Αιγαίο: ένα πέλαγος με ροπή στο δράμα

Αιγαίο: ένα πέλαγος με ροπή στο δράμα

Του Ηλία Σιακαντάρη

Το Αιγαίο να (ξανα-)ετοιμάζεται να βγει στη σκηνή. Η προσοχή διεθνών αγορών και ειδησεογραφίας στρέφεται πάλι πάνω του, εστιάζοντας αυτή τη φορά στη Τουρκία. Εχουν περάσει οκτώ μήνες από τότε που η τύχη της άλλαξε – και το πολυδιαφημισμένο «τουρκικό όνειρο» γύρισε σε εφιάλτη. Αφορμή, η υπόνοια της Fed για μείωση της στήριξης των διεθνών αγορών: Το σχετικό σήμα από την αμερικανική κεντρική τράπεζα τον περασμένο Μάιο πυροδότησε ανασφάλεια και έξοδο από τις αναδυόμενες αγορές – που ξαφνικά όλοι τις είδαν με δυσπιστία. Επόμενο βήμα των διεθνών επενδυτών; Να ζυγίσουν ποια από τις αναδυόμενες είναι πιο εύθραυστη, ποια θα είναι η «πρώτη πεσούσα», ώστε να στοιχηματίσουν εις βάρος της. Η γειτονική χώρα βάζει αυτόματα υποψηφιότητα: Εχει ένα τεράστιο έλλειμμα στις συναλλαγές της με τον έξω κόσμο. Μια κυβέρνηση σε υπαρξιακή κρίση. Μια οικονομία που λειτουργεί με νευρικά, ξένα, βραχυπρόθεσμα δάνεια. Μια σταθερή απόσυρση των διεθνών κεφαλαίων, η οποία αποτυπώνεται στην υποχώρηση της τουρκικής λίρας. Τα μικρότερα συναλλαγματικά αποθέματα, άρα τις λιγότερες άμυνες από τις άλλες αναδυόμενες. Η ισοτιμία της τουρκικής λίρας με το δολάριο ξεπέρασε το ψυχολογικό όριο του 2,2 αυτή την εβδομάδα. Μία λίρα αγοράζει 45 σεντς· πέρυσι αγόραζε 55. Μιλάμε για 20% υποτίμηση. «Μάνι μάνι» μεγαλύτερη απώλεια πραγματικού εισοδήματος για τον μέσο Τούρκο από ό,τι για τον Ελληνα σε ένα χρόνο, «στα μουλωχτά». Η Τουρκία προσπαθεί να πατήσει φρένο «καίγοντας» με γρήγορο ρυθμό τα συναλλαγματικά της αποθέματα: αγοράζει με αυτά τουρκικές λίρες προσπαθώντας να ανακόψει τη διολίσθηση. Μάταια. Τα διεθνή κεφάλαια βγαίνουν από την Τουρκία και η απομόνωσή της από τις ομοειδείς οικονομίες ενισχύεται. Το διάγραμμα-βαρόμετρο που παρακολουθούν οι Τούρκοι πλέον με κομμένη την ανάσα δεν είναι το κόστος δανεισμού, αλλά η ισοτιμία του νομίσματός της. Σε αυτό το διάγραμμα διακρίνεται καθαρά και η παράμετρος «πυροβολώ τα πόδια μου»: Η λίρα άρχισε να διολισθαίνει αμέσως μετά τις αμερικανικές ανακοινώσεις για μειωμένες δόσεις στις ενέσεις ρευστότητας. Αλλά παρουσιάζει δύο μεγάλες βουτιές – με αποκλειστική ευθύνη της τουρκικής διοίκησης: Η μία ταυτόχρονα με τις βίαιες συγκρούσεις στην πλατεία Τακσίμ. Η άλλη, όταν άρχισε το ξεκαθάρισμα πολιτικών λογαριασμών Ερντογάν - Γκιουλέν τον Δεκέμβριο. Κάποιοι υπάλληλοι στο ΔΝΤ θα ξεσκονίζουν τις παλαιότερες τουρκικές εκθέσεις και ίσως προετοιμάζονται για τα επόμενα. Τα μεσανατολικά κολλήματα στην πολιτική διαιωνίζουν τον εγκλωβισμό. Για παράδειγμα, αντί η τουρκική κεντρική τράπεζα να σπαταλά τα πολύτιμα συναλλαγματικά της διαθέσιμα σε έναν καταδικασμένο αγώνα, θα μπορούσε να αυξήσει τα επιτόκια για να ανακόψει την εκροή πιο κοντά «στην πηγή». Ελα όμως που ο Ερντογάν έχει αυτοεγκλωβιστεί και οι ψηφοφόροι του θα τον κάψουν αν το δοκιμάσει. Ετσι η Τουρκία αγωνίζεται να διαφύγει από το σπιράλ θανάτου που έχει παγιδευτεί, με δεμένα τα χέρια πίσω από την πλάτη της – προστατεύοντας πάνω από όλα το κούτελο του πρωθυπουργού. Αλλά, αν δεν μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια γιατί φοβάται τους ψηφοφόρους, τους στέλνει στα ανταλλακτήρια να αλλάζουν λίρες με δολάρια με το που θα τις πιάσουν στα χέρια τους. Ιδεοληψία - Πραγματισμός: Σημειώσατε 1. Σας θυμίζει κάτι; Οπως στην Ελλάδα, έτσι και στην Τουρκία η «πολιτική παράδοση» και οι «ιερές αγελάδες» βγάζουν από το μενού λύσεις που θα ανέκοπταν πιο αποτελεσματικά την έξοδο των διεθνών κεφαλαίων. Παγιδευμένοι στην εσωστρέφεια, οι Τούρκοι απομένουν με καταδικασμένες αντιδράσεις, που μεσοπρόθεσμα θα έχουν μεγαλύτερο κόστος. Με αυτή τη μέθοδο όμως, όπως και στην Ελλάδα, το ένστικτο προσωπικής επιβίωσης δουλεύει κόντρα στην επίσημη πολιτική, επιδεινώνει την κατάσταση κι επισπεύδει τα χειρότερα: Ο Τούρκος πολίτης, για να προστατέψει το βιος του, αναζητεί και πάλι (όχι ξένη τράπεζα) σκληρό νόμισμα, παρατά και αυτός τη λίρα. Οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα των Τούρκων ιδιωτών αυξήθηκαν κατά 10% σε ένα χρόνο. Των εταιρειών, κατά 20%. Είναι εύκολο να εντοπίσεις τις κοινές καταβολές της πολιτικής ανωριμότητας, της αυτοπαγίδευσης στο πελατειακό κράτος. Αλλά θα δούμε και τις διαφορές από δω και πέρα μεταξύ δύο οικονομικών «πολιορκιών»: μιας χώρας με ισχυρό νόμισμα και ανύπαρκτη οικονομία και μιας με αδύναμο νόμισμα και τεράστια οικονομία. Το Αιγαίο ενδέχεται να αποδειχθεί θέατρο δύο διαφορετικού τύπου καταρρεύσεων στις ακτές του. Τελικά, τα ψάρια του είναι τυχερά  kathimerini