Κίνα: το τρίτο άλμα

Κίνα: το τρίτο άλμα

Του Ηλία Σιακαντάρη

Στην Κίνα έχει ξεκινήσει ακόμη μία τεκτονική μεταβολή. Δεν είναι μόνο η καταναλωτική ωρίμανση του Κινέζου μικροαστού που υπόσχεται να αλλάξει την οικονομία της χώρας. Είναι και ο νέος γύρος απελευθέρωσης των αγορών, αλλά και η «έξοδος» του νομίσματός της για πραγματικά «διεθνή καριέρα», που θα αλλάξει την καθημερινότητα και τις ισορροπίες στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Κίνας Ζου Χσιαοτσιάν ανακοίνωσε πως θα σταματήσει τις κλασικές παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος και ότι θα διευρύνει («με τακτικό τρόπο») το όριο διαπραγμάτευσης του γουάν. Παραδοσιακά η κεντρική τράπεζα, κάθε μέρα, ορίζει μια ισοτιμία για το κινεζικό νόμισμα και επιτρέπει μικρή διακύμανση εντός προδιαγεγραμμένων ορίων. Πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, το κινεζικό νόμισμα μπορούσε να κινηθεί σε ένα στενό όριο +/-0,3%. Το εύρος σήμερα είναι στο +/-1%. Ο κύριος Ζου δεν έδωσε χρονοδιάγραμμα – αλλά η δήλωσή του και μόνο αφήνει να εννοηθεί ότι σύντομα το όριο αυτό θα μεγαλώσει. Επίσης διευκρίνισε πως το Πεκίνο θα καταργήσει τα πλαφόν που ισχύουν για επενδύσεις Κινέζων και ξένων στη χώρα, ενώ και το πλαφόν στα επιτόκια καταθέσεων των τοπικών τραπεζών θα αποσυρθεί σταδιακά. Τόσο η βελτίωση στην ανταλλαξιμότητα του γουάν όσο και η απελευθέρωση των επιτοκίων εντάχθηκαν στις εξαγγελίες της πρόσφατης Τρίτης Ολομέλειας, των πολυετών προγραμματικών δηλώσεων δηλαδή κάθε νέας ηγετικής ομάδας. Αυτές τις μέρες, οι εξαγγελίες εξειδικεύονται – και είναι απαραίτητο: το να προσπαθήσει ένας Δυτικός να «μεταφράσει» τις κυβερνητικές ζυμώσεις του Πεκίνου είναι σαν να προσπαθεί να παρακολουθήσει ένας ρεμπέτης άγνωστη όπερα με ιταλικό λιμπρέτο. Στην καλύτερη περίπτωση θα καταλάβει ποιος είναι ο πρωταγωνιστής. Τα υπόλοιπα πρέπει να του τα εξηγήσουν. Η Τρίτη Ολομέλεια της νέας ηγετικής ομάδας της Κίνας κάτω από τις περίπλοκες διατυπώσεις δίνει σύνθημα για μια νέα φάση της κινεζικής οικονομίας. Μια φάση στην οποία οι αυτοεξαιρέσεις καταργούνται και η χώρα μπαίνει σιγά σιγά με όλο της το ειδικό βάρος στο παγκόσμιο σύστημα, έτοιμη να δρέψει καρπούς. Ωστόσο η δρομολογημένη, σταδιακή έξοδος της Κίνας από το κρατικό κουκούλι έχει και άλλη πλευρά: την έκθεση της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου σε δυτικές προκλήσεις. Ο επικεφαλής της μεγαλύτερης εμπορικής τράπεζας, της ICBC, προειδοποιεί πως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα αυξηθούν. Καθώς ο τραπεζικός τομέας αρχίζει και δανείζει απευθείας μικρές επιχειρήσεις κι όχι μόνο κρατικούς γίγαντες, είναι δεδομένο ότι το ρίσκο θα αυξηθεί. Επιπλέον, η απελευθέρωση του καθορισμού των επιτοκίων θα στερήσει από τις τράπεζες, λέει στους Financial Times, τα σίγουρα περιθώρια κέρδους που απολαμβάνουν σήμερα. Πώς θα αντιδράσει η Κίνα στις νέες προκλήσεις; Πώς θα πλοηγηθεί το Πεκίνο στα βαθιά της οικονομίας της αγοράς; Τα μέχρι τώρα δείγματα δείχνουν μια διαφορετική προσέγγιση από τις δυτικές οικονομίες. Στα πρόσφατα επεισόδια ανησυχίας στη διατραπεζική αγορά, όταν η δυσπιστία μεταξύ των κινεζικών τραπεζών αύξησε την απροθυμία να δανείσουν η μία την άλλη, η κεντρική τράπεζα έδειξε διατεθειμένη να τις αφήσει να νιώσουν τις συνέπειες: έμεινε παρατηρητής όταν το διατραπεζικό επιτόκιο εκτοξευόταν, για μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι οι αντίστοιχες δυτικές. Σαν να ήθελε να διδάξει μια ακραιφνώς καπιταλιστική έννοια: ότι όταν παίρνεις ρίσκα, να είσαι προετοιμασμένος να πληρώσεις και τις συνέπειες. Δεν έσπευσε να παρέμβει υπέρ αδύναμων τραπεζών διοχετεύοντάς τους ρευστότητα. Το μότο της Τρίτης Ολομέλειας ήταν «Κάθε τιμή που επηρεάζεται από την αγορά θα πρέπει να αφεθεί στην αγορά». Τα τζάμια αφαιρούνται από το κινεζικό θερμοκήπιο. Σύντομα, τα χρηματιστήρια της χώρας θα εκτεθούν σε διεθνείς ανέμους, συχνά ανελέητους. Τα επόμενα χρόνια θα επηρεαστούν από την «κινεζική ανάγνωση» του καπιταλισμού πολύ περισσότερο από ό,τι μέχρι σήμερα.   kathimerini