ΑΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΗΤΤΟΠΆΘΕΙΑ ΕΞΟΥΣΙΆΖΟΥΝ ΤΗΝ αΘΉΝΑ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε. Εθν.Μακαρίου & Φαληρέως 2
ΕΛΛΑΔΑΑνομία και ηττοπάθεια εξουσιάζουν την Αθήνα
Ένα από τα τρόλεϊ που πυρπόλησαν κουκουλοφόροι το βράδυ της Δευτέρας.
Η ζωή στην Αθήνα έχει ένα πολιτικό μέγεθος που ενώ συχνά περιγράφεται, δύσκολα προσεγγίζεται. Η πτώση των Αθηνών θα μπορούσε να είναι ένας τίτλος για όλα όσα συνέβησαν προοδευτικά από τον Δεκέμβριο του 2008 έως την πρόσφατη πυρπόληση των τρόλεϊ στην Πατησίων, αν και πολλοί θα εκφράσουν τον αντίλογο ότι η παρακμή της πτώσης χρονολογείται πολύ πιο πίσω. Είναι σαφές ότι μία πόλη δεν αποσυντίθεται ξαφνικά. Πολλοί παράγοντες συναινούν και η παρακμή είναι αποτέλεσμα μιας δέσμης συγκυριών, που, όμως, όλες πλήττουν την καθημερινότητα του πολίτη. Αν θα μπορούσε κάποιος να συνοψίσει την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η πόλη θα αρκούσαν οι λέξεις: ανομία, ηττοπάθεια, αποσυναρμολόγηση της αστικής ζωής.
Ολες αυτές οι ζοφερές παράμετροι θα ήταν απλώς μια θλιβερή κοινοτοπία, αν δεν δημιουργούσαν εστίες κοινωνικής αστάθειας και οικονομικής απαξίωσης της πόλης. Η εικόνα που έχουν οι πολίτες για την πρωτεύουσα είναι δυσμενής και αυτό καταδεικνύεται από την εγκατάλειψη των παλαιών συνοικιών, τον αριθμό των κενών διαμερισμάτων και των κλειστών επιχειρήσεων. Ο πολίτης δεν εμπιστεύεται την Αθήνα. Και αυτό είναι η μεγαλύτερη ήττα για μία πόλη.
Η τουριστική ανάκαμψη της πρωτεύουσας, που αντανακλάται σε επενδύσεις σε ξενοδοχειακές μονάδες, δημιουργεί ένα ορισμένο αντίβαρο, που θα ήταν, ωστόσο, θεαματικό και θα μπορούσε να είναι και μακροπρόθεσμο εάν βοηθούσε η οικονομική πολιτική και εν γένει η λειτουργία της πόλης. Αλλά αυτή η διάσταση, όπως και οι μικροεπενδύσεις στον τομέα της εστίασης, απηχούν μία μόνο πλευρά της πραγματικότητας, και σαφώς όχι την πιο σημαντική. Ωστόσο, αυτές οι θετικές εικόνες έρχονται απλώς να υπογραμμίσουν τη σκοτεινή πλευρά της πόλης και να μας υπενθυμίσουν το επιχειρηματικό δαιμόνιο κάποιων Ελλήνων, οι οποίοι επιχειρούν σε μια πόλη που κανείς σώφρων δεν θα χαρακτήριζε business friendly. Εύκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί την εκτίναξη της πόλης εάν συνέβαιναν τρεις μεταβολές: πάταξη της ανομίας, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, βελτίωση του αστικού προφίλ της Αθήνας. Οι τρεις αυτοί πυλώνες αναλύονται αντιστοίχως σε σταθερότητα, κίνητρα και περηφάνια.
Παρ’ όλα αυτά, η Αθήνα παραμένει κατά τόπους εγκλωβισμένη σε δίνες που την τραβούν προς τα κάτω. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τον τοξικό συνδυασμό εγκληματικών ενεργειών (Μarfin, Αττικόν, βανδαλισμός μνημείων, δέσμευση κεντρικών σημείων από τους εμπόρους ναρκωτικών) με την επιδιωκόμενη αποσταθεροποίηση της ζωής. Οι πολίτες αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους ολοένα και περισσότερο, οι μικροεπιχειρήσεις αποθαρρύνονται και τα γκέτο της παραβατικότητας ελέγχουν την ειδησεογραφία της καταστροφής. Ακόμη και η συμβολική παραίτηση ενός υπουργού, όσο επιθυμητή ή αναγκαία είναι, δεν εκτονώνει την κατάσταση. Γιατί το πρόβλημα της Αθήνας δεν είναι τα λάθος πρόσωπα στη λάθος θέση, αλλά η γενικευμένη ανοχή απέναντι στην ομηρία της πόλης.
