Δύο μπλόφες και μία δύσκολη αλήθεια

Δύο μπλόφες και μία δύσκολη αλήθεια

Του Ηλία Σιακαντάρη

Αυτός ο Σεπτέμβριος θα μνημονεύεται ως ο μήνας που δύο κορυφαίοι θεσμοί των ΗΠΑ ανέκρουσαν επεισοδιακά πρύμναν και οι αγορές, που συνήθως πριμοδοτούν τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα, εκτινάχθηκαν υψηλότερα. Η πρώτη «στροφή» αφορά την πρόθεση επέμβασης στη Συρία. Η δεύτερη, την πρόθεση σταδιακής απόσυρσης (taper) της ένεσης μετρητών στην οικονομία. Και οι δύο πρωτοβουλίες είχαν προαναγγελθεί και οι δύο δημιούργησαν κλίμα και δυναμική φόβου στις αγορές –για εβδομάδες και μήνες, αντίστοιχα–, ενώ και στις δύο η υπαναχώρηση έφερε ανακούφιση. *** Ο Μπεν Μπερνάνκι κράτησε τη μεγαλύτερη έκπληξη για το τέλος της θητείας του: Αφησε άφωνους τους πάντες την Τετάρτη, όταν άφησε αμετάβλητα τα προγράμματα παροχής ρευστότητας. Αναίρεσε έτσι τα μηνύματα που έστελνε από τον Μάιο περί ισχυρότερης οικονομίας, που μπορεί σταδιακά να επεξαρτηθεί από το εύκολο χρήμα. Αλλά με αυτή την «μπλόφα» ο ισχυρότερος κεντρικός τραπεζίτης του πλανήτη (και αυθεντία, ως καθηγητής, στην κρίση του 1929) αποπεράτωσε τη δική του «κληρονομιά»: Δεν επανέλαβε το «λάθος» της προπολεμικής κρίσης – να αποσύρει δηλαδή τα νομισματικά δεκανίκια από μια οικονομία που δεν είναι ακόμη έτοιμη. Από δω και πέρα, όμως, βρισκόμαστε όντως σε αχαρτογράφητα νερά. Νέο χρήμα θα συνεχίσει να αιμοδοτεί την αμερικανική και την παγκόσμια πίστωση – μέχρι νεωτέρας. Το τίμημα βέβαια είναι ένα πιο ρευστό πλαίσιο με λιγότερους αξιόπιστους «μοχλούς παρέμβασης». *** Η κλινήρης οικονομία γιόρτασε την παράταση της νοσηλείας της με υπερβολές: Σε ρεκόρ όλων των εποχών η Wall Street (ποια κρίση του 2008;) και οι ευρωπαϊκές μετοχές. Το δολάριο βούτηξε, το ευρώ ανήλθε σε υψηλά μηνών… Αλμα 70 δολαρίων για τον χρυσό και ράλι στις –επί μήνες καθημαγμένες– αναδυόμενες αγορές και τα νομίσματά τους. Η πρώτη ανάγνωση λέει πως το φάσμα της ανασφάλειας και του πανικού ξορκίζεται στο απώτερο μέλλον. Το εύκολο χρήμα θα συνεχίζει να πριμοδοτεί τον χρηματοπιστωτικό κλάδο και τις μετοχές, θα διατηρήσει τη ροή επενδύσεων στις αναδυόμενες οικονομίες, αλλά και θα ενισχύσει την τιμή του χρυσού και των ομολόγων – για κάποιο διάστημα. Μόλις περάσει η πρώτη έξαψη όμως, ύστερα από ώρες ή μήνες, κάποιες δεύτερες σκέψεις θα αντικαταστήσουν τον ενθουσιασμό για τα δύο «συγγνώμη, λάθος», τη Συρία και το taper. *** Η σημερινή αρχιτεκτονική ισχύος στον πλανήτη έχει γίνει λιγότερο προβλέψιμη: Η πιο ισχυρή κυβέρνηση και η πιο σημαντική κεντρική τράπεζα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις με την αποφασιστικότητα και την ανεξαρτησία που είχαν παλιότερα. Η στρατηγική της μπλόφας κερδίζει χρόνο, βοηθά να συγκαλύψει την αδυναμία μπροστά στους περιορισμούς – αλλά για λίγο. Οσο για την υπαναχώρηση στο θέμα της σταδιακής απόσυρσης από τα έκτακτα μέτρα τόνωσης, αποκαλύπτει πανηγυρικά τη σοβαρή εξάρτηση από τα νομισματικά δεκανίκια. Οι μετοχές έχουν σκαρφαλώσει σε υψηλά πενταετίας. Αλλά οι εταιρείες λειτουργούν σε μια οικονομία που –σε αντίθεση με μία πενταετία πριν– δεν μπορεί να περπατήσει χωρίς μηχανική υποστήριξη. Παρά τις τιμές ρεκόρ των εταιρικών μετοχών, ούτε η κερδοφορία τους ούτε οι καταναλωτικές δυνατότητες των πελατών τους είναι σε ύψη ρεκόρ ώστε να στηρίξουν τις προοπτικές που οι μετοχές υπαινίσσονται. Πόσο συμβατά είναι αυτά; Ή μάλλο *** Η κομβική σημασία αυτού του Σεπτέμβρη δεν θα γίνει αντιληπτή παρά μόνον εκ των υστέρων, όταν θα έχουμε μπει για τα καλά στην επόμενη φάση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι δύο αμερικανικοί ελιγμοί ανέστρεψαν το μοιραίο κλίμα του τέλους Αυγούστου βραχυπρόθεσμα. Τόσο η οικονομική όσο και η γεωπολιτική ιεραρχία έχουν όμως ομολογημένα πιο αδύναμη ηγεσία. Η πιθανότητα κατάρρευσης μειώνεται προς το παρόν. Αλλά, αν/όταν υλοποιηθεί, το ύψος της βουτιάς θα είναι μεγαλύτερο. Είναι ένα στοίχημα που δεν είναι καινούργιο. Κωδικοποιείται με τρεις λέξεις και μία ευχή: «Τα ρέστα μου» και «ο Θεός βοηθός».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