Γιώργος Παπανδρέου ο ανήσυχος..από καθημερινή

Γιώργος Παπανδρέου
Ο ανήσυχος χίπις που έγινε καταδρομέας

Της Μαριλης Μαργωμενου

«Οταν ήρθα στην Ελλάδα ήξερα μόνο πως είχα παππού πρωθυπουργό. Αλλά τι μπορεί να σημαίνει αυτό όταν είσαι 6 χρονών;». Στα 7 του χρόνια, κατεβαίνοντας απ’ το υπερωκεάνιο «Βασίλισσα Φρειδερίκη», ο Γιώργος Παπανδρέου θα καταλάβαινε πρώτη φορά τι σημαίνει αυτό. Η οικογένειά του ερχόταν από την Αμερική – 14 μέρες ταξίδι, με τον Ανδρέα να χορεύει στις σάλες του πλοίου, με τη Σοφία και τον Νίκο να κρύβονται στα αμπάρια. Στην προβλήτα, ένας άνδρας με ψηλό καπέλο άπλωσε προς το Γιώργο το χέρι του. Του τσίμπησε το μάγουλο, και του έδωσε ένα χαστούκι. «Τα ’χασα!», διηγείται ο Γιώργος. «Στην Αμερική αυτό δεν ήταν χαιρετισμός! Εκεί δε σε πλησίαζαν καν! Στην Ελλάδα σφαλιάρα και μετά αγκαλιά;». Ηταν η πρώτη από μια σειρά εκπλήξεων: ο άνδρας με το ψηλό καπέλο, ήταν ο παππούς του, ο Γέρος της Δημοκρατίας.

Οκτώ σχολεία, τέσσερις χώρες

Στη Σουηδία, οι δάσκαλοι άφηναν το μάθημα και σ’ έβγαζαν βόλτα αν είχε ήλιο. Στην Ελλάδα, ένας καθηγητής έδειρε τον Γιώργο στο τέλος της χρονιάς, επειδή… δεν τον είχε δείρει όλο τον χρόνο! Αλλά γι’ αυτό το παιδί που άλλαξε 8 σχολεία σε 12 χρόνια και 4 χώρες, αυτό ήταν απλά μια αλλαγή ακόμα. Και θα ακολουθούσαν μεγαλύτερες – ο πατέρας του τον έστελνε να βαφτίζει τα παιδιά των χωρικών που δεν προλάβαινε εκείνος, κι όταν έβγαινε απ’ το σπίτι, ένα λεφούσι παπανδρεϊκών ορμούσε πάνω του: τον έραιναν αγιασμό, ενίοτε τον έφτυναν κιόλας, μην τον ματιάσει κανένας δεξιός στη βόλτα!

Και ύστερα, όλα άλλαξαν μέσα σ’ ένα βράδυ. Είκοσι στρατιώτες εισέβαλαν στο σπίτι τους στο Ψυχικό, και του κόλλησαν το πιστόλι στον κρόταφο ρωτώντας πού είναι ο πατέρας του. Το παιδί δεν είπε λέξη. «Εμένα θέλετε κύριοι. Οχι αυτόν», είπε ο Ανδρέας όπως έβγαινε απ’ την κρυψώνα του. Χρόνια μετά, ο Νίκος Παπανδρέου έγραψε πώς ο Γιώργος προσπαθούσε να ξεπεράσει τον τρόμο εκείνης της νύχτας: «Στοιχημάτιζε με τους φίλους του ποιος θα φθάσει πιο κοντά στον προφυλακτήρα των αυτοκινήτων που έτρεχαν, καθώς πεταγόταν ξαφνικά μπροστά τους. Τους νικούσε πάντα». Τις νύχτες ο Γιώργος δε γύριζε σπίτι. Μια φορά πήρε και τον Νίκο μαζί. Ηταν στον τοίχο του Αρσακείου, και με μια γιγαντιαία βούρτσα είχαν προλάβει να γράψουν «Η Δημοκρατία θα νι…», όταν εμφανίστηκαν οι αστυνομικοί. Ο Νίκος ήταν μικρός και τον άφησαν. Ο Γιώργος όταν πια γύρισε σπίτι, είχε μάτια κλειστά απ’ το ξύλο. Η Μάργκαρετ δεν είχε επιλογή: τον έστειλε στους παππούδες του στην Αμερική – εκεί που θα γνώριζε την άλλη όψη της ζωής.

