Διαστάσεις | 23.12.2008
Τα παιδιά ως κριτικοί καταναλωτές
Πρωτοπορεί το ολλανδικό Ινστιτούτο Reklame Rakkers. Προετοιμάζει τα παιδιά για να γίνουν προσεκτικοί και κριτικοί καταναλωτες. Και μαζί τους και τους γονείς τους.
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Χριστουγεννιάτικη "αφαίμαξη" στο ΑμβούργοΤο πνεύμα των Χριστουγέννων είναι κυρίως πνεύμα καταναλωτικό. Σημαίνει δώρα. Και οι γονείς χρειάζεται να έχουν γερά νεύρα και υπομονή για να διαλέξουν στα παιδιά τους δώρα. Οι επιθυμίες πολλές. Άλλα θέλουν την τελευταία λέξη της τεχνολογία για το κινητό τους, άλλα ζητούν το νέα βίντεο γκέιμ, αλλά το καινούργιο mp3. Τα παιδιά ξέρουν πολύ καλά τι θέλουν χάρη στη διαφήμιση. Στην Ολλανδία έχει δημιουργηθεί ένα ίδρυμα που άρχισε τον πόλεμο κατά της διαφήμισης στα παιδιά. Το όνομά της είναι Reklame Rakkers, «παιδιά της διαφήμισης», και ο στόχος της να γίνουν τα παιδιά κριτικοί καταναλωτές.
Τα διαφημιστικά σποτ στο μαθητικό μικροσκόπιο
Με ποιο τρόπο; Το επόμενο παράδειγμα θα μας πείσει. 25 ζευγάρια μάτια παρακολουθούν αυτό το χριστουγεννιάτικο διαφημιστικό σποτ μαζί με τη δασκάλα τους, τη Μιράντα βαν χετ Ρεβε. Το παρακολουθούν πολύ προσεκτικά, βήμα προς βήμα και αναλύουν ερωτήματα, όπως, σε ποιόν καταναλωτή απευθύνεται, πρόκειται για πραγματικούς καταναλωτές, ή, γιατί το σποτ είναι αστείο. Δεν πρόκειται για ύλη μαθήματος, γιατί η ανάλυση διαφημίσεων δεν ανήκει στην ύλη των ολλανδικών δημοτικών. Αλλά ούτε και στα Πανεπιστήμια για παιδαγωγούς διδάσκεται αυτό το μάθημα. Η Μιράντα, η δασκάλα τους, μια αποφασιστική 24χρονη γυναίκα, πήρε την απόφαση να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο για θέματα επικοινωνίας του Ινστιτούτου Reklame Rakkers. «Πέρυσι είχαμε προβλήματα με παιδιά, που απειλούσαν συμμαθητές τους μέσω του ίντερνετ» εξιστορεί την εμπειρία της. «Εν μέρει, η διαμάχη είχε επίκεντρο τη σχολική αυλή. Τότε είπα, ότι κάτι θα έπρεπε να κάνω. Γι αυτό και έκανα αυτό το σεμινάριο. Ήθελα να μάθω, τι κρύβεται πίσω, πώς θα μπορούσα να χειριστώ το μέσο. Με το υλικό που πήρα από το ινστιτούτου μπόρεσα να κάνω τα παιδιά να σκέπτονται πιο κριτικά. Για να καταλάβουν τι είναι πραγματικότητα και τι όχι».
Η πραγματικότητα και η εικονική πραγματικότητα
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Και ο Αγιος Βασίλης σερφάρει;Κι αυτό είναι απαραίτητο, γιατί κάθε παιδί στη Ολλανδία κάθεται μπροστά στη τηλεόραση ή στο κομπιούτερ 2 με 3 ώρες τη μέρα. Σερφάρει στο ιντερνετ, κινείται δηλαδή στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας, δεν ξέρει να ξεχωρίσει το πραγματικό από το εικονικό. Ο διαφημιστικός κλάδος και η βιομηχανία βίντεο γκείμ το έχουν ανακαλύψει από καιρό, Στην αρχή σε παιγνίδια στο ιντερνετ δελεάζουν τα παιδιά με εικονικά χρήματα, και αργότερα με πραγματικά.
Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν τα παιδιά δεν είχαν τόσο καλή γνώση της αγοράς στην Ολλανδία, κάτι που σοκάρισε την Λίζμπεθ Χουπ. Γι αυτό ίδρυσε το ίδρυμα Reklame Rakkers. Ο στόχος ήταν να αναπτυχθεί υλικό για το σχολικό μάθημα αλλά και για σεμινάρια, έτσι ώστε γονείς και δάσκαλοι να μπορούν να αναπτύσσουν τη στρατηγική σκέψη των παιδιών και το κριτικό πνεύμα απέναντι στη διαφήμιση. Στο μεταξύ 180.000 παιδιά έχουν δει το υλικό, μάλιστα το πρόγραμμα υποστηρίζεται οικονομικά από την Ε.Ε. ως πρωτοποριακό μοντέλο και για άλλες χώρες. Σε αυτό συμμετέχουν ακόμη και εκείνες οι επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τα παιδιά για να τους πάρουν λεφτά, όπως η Νιντέντο, η Μακ Ντονλαντς και η Orange. Λύκοι με δέρμα προβάτου?
«Ο κώδικας συμπεριφοράς επέτυχε πλήρως»
«Δεν αφήνουμε κανέναν να μας επηρεάσει» λέει η Λίζμπερ Χοοπ. «.Ούτε από την Οικονομία ούτε από την πολιτική. Αλλιώς θα είχαμε γίνει αναξιόπιστοι. Ακόμη κι εγώ δεν έχω επιρροή. Και έτσι θα πρέπει να παραμείνει». Γι αυτό τον λόγο ο κώδικας συμπεριφοράς, που υιοθετήθηκε πριν λίγο καιρό εθελοντικά, ήταν μια απόλυτη επιτυχία. Οι επιχειρηματίες δεσμεύονται να μην απευθύνουν διαφημίσεις σε παιδιά κάτω των 7. Και όλοι κράτησαν την δέσμευσή τους. Ο επόμενος στόχος της Λιζμπερ είναι να εμφανίζεται καθαρά ως διαφήμιση ότι αφόρα τα παιδιά κάτω των 13 χρονών. Και όλα αυτά σε εθελοντική βάση, καμιά νομοθετική δέσμευση. «Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην ενημέρωση για τον κόσμο που εμείς τους φτιάξαμε» υποστηρίζει. «Κατά την άποψή μου, γενική απαγόρευση δεν μπορεί να αποδώσει. Πρώτον, διότι τα παιδιά δεν περιφρουρούνται, η διαφήμιση είναι παντού. Και δεύτερον, δεν πρέπει να αντιμετωπίζει κανείς τα παιδιά ως θύματα αλλά ως ισχυρούς και επικριτικούς καταναλωτές. Γι αυτό και πρέπει να τα εκπαιδεύσουμε».
Ειρήνη Αναστασοπούλου
dw
Comments