Ο εύκολος στόχος /kathimerini.

Tου Σταυρου Λυγερου

Πολλά ειπώθηκαν για τη φύση και τον χαρακτήρα της ιδιότυπης νεανικής εξέγερσης των τελευταίων εβδομάδων, αλλά πέρασε σχεδόν απαρατήρητο το γεγονός ότι απ’ αυτή σχεδόν απουσίαζε το εμφανές πολιτικό στοιχείο. Οι εξεγερμένοι στρέφονταν κατά κανόνα και πρωτίστως εναντίον της αστυνομίας κι όχι εναντίον της κυβέρνησης, του πολιτικού συστήματος και ευρύτερα του συστήματος εξουσίας. Αυτό δεν αποτυπώθηκε μόνο στην κυριαρχία του συνθήματος «μπάτσοι–γουρούνια–δολοφόνοι» και στην έντονη τάση για σύγκρουση με τα ΜΑΤ ακόμα κι όταν αυτά απέφευγαν τις προκλήσεις. Αποτυπώθηκε και στις διαδηλώσεις – επιθέσεις εναντίον αστυνομικών τμημάτων.

Μέχρι τώρα, η αστυνομία ήταν στο στόχαστρο των κάθε λογής διαδηλωτών, αλλά δεν ήταν ο βασικός στόχος τους. ήταν στο στόχαστρο λόγω του κατασταλτικού ρόλου της και λόγω του γεγονότος ότι πολλοί αστυνομικοί έχουν προκαλέσει βάναυσα την κοινή γνώμη με απαράδεκτες συμπεριφορές. Δεν ήταν, όμως, ο βασικός στόχος, επειδή τα κινήματα αντιλαμβάνονταν πως η αστυνομία είναι μηχανισμός στα χέρια της κάθε εξουσίας και όχι η πηγή των προβλημάτων.

Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά. Μια πρώτη εξήγηση είναι πως την έκρηξη πυροδότησε μια ακραία πράξη αστυνομικής αυθαιρεσίας κι αγριότητας και όχι μια κυβερνητική απόφαση. Ο φόνος του Αλέξη, όμως, ήταν η αφορμή και όχι η αιτία. Εάν δεν υπήρχε το δυναμικό της νεανικής οργής σε συνθήκες συσσωρευμένης κοινωνικής δυσαρέσκειας, οι πρώτες αντιδράσεις θα εκτονώνονταν μετά την πρωθυπουργική διαβεβαίωση πως θα υπάρξει αυστηρή τιμωρία του δράστη ειδικού φρουρού. Η εξέγερση είναι αλάνθαστη ένδειξη πως οι αιτίες ανάγονται στη χρόνια κρίση θεσμών και πολιτικής αντιπροσώπευσης και οξύνθηκαν λόγω οικονομικής κρίσης.

Γι’ αυτή την πολύπλευρη κρίση, την κύρια ευθύνη έχουν οι κάθε είδους ταγοί. Είναι αξιοσημείωτο πως όχι μόνο δεν την αναγνώρισαν, αλλά και με μοναδική επιδεξιότητα έσπευσαν να μετατρέψουν την ιδιότυπη νεανική εξέγερση σ’ έναν σχεδόν μονοδιάστατο πόλεμο διαδηλωτών – αστυνομίας. Τους διευκόλυνε αφ’ ενός ο ισχυρός συμβολισμός που είχε ο φόνος του Αλέξη κι αφ’ ετέρου ο αναπόφευκτος πολιτικός πρωτογονισμός των ίδιων των διαδηλωτών. Η αναγόρευση της αστυνομίας στο μοναδικό και απόλυτο κακό συνιστά μια μετατόπιση του κέντρου βάρους, που βολεύει πολύ την κυβέρνηση και συνολικά τις εξουσιαστικές ελίτ.

Η ΕΛ. ΑΣ. έχει τεράστια προβλήματα επαγγελματισμού και αποτελεσματικότητας. Το αποδεικνύουν τα πολλά και κραυγαλέα κρούσματα παραβίασης των αρχών του κράτους δικαίου από στελέχη της. Η αστυνομία, όμως, δεν είναι αυτοδιοικούμενη. Την κύρια ευθύνη για τις επιδόσεις της έχουν οι κυβερνήσεις, που επιλέγουν την ηγεσία και καθορίζουν το πλαίσιο και τους κανόνες. Εάν κρίνουμε από τις παραλείψεις τους, οι κυβερνήσεις φαίνεται να βολεύονται μ’ αυτή την κατάσταση.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η μετατροπή της ΕΛ. ΑΣ. σε αποδιοπομπαίο τράγο είναι ο εύκολος, αλλά υποκριτικός τρόπος συνολικά των εξουσιαστικών ελίτ να υπεκφύγουν από τις δικές τους καθοριστικές ευθύνες για την παρακμή της χώρας. Την επιχείρηση διεκπεραίωσαν επιτυχώς τα ΜΜΕ (κυρίως τα κανάλια) με την κυβέρνηση να συναινεί αιδημόνως.