επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Η άλλη μισή αλήθεια Tου Ηλια Μαγκλινη Παρακολούθησα με ενδιαφέρον πώς προσέγγισε η εγχώρια κριτική την ταινία «Κατίν» του Αντρέι Βάιντα. Πιθανότατα η προσέγγισή της να ήταν ακόμα πιο ενδιαφέρουσα αν το φιλμ ήταν όντως αντάξιο του ονόματος του μεγάλου Πολωνού σκηνοθέτη, όμως, δυστυχώς, δεν είναι - με εξαίρεση τα πρώτα δέκα λεπτά και το τελικό ημίωρο, οπότε και γινόμαστε μάρτυρες της αναπαράστασης της μαζικής εκτέλεσης 15.000 περίπου Πολωνών αξιωματικών από τη διαβόητη μυστική αστυνομία του Στάλιν, στο δάσος του Κατίν, στη Λευκορωσία. Η ταινία δεν άρεσε σχεδόν σε κανένα Ελληνα κριτικό ή την πέρασαν μάλλον αδιάφορα. Ωστόσο, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που, πέρα από την αισθητική αποτίμηση, έκαναν λόγο για «αντιμπολσεβικική» προπαγάνδα ή έγραψαν ότι ο Βάιντα λέει τη «μισή αλήθεια». Η άλλη μισή, βέβαια, είναι το τεράστιο τίμημα που πλήρωσε σε αίμα η Σοβιετική Ενωση κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λοιπόν, έχει πλάκα: διότι αυτή η «μισή αλήθεια», τόσα χρόνια σερβιριζόταν σαν μια «ολόκληρη» αλήθεια. Διότι, ανάλογα, η άλλη «μισή» αλήθεια του τρομακτικού ηρωισμού των Σοβιετικών είναι ότι το 1939 υπέγραψαν σύμφωνο φιλίας με τους Ναζί - το οποίο, κάτω από το τραπέζι, περιλάμβανε τη διχοτόμηση της Πολωνίας. Η άλλη «μισή» αλήθεια περιλαμβάνει την εισβολή της ΕΣΣΔ στην Πολωνία στις 15 Σεπτεμβρίου του 1939 και μια σειρά θηριωδιών εις βάρος του άμαχου πληθυσμού, κυρίως ομαδικούς βιασμούς. Η άλλη «μισή» αλήθεια περιλαμβάνει και το έγκλημα στο Κατίν (ο Κωστής Παπαγιώργης υπογράφει ένα εξαιρετικό σχετικό κείμενο στο τρέχον «Αθηνόραμα»). Ειλικρινά, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η μία «μισή» αλήθεια ακυρώνει την άλλη «μισή». Εκτός κι αν μιλάμε μόνο με όρους αγιοποίησης ή δαιμονοποίησης. Στο τέλος τέλος, ο Βάιντα έκανε μια ταινία για το Κατίν, όχι για τον Β΄ Παγκόσμιο Πολεμο γενικά. Και ας μην αναρωτιέται κανείς γιατί ο Στάλιν εξόντωσε χιλιάδες Πολωνούς αξιωματικούς το 1940. Τρία χρόνια πριν περίπου εξόντωσε την αφρόκρεμα του Κόκκινου Στρατού. Αλλά, όπως λέει η κ. Αλέκα Παπαρήγα, «δεν ήμασταν εκεί, δεν μπορούμε να ξέρουμε». Τι ειρωνεία: παρόμοια δικαιολογία χρησιμοποιούν και οι αρνητές του Ολοκαυτώματος...