Ο Νέος Ψυχρός πόλεμος /

Σε νέα κορύφωση οδηγείται η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ και Ρωσίας, είκοσι χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου Του Νίκου Ιτσινέ nitsines@kathimerini.gr Η οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας και η προσπάθεια των ΗΠΑ να εισέλθουν στο ζωτικό χώρο της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αυξάνουν την ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες. Το Κρεμλίνο διεκδικεί τα κεκτημένα του, τα οποία έχει αμφισβητήσει όλα αυτά τα χρόνια ο Λευκός Οίκος. Οι ΗΠΑ κατάφεραν και προσεταιρίστηκαν τους παλιούς συμμάχους της Σοβιετικής Ένωσης στην Ανατολική Ευρώπη, όπου χώρες όπως η Πολωνία, Ουγγαρία και η Τσεχία, πέτυχαν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Εξάλλου, ακόμη και κράτη όπως Ουκρανία αρνήθηκαν τη συμμαχία με τη Ρωσία, επιδιώκοντας μία προσέγγιση με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Η Γηραιά Ήπειρος έχει ήδη χωριστεί σε δύο μπλοκ, ενώ η Ρωσία διεκδικεί δυναμικά τη θέση της στον κόσμο και τη διεθνή πολιτική σκηνή. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία δείχνουν σιγά σιγά τα δόντια τους, προειδοποιώντας η μία την άλλη, κλιμακώνοντας έτσι την ένταση. Η Μόσχα πασχίζει να κρατήσει τον έλεγχο στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ενώ η Ουάσιγκτον προσπαθεί με κάθε τρόπο να διευρύνει τη συμμαχία όσο πιο ανατολικά γίνεται. Η αντιπυραυλική ασπίδα των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη Το 2007 στιγματίστηκε από την αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων για την αντιπυραυλική ασπίδα των ΗΠΑ στην ανατολική Ευρώπη. Η Μόσχα από την πλευρά της ετοιμάζει τη δική της απάντηση στ' αμφιλεγόμενα σχέδια των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστήριζε την άνοιξη του 2007 σε ομιλία του στο Μόναχο, ότι ετοιμάζει μία κίνηση που «θ' αλλάξει τη στρατηγική σταθερότητα του κόσμου». Οι ειδικοί αναμένουν ότι η Ρωσία θ' αναβαθμίσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο ώστε να είναι αδύνατο να δεχθεί επίθεση, καθώς θα τοποθετήσει τους πυραύλους σε κινητές βάσεις και θα μεταφέρει το στόλο των πυρηνοκίνητων υποβρυχίων στο Βόρειο Πόλο, όπου είναι ουσιαστικά μη ανιχνεύσιμα. Επιπλέον, η Μόσχα θα μπορούσε να τοποθετήσει τους πυραύλους Ισκαντέρ στο Καλίνινγκραντ και να θέσει εντός βεληνεκούς τα αμερικανικά πυρηνικά σιλό στην Ανατολική Ευρώπη. Η κρίση της αντιπυραυλικής ασπίδας ήρθε στη χειρότερη στιγμή για τις αμερικανο - ρωσικές σχέσεις, καθώς το κλίμα είχε αρχίσει να βαραίνει από τις αρχές του προηγούμενου χρόνου. Τον Φεβρουάριο του 2007, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν κατηγόρησε την κυβέρνηση Μπους ότι επιθυμεί «έναν κόσμο μ' έναν κύριο», ενώ επανειλλημμένως είχε προειδοποιήσει τις ΗΠΑ για έναν επερχόμενο Νέο Ψυχρό Πόλεμο. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους έχοντας συνηθίσει το ρόλο της μοναδικής υπερδύναμης, προσπαθούν να προλάβουν την πολιτική και στρατιωτική ανάκαμψη της Ρωσίας. Επιπλέον, με τις ολοένα αυξανόμενες ενεργειακής ανάγκες της, η Ουάσιγκτον προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τους πλούσιους ενεργειακούς πόρους των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, που βρίσκονται στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, προκαλώντας με αυτό τον τρόπο την μήνη της Ρωσίας. Η οικονομική ανάκαμψη της Ρωσίας Με την οικονομική ανάκαμψη της Ρωσίας, το Κρεμλίνο άρχισε να τρίζει τα δόντια στο Λευκό Οίκο και να αμφισβητεί την αμερικανική κυριαρχία. Η Μόσχα δεν βλέπει με καλό μάτι την ανάμειξη των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο και επικρίνει τις αμερικανικές κινήσεις και αποφάσεις στην περιοχή, προειδοποιώντας για την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση Πούτιν τονίζει ότι η Ρωσία μπορεί να δρα ελεύθερα και όπως επιθυμεί στη διεθνή σκηνή. Οι πρώτες κινήσεις της Μόσχας να ξανακερδίσει όσα έχασε από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Παρενέβη στο εσωτερικό της Γεωργίας, προσπάθησε να ανατρέψει την Πορτοκαλί επανάσταση στην Ουκρανία, ενώ χρησιμοποιεί τη ροή του φυσικού αερίου προς τη Δύση ως διπλωματικό όπλο, ειδικότερα απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, η Ρωσία προσπαθεί να κρατήσει τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών και ενεργειακών πηγών στην κεντρική Ασία, όπου και οι Αμερικάνοι προσπαθούν να αποκτήσουν επιρροή. Εξάλλου, και η πρόσφατη κρίση στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένου Βασιλείου, για τη δολοφονία του Αλεξάντερ Λιτβινένκο, συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο της εξεύρεσης των νέων ισορροπιών μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ - Ηνωμένου Βασιλείου από την άλλη πλευρά. Τα μεγάλα χαρτιά της Ρωσίας είναι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, στα οποία βασίζεται και η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας. Από την άλλη πλευρά, Ρωσία εκμεταλλεύεται τις ενεργειακές της πηγές προκειμένου ν' απειλήσει ή να εξαναγκάσει παλιούς και νέους συμμάχους να παίξουν το δικό της παιχνίδι. Άλλωστε, οι πιστοί σύμμαχοι του Κρεμλίνου μπορούν ν' αγοράζουν το φυσικό αέριο σε τιμή υποπολλαπλάσια από την τιμή που το αγοράζουν οι υπόλοιπες χώρες. Τα σχέδια της Μόσχας για επέκταση του δικτύου διανομής φυσικού αερίου και των πετρελαιαγωγών προς την Ευρώπη, έχουν σκοπό να δημιουργήσουν συνθήκες ενεργειακής εξάρτησης και ταυτόχρονα πολιτικής δέσμευσης της Δύσης από τη Ρωσία. Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι δύο πάλαι ποτέ αντίπαλοι, μετά από αρκετά χρόνια ομαλής συνύπαρξης, προσπαθούν εκ νέου να επαναπροσδιορίσουν τις δυνάμεις τους, τις εξουσίες και να βρουν τη νέα ισορροπία τους. Όπως και στον Ψυχρό Πόλεμο, στη νέα εποχή η ισορροπία επέρχεται μέσα από την κρίση, δοκιμάζοντας την αντοχή και τα όρια του «αντιπάλου». Η δημιουργία κρίσεων βοηθάει και τους δύο παίκτες να προχωρήσουν στο παιχνίδι της εξουσίας και της κυριαρχίας και να θέσουν τους νέους κανόνες. Ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος φαίνεται να δημιουργείται συμπαρασύροντας μαζί του εκτός από τις δύο μεγάλες δυνάμεις, την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία και ενδεχομένως και ολόκληρο τον κόσμο www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Time, BBC και Reuters