Κανένας δεν εμπιστεύεται το κράτος
Τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν ανακοινώθηκε το χρονοδιάγραμμα παράδοσης του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο κράτος, ένας φίλος μου έγραψε: “Πρέπει να πάω να το δω, να προλάβω”.
Έτσι έγραψε. “Να προλάβω”. Να προλάβει πριν το πάρει το κράτος.
Γιατί το είπε αυτό; Γιατί το λένε όλοι αυτό; Η επίσημη τελετή παράδοσης του πανάκριβου, γιγάντιου έργου έγινε εχτές με μια μεγάλη γιορτή, αλλά στην πραγματικότητα έχω την εντύπωση πως οι περισσότεροι χρήστες του έργου -οι πολίτες δηλαδή- δεν γιόρταζαν καθόλου. Αυτή η άποψη στηρίζεται εν μέρει στην εξής λογική: Το Ίδρυμα είναι ο οργανισμός που σχεδίασε, πλήρωσε (630 εκατομμύρια!) και υλοποίησε την κατασκευή του έργου, και επιπλέον οργάνωσε όλες τις εξαιρετικά επιτυχημένες εκδηλώσεις παρουσίασής του στο Αθηναϊκό κοινό τους προηγούμενους μήνες. Ακόμα και τη μεταφορά της Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης χρηματοδοτεί, επειδή οι δύο κρατικοί φορείς δεν είχαν τη δυνατότητα να μετακομίσουν από μόνοι τους. Το κράτος που αναλαμβάνει τη λειτουργία και τη διαχείρισή του τώρα, είναι το ίδιο που δεν μπορούσε να μεταφέρει τα βιβλία της βιβλιοθήκης από το ένα κτίριο στο άλλο. Πώς είναι δυνατό να περιμένει κανείς ότι δεν θα τα κάνει θάλασσα;
Ο σημαντικότερος λόγος αυτής της ενστικτώδους αρνητικής αντίδρασης είναι ακριβώς αυτός: Κανένας δεν εμπιστεύεται το κράτος για τίποτα.
Δεν χρειάζονται πολλά ερεθίσματα για να κλονιστεί αυτή η εμπιστοσύνη, αρκεί να έχει κάποιος μάτια ή/και αυτιά. Μπορεί να πάει στο ΚΠΙΣΝ και μετά να πάει στο Πεδίον του Άρεος. Μπορεί να διαβάσει τι κάνει η Upstream και μετά να διαβάσει τι κάνει η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης. Να δει το Taxibeat και να δει τον ΟΣΕ. Να παρατηρήσει ότι τα μόνα μεγάλα έργα που λειτουργούν σωστά στη χώρα είναι είτε ΣΔΙΤ, είτε έργα που έχουν γίνει με ευρωπαϊκά λεφτά και ως εκ τούτου ειδικές, εξαιρετικά λεπτομερείς και αυστηρές συμβάσεις, στις οποίες το ελληνικό κράτος δεσμεύεται ειδικά γι’ αυτή την περίπτωση να μην συμπεριφερθεί ως ελληνικό κράτος (βλέπε εδώ).
Οι Έλληνες δεν εμπιστεύονται το κράτος τους, γι’ αυτό και στις ελληνικές έρευνες εμφανίζεται το σπάνιο φαινόμενο οι πιο φιλοευρωπαίοι, φιλελεύθεροι και διεθνιστές πολίτες να είναι οι γέροι. Είναι το ανάποδο από ό,τι συμβαίνει αλλού, το αντίθετο από ό,τι συνέβη στην Αγγλία, για παράδειγμα. Σε εμάς την Ευρώπη και το ευρώ τα θέλουν περισσότερο οι γέροι. Γιατί νομίζετε; Επειδή είναι σοφότεροι; Όχι βέβαια. Επειδή θυμούνται πώς ήταν η Ελλάδα μόνη της, πριν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και πριν από το ευρώ. Θυμούνται τον πληθωρισμό, την απομόνωση, την απόλυτη ανικανότητα του πολιτικού προσωπικού να λειτουργήσει μια οικονομία ή να διαχειριστεί τη δημοσιονομική πολιτική ενός κανονικού κράτους. Οι νέοι δεν έχουν ιδέα, γεννήθηκαν μέσα στην ευμάρεια των φτηνών δανεικών και των επιδοτήσεων ΕΣΠΑ, αλλά οι μεγαλύτεροι ξέρουν ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν η Ελλάδα αντάλλαξε μέρος της εθνικής της κυριαρχίας με οικονομικά οφέλη και μια σειρά από ξενόφερτες ρυθμίσεις και κανονισμούς που άλλαξαν την εικόνα της χώρας τελείως. Θυμούνται ότι αυτή η ανταλλαγή αποδείχτηκε ωφέλιμη. Κατάλαβαν πως όση κυριαρχία παίρνεις από το ελληνικό πολιτικό προσωπικό και τη δίνεις στις Βρυξέλλες, τόσο το καλύτερο, όχι επειδή είναι οι Βρυξέλλες καλές, αλλά επειδή το ελληνικό πολιτικό προσωπικό είναι τόσο, πως να το πω κομψά, άχρηστο.