Ο πολίτης αισθάνεται ότι αυτό που συμβαίνει στην Αθήνα δεν του αξίζει, αλλά ούτε αρμόζει στην ιστορία και στη θέση της πρωτεύουσας. Το μείζον θέμα, όμως, είναι ότι η παρατεινόμενη παρακμή τείνει να απομακρύνει και ψυχικά τον μέσο πολίτη από τις θεσμικές διαδικασίες και ενισχύει ώς ένα σημείο τις ακραίες αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές. Από τους επιτιθέμενους καταστροφείς και τους αμυνόμενους πολίτες. Η πόλη ως πεδίον μάχης, πραγματικό ή ιδεολογικό, είναι το όνειρο κάθε θιασώτη της καταστροφής. Ωστόσο, η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Και οι ευθύνες απέναντι στην παρακμή της είναι πολιτικές σε ανώτερο και ανώτατο επίπεδο.
Ολες αυτές οι ζοφερές παράμετροι θα ήταν απλώς μια θλιβερή κοινοτοπία, αν δεν δημιουργούσαν εστίες κοινωνικής αστάθειας και οικονομικής απαξίωσης της πόλης. Η εικόνα που έχουν οι πολίτες για την πρωτεύουσα είναι δυσμενής και αυτό καταδεικνύεται από την εγκατάλειψη των παλαιών συνοικιών, τον αριθμό των κενών διαμερισμάτων και των κλειστών επιχειρήσεων. Ο πολίτης δεν εμπιστεύεται την Αθήνα. Και αυτό είναι η μεγαλύτερη ήττα για μία πόλη.
Η τουριστική ανάκαμψη της πρωτεύουσας, που αντανακλάται σε επενδύσεις σε ξενοδοχειακές μονάδες, δημιουργεί ένα ορισμένο αντίβαρο, που θα ήταν, ωστόσο, θεαματικό και θα μπορούσε να είναι και μακροπρόθεσμο εάν βοηθούσε η οικονομική πολιτική και εν γένει η λειτουργία της πόλης. Αλλά αυτή η διάσταση, όπως και οι μικροεπενδύσεις στον τομέα της εστίασης, απηχούν μία μόνο πλευρά της πραγματικότητας, και σαφώς όχι την πιο σημαντική. Ωστόσο, αυτές οι θετικές εικόνες έρχονται απλώς να υπογραμμίσουν τη σκοτεινή πλευρά της πόλης και να μας υπενθυμίσουν το επιχειρηματικό δαιμόνιο κάποιων Ελλήνων, οι οποίοι επιχειρούν σε μια πόλη που κανείς σώφρων δεν θα χαρακτήριζε business friendly. Εύκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί την εκτίναξη της πόλης εάν συνέβαιναν τρεις μεταβολές: πάταξη της ανομίας, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, βελτίωση του αστικού προφίλ της Αθήνας. Οι τρεις αυτοί πυλώνες αναλύονται αντιστοίχως σε σταθερότητα, κίνητρα και περηφάνια.
Παρ’ όλα αυτά, η Αθήνα παραμένει κατά τόπους εγκλωβισμένη σε δίνες που την τραβούν προς τα κάτω. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τον τοξικό συνδυασμό εγκληματικών ενεργειών (Μarfin, Αττικόν, βανδαλισμός μνημείων, δέσμευση κεντρικών σημείων από τους εμπόρους ναρκωτικών) με την επιδιωκόμενη αποσταθεροποίηση της ζωής. Οι πολίτες αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους ολοένα και περισσότερο, οι μικροεπιχειρήσεις αποθαρρύνονται και τα γκέτο της παραβατικότητας ελέγχουν την ειδησεογραφία της καταστροφής. Ακόμη και η συμβολική παραίτηση ενός υπουργού, όσο επιθυμητή ή αναγκαία είναι, δεν εκτονώνει την κατάσταση. Γιατί το πρόβλημα της Αθήνας δεν είναι τα λάθος πρόσωπα στη λάθος θέση, αλλά η γενικευμένη ανοχή απέναντι στην ομηρία της πόλης.
Ο πολίτης αισθάνεται ότι αυτό που συμβαίνει στην Αθήνα δεν του αξίζει, αλλά ούτε αρμόζει στην ιστορία και στη θέση της πρωτεύουσας. Το μείζον θέμα, όμως, είναι ότι η παρατεινόμενη παρακμή τείνει να απομακρύνει και ψυχικά τον μέσο πολίτη από τις θεσμικές διαδικασίες και ενισχύει ώς ένα σημείο τις ακραίες αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές. Από τους επιτιθέμενους καταστροφείς και τους αμυνόμενους πολίτες. Η πόλη ως πεδίον μάχης, πραγματικό ή ιδεολογικό, είναι το όνειρο κάθε θιασώτη της καταστροφής. Ωστόσο, η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Και οι ευθύνες απέναντι στην παρακμή της είναι πολιτικές σε ανώτερο και ανώτατο επίπεδο.
Comments