτική ύψους 72%, αυτά σταδιακά μειώθηκαν στο 56,5% στα μέσα Μαρτίου. Σε αντίθεση με την ομόθυμη στάση των ψηφοφόρων όλων των κομμάτων στο ζήτημα της επιτυχούς παράτασης της δανειακής σύμβασης, στο θέμα της ακολουθούμενης διαπραγματευτικής τακτικής εμφανίζεται διαφοροποίηση ανάλογα με την κομματική επιλογή: οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, των ΑΝΕΛ, της Χ.Α. και του ΚΚΕ επιδοκιμάζουν την ακολουθούμενη στρατηγική, ενώ οι ψηφοφόροι των υπολοίπων κομμάτων της αντιπολίτευσης (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και «Ποτάμι») την αποδοκιμάζουν.
Οι πολίτες συνεχίζουν να αναμένουν πως η κυβέρνηση θα εφαρμόσει το σύνολο των προεκλογικών της υποσχέσεων έστω κι αν καθυστερήσει να το κάνει για λόγους τακτικής με τους δανειστές. Το ποσοστό αυτό πάντως έχει υποστεί μια σημαντική πτώση, καθώς από το 75% που αποκρίνονταν θετικά στις 4-5 Φεβρουαρίου, διαμορφώθηκε στη συνέχεια στο 56% στα μέσα Μαρτίου. Είναι προφανές πως οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές έπεισαν ένα τμήμα των ψηφοφόρων πως η εφαρμογή του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, στο σύνολό του τουλάχιστον, δείχνει ανέφικτη.
Το παθητικό
Στον αντίποδα, διερευνώντας τα συναισθήματα που προκαλεί στους πολίτες η συζήτηση για πιθανή έξοδο της χώρας από το ευρώ, εμφανίζεται να κυριαρχεί ο φόβος. Πρόκειται για μια ανησυχία που βαίνει συνεχώς αυξανόμενη σε αυτούς τους δύο μήνες. Σε αντίρροπη κατεύθυνση, περιορίστηκε στο 16% το ποσοστό των πολιτών που θεωρεί απίθανο ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Το θέμα αυτό επηρεάζεται άμεσα από την εξέλιξη και την ένταση των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους. Είναι απολύτως βέβαιο πως οι έρευνες μετά τη συνάντηση Μέρκελ - Τσίπρα θα κατέγραψαν υποχώρηση της ανησυχίας.
Μεγαλύτερος πονοκέφαλος για την κυβέρνηση ίσως να αποτελέσει η αυξανόμενη απαισιοδοξία των πολιτών για την εξέλιξη των οικονομικών του νοικοκυριού τους στους επόμενους μήνες. Ο βαθμός αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας για τα οικονομικά προσδιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις προσδοκίες από την κυβέρνηση και τη στάση απέναντί της. Στις διαδοχικές μετρήσεις της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς, πριν από τις εκλογές (14 - 18 Ιανουαρίου), αμέσως μετά (18 - 28 Φεβρουαρίου) και στις 16 - 17 Μαρτίου, η απαισιοδοξία των πολιτών εμφανίζεται να κυριαρχεί και πάλι. Στην τελευταία έρευνα, το 39% εκτιμά πως η οικονομική του κατάσταση θα επιδεινωθεί, έναντι ενός 25% το οποίο εκτιμά πως θα βελτιωθεί. Η παραπάνω εικόνα απαισιοδοξίας αντιστρέφει την αρχική μετεκλογική αισιοδοξία, όπου το 30% θεωρούσε πως η κατάστασή του θα βελτιωθεί έναντι 16% που πίστευε πως θα επιδεινωθεί.
Πέραν του μετώπου της οικονομίας, οι πολίτες δείχνουν σκεπτικοί με την απόφαση της κυβέρνησης να απελευθερώσει τους μετανάστες από το κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας. Περισσότεροι από 6/10 δηλώνουν πως τους έκανε κακή εντύπωση αυτή η απόφαση. Γενικότερα στα θέματα της ασφάλειας η κυβέρνηση δεν δείχνει προς το παρόν να έχει το ίδιο καλές επιδόσεις στην κοινή γνώμη με αυτές που έχει στα ζητήματα της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους.
Εντέλει, η κυβέρνηση εμφανίζεται σήμερα ο απόλυτα κυρίαρχος παίκτης του πολιτικού συστήματος, ελλείψει προς το παρόν μιας απειλητικής αντιπολίτευσης. Είναι εμφανές πως η κυβέρνηση διανύει τον «μήνα του μέλιτος» με την κοινή γνώμη, όμως ο τρόπος που θα διαχειριστεί αυτήν την περίοδο μπορεί να κρίνει αν θα μακροημερεύσει ή όχι.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Ο κ. Γιώργος Σιάκας είναι υπ. διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και συνεργάτης της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης του ΠΑΜΑΚ.
Comments