Και υπάρχει κι άλλος λόγος που οι Έλληνες δεν το εμπιστεύονται: Επειδή κάνουν μπίζνες μαζί του. Επειδή το ξέρουν πολύ καλά, από την ανάποδη. Όχι όλοι, αλλά πάρα πολλοί. Επειδή κάθε φορά, αγαπητέ πολίτη (όχι εσείς προσωπικά, αλίμονο, σχήμα λόγου χρησιμοποιώ) που πας για να σου σβήσουν την κλήση, για να δώσεις φακελάκι στο γιατρό ή να λαδώσεις τον εφοριακό, για να σου περάσει η πολεοδομία τη μικροπαρανομιούλα σου, ή για να υποσχεθείς όλες τις ψήφους της οικογένειας στο βουλευτή που θα σου διορίσει την ανιψούλα στο ΙΚΑ, ο σεβασμός σου για το κράτος μειώνεται. Συναλάσσεσαι με έναν κλέφτη. Συνειδητοποιείς τι είναι αυτός που έχεις απέναντί σου, κι αυτός που έχεις απέναντί σου αποδεικνύεται ένα λαμόγιο. Πού να τη βρεις την εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα μετά; Πώς να μην είσαι σίγουρος για το ότι αυτή η δομή που λέγεται ελληνικό κράτος είναι κατά κανόνα ανίκανη να κάνει σοβαρή δουλειά, οτιδήποτε πέραν της συντήρησης της πελατειακής της φύσης; Δεν είναι μόνο το Πεδίον του Άρεως, οι παράνομες χωματερές, τα γκραφίτι στους τοίχους και οι ουρές των ταλαίπωρων για το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης που σου αποδεικνύουν ότι το ελληνικό κράτος δεν λειτουργεί. Είναι το ότι έχεις γνωρίσει, νιώσει και ζήσει στο πετσί σου το πόσο ηθικά ασπόνδυλο είναι, πόσο τοξικά ανίκανο.
Κι αυτό το συμπέρασμα δεν έχει κομματικό πρόσημο, δεν αφορά ιδεολογίες ή πολιτική τοποθέτηση, είναι ένας οριζόντιος καρκίνος που ανατροφοδοτείται και μεγαλώνει στο διηνεκές. Η έλλειψη εμπιστοσύνης γεννά κυνισμό που γεννά αδιαφορία που επιτείνει την ανικανότητα που εντείνει την έλλειψη εμπιστοσύνης. Για να σπάσει ο κύκλος χρειάζονται ραγδαίες αλλαγές σε πρόσωπα, αντιλήψεις, πολιτικές και βεβαίως στην συμπεριφορά των πολιτών στις κάλπες και στην κοινωνία. Δεν ξέρω από πού μπορεί να προκύψουν αυτές οι αλλαγές, ή ποιος θα μπορούσε να είναι ο θαυματουργός καταλύτης που θα τις διευκόλυνε, αλλά μέχρι να γίνουν μπορώ να σας πω το εξής:
Το ΚΠΙΣΝ είναι ένα πάρα πολύ ωραίο μέρος για βόλτα. Αν δεν έχετε πάει ακόμη, σας προτείνω να πάτε. Όσο προλαβαίνετε.
Comments