Για όλα εκτός πολιτικής

Τραγουδιστής και κιθαρίστας, χίπις με αντίχειρα ειδικευμένο στο οτοστόπ που τον γύρισε σ’ όλη την Ανατολική Ακτή, ο Γιώργος έγινε παιδί για όλες τις δουλειές: στην Αμερική δούλευε «πιατάς» σε εστιατόριο, στη Σουηδία καθαριστής εργοστασίων με τσόκαρα και μάνικα, στον Καναδά υλοτόμος, βενζινάς, μπογιατζής… Και βέβαια, φοιτητής στη Μασαχουσέτη. Ενας συμφοιτητής του στο Αμχερστ θυμάται ακόμη τις πλάκες του. «Ενα βράδυ», λέει, «έφερε δύο κοπέλες προκλητικά ντυμένες. Με τα πολλά, μας έδωσαν τα τηλέφωνά τους. Ημασταν πολύ ευχαριστημένοι, μέχρι την επομένη, που διαπιστώσαμε πως το ένα τηλέφωνο έβγαινε σε μια εκκλησία, και στο άλλο απαντούσε μια συνταξιούχος!».

Στην εστία Πρατ, αφού πέρασε μερικούς μήνες, συγκατοικώντας με έναν μαύρο απ’ το Τενεσί, βρήκε έναν Ελληνα να μοιραστεί το δωμάτιό του – τον Αντώνη Σαμαρά. Πήγαιναν μαζί στην πιτσαρία που είχε ο Χρήστος Μπελ, ο ξάδελφος του Νίκου Μπελογιάννη, κι εκεί ο Αντώνης Σαμαράς του έλεγε μισογελώντας «εμείς οι δύο θα βρεθούμε μαζί στη Βουλή!». Ο Γιώργος απαντούσε πάντα «Αντώνη, εγώ δε θα βρεθώ μαζί σου στη Βουλή, γιατί δεν πρόκειται να μπω στην πολιτική ποτέ μου!». Και ύστερα, ανέλαβε να τον πείσει ο Νίκος Παπανδρέου – ο Γιώργος θυμάται ακόμη τι του είπε: «Τέσσερα χρόνια στη Βουλή, είναι ένα πτυχίο Πανεπιστημίου. Πάρ’ το, και αν θες συνεχίζεις, αν θες φεύγεις». Κάπως έτσι, εξελέγη βουλευτής στην Αχαΐα το ’81 με 21.700 σταυρούς, αλλά σύντομα διαπίστωσε πως οι Πελοποννήσιοι ψήφισαν «Παπανδρέου», όχι «Γιώργο»: η συχνότερη ατάκα που άκουγε, ήταν «πες το στον πατέρα σου όταν θα τρώτε μαζί!».

Στη σκιά του πατέρα

Το δυσκολότερο γι’ αυτόν, ήταν να ξεφύγει απ’ τη σκιά του Ανδρέα. Στρατιώτης στον Εβρο, κατέβηκε με άδεια στην Αθήνα, και μπήκε σε ένα ταξί. Ο ταξιτζής άρχισε «έχεις ακούσει για τον γιο του Ανδρέα, το Αμερικανάκι που έχει κάνει στο West Point…». Ο Γιώργος έβγαλε την ταυτότητά του. «Κοίτα με!», του είπε. «Ελληνική στολή φοράω!». Το ταξί κόντεψε να τρακάρει – άλλο αν εκ των υστέρων ο ταξιτζής περηφανεύεται πως κατάφερε να νευριάσει τον Γιώργο!

«Το μόνο που τον εξοργίζει, είναι να του φυσήξεις καπνό τσιγάρου!», λένε αυτοί που τον ξέρουν. «Εχει την ηρεμία του ανθρώπου που έζησε τεράστιες αντιφάσεις». Οπως έχει πει και ο ίδιος, «σκέψου να έχεις παππού πρωθυπουργό, πατέρα πρωθυπουργό και η αγωνία σου να είναι να γίνεις κι εσύ πρωθυπουργός. Μπορεί πραγματικά να σαλτάρεις!». Αν, τελικώς, στο κυνήγι της πρωθυπουργίας επέλθει το προαναφερθέν… σαλτάρισμα μένει να φανεί τώρα, που ο πράσινος ήλιος παλινδρομεί μεταξύ δύσης και ανατολής. Με τον Γιώργο Παπανδρέου ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις. Γιατί, ας πούμε, ποιος θα φανταζόταν πως αυτός ο ήσυχος άνθρωπος ήταν καταδρομέας και βουτούσε άνευ δισταγμού στο χάος κάτω απ’ την κοιλιά του αεροπλάνου